Blije hond, blije baas: 'Goed gedrag belonen is beter dan straffen'

Al sinds zijn veertiende werkt Jeroen Oomen met honden. Hij leerde veel van Martin Gaus, in wiens hondenschool hij jarenlang werkte, en wil nu zelf alle kennis die hij in 35 jaar heeft opgedaan delen in zijn boek Hond in huis. "Met name in deze tijd zie je zo vaak dat het misgaat", vertelt hij. "Ik hoop dat mijn boek een handleiding kan zijn voor eigenaren of toekomstige eigenaren om problemen te voorkomen of op te lossen."

Met 'deze tijd' doelt Oomen op het feit dat veel mensen in coronatijd een hond in huis haalden. Deze impulsaankopen waren niet in alle gevallen een succes. "Mensen denken vaak te licht over het opvoeden van honden. Ze onderschatten hoe moeilijk het is en verdiepen zich niet in wat ze in huis halen, met een valse start, die soms onomkeerbaar is, tot gevolg."

Let op de kosten 

Waarop moet je letten bij de aanschaf? Voor hondenbaasjes komt dit als mosterd na de maaltijd, maar voor anderen is het nog niet te laat. Allereerst moet je goed bij jezelf nagaan of je wel écht bereid bent om de verantwoordelijkheid over een hond te dragen, ook als je weer naar kantoor gaat. Bedenk dat een hond meerdere keren per dag uitgelaten moet worden en soms veel beweging nodig heeft, dat je erachteraan moet lopen met je plastic zakje, en dat je ook als je op vakantie gaat een plek voor hem moet vinden. Ten tweede is het belangrijk dat je de kosten kunt dragen, zegt Oomen. Denk aan de kosten voor een puppycursus, verzorging, voeding en behandelingen bij de dierenarts.

Zit dat allemaal wel goed? Denk vervolgens goed na over wat voor soort hond je wilt, adviseert Oomen. Groot, klein, met lang haar, met kort haar, een pup of een al wat oudere hond, een kruising of een rashond? Elke soort heeft zo zijn eigen handleiding. "De labradoodles die nu zo populair zijn zouden hypoallergeen zijn, maar met zo’n vacht moet je wel eens in de vier tot zes weken naar een hondentrimsalon. Dat vergeten veel mensen." In bepaalde hondenrassen komen dan weer veel erfelijke afwijkingen voor, ook dat is iets om rekening mee te houden.

Verschillende rassen in kooitjes 

En dan is de vraag: waar haal je de hond vandaan? 'Fokbedrijven', zoals Oomen ze noemt, zijn in ieder geval een absolute no-go. "Dat zijn schuren of loodsen waar soms wel tien verschillende rassen in kooitjes liggen. Verdiep je van tevoren altijd in de fokker of de stichting of het asiel waar je een hond wilt aanschaffen."

Oomen vindt het een goed teken als een fokker maximaal twee nestjes heeft liggen. Ook is het belangrijk dat de puppy’s in de eerste weken al contact maken met mensen, geluiden, verkeer en kinderen. "Het eerste stukje socialisatieproces moet bij de fokker gebeuren. En dat is niet hetzelfde als wat je vaak bij advertenties op Marktplaats ziet staan: 'in huiselijke kring' opgegroeid. Dat kan van alles betekenen. Vraag dus altijd wat de fokker met de honden doet om ze te socialiseren."

Vanaf 8 weken kunnen ze volgens Oomen prima naar een nieuwe eigenaar. Probeer voor dat moment minimaal drie keer te gaan kijken bij het nest, zegt hij. "Zo krijg je een goed idee van wat je in huis haalt en of de hond daar goed zit. Ziet het er schoon uit? Zijn ze gezond? En welke hond uit het nestje past qua karakter het beste bij je huishouden? De terughoudende of de drukke? Dat zijn dingen die je meestal niet in één bezoekje kunt zien."

Honden redden? Doe maar niet 

Hoewel Oomen het een nobel streven vindt om verwaarloosde honden uit het buitenland te 'redden', is dat volgens hem niet altijd verstandig. "Je hebt hele goede stichtingen met hele goede honden, maar er worden er ook nogal wat van straat of uit een dodencel geplukt die totaal niet gesocialiseerd zijn."

"Dan haal je een hond in huis die niet in staat is aangepast gedrag te vertonen, en dat ga je niet meer recht breien. De eerste 12 tot 16 weken zijn bepalend voor de socialisatie van een hond. Het proces houdt daarna niet op, maar de basis van hoe hij de wereld, mensen en andere honden ziet, is dan al wel gelegd. Als in die fase iets is misgegaan bij de hond, is dat heel moeilijk op te lossen."

Met je nieuwe hond op puppycursus vindt Oomen overigens essentieel. "Het is niet zozeer om ze te leren zitten, liggen of apporteren, maar meer een voortzetting van het socialisatieproces. Tussen de 8 en 12 weken leert een hond hoe de wereld in elkaar zit. Zo’n cursus waarin hij vooruitgang boekt, is goed voor zijn ontwikkeling. Het is bovendien een goede manier om de band tussen hond en baas te versterken. Als baasje help je je hond door onzekere momenten waardoor hij jou meer vertrouwt, en andersom leer jij hem beter kennen."

Goed gedrag: de basis 

Ook wie vaker een hond heeft gehad en denkt de cursus wel te kunnen skippen, adviseert Oomen sterk dat te heroverwegen. "Je ziet toch vaak als er op latere leeftijd problemen ontstaan, dat het te herleiden is tot het socialisatieproces in het begin. De puppytijd en jeugd van de hond bepalen voor een groot deel hoe je hond zich uiteindelijk ontwikkelt en zal gaan gedragen. Met een goed begin is dus een hoop ellende te voorkomen."

Loop je op latere leeftijd toch tegen problemen aan, kijk dan eerst kritisch naar jezelf, schrijft Oomen in zijn boek. Wat is jouw rol in het proces? En wat kun je doen om het tij te keren? Wacht ook zeker niet te lang met het inschakelen van een specialist, zegt hij. "Kleinere dingen als een hond die steeds aan de lijn trekt kun je misschien zelf nog wel bijsturen, maar gecompliceerde problemen als agressie moet je echt niet zelf willen oplossen. Ga naar een specialist die positief traint, dus niet op basis van straf, en laat je eerlijk voorlichten. Een gedragsprobleem is niet altijd op te lossen."

Veel mensen leggen volgens Oomen de focus op gedrag dat ze níét willen zien bij hun hond, maar je kunt beter kijken naar wat je wél wilt. "Het is belangrijk dat je doelen stelt. Als je je daarop richt, kun je je hond belonen voor elk stapje in de goede richting. Je hond straffen voor slecht gedrag is achterhaald, hem belonen voor goed gedrag is veel beter."

Gelukkig beestje 

Wil je je hond gelukkig maken (een blije hond is immers een blije baas), zorg er dan voor dat je aan zijn behoeftes voldoet. Wat heeft hij nodig? Wil hij mentaal uitgedaagd worden met denkspelletjes, wil hij meer beweging? "Elke hond is een individu, het verschilt echt per hond waar ze behoefte aan hebben. Al doende kun je ontdekken hoe jouw hond in elkaar steekt."

De allerbelangrijkste les die Oomen zelf leerde in de 35 jaar dat hij zich professioneel met honden bezighoudt? Dat je nooit bent uitgeleerd. "Steeds als je denkt dat je alles begrijpt, kom je net weer iets tegen dat anders is dan je had verwacht. Blijf daarom altijd een open blik houden naar elke hond die je tegenkomt en trek niet te snel je conclusies."

‘Hond in huis - De tien belangrijkste lessen van de bekendste hondencoach van het land’ van Jeroen Oomen is vanaf 22 maart verkrijgbaar. Het is nu al te reserveren.