Gedupeerden Spoorloos boos op KRO-NCRV

In het RTL-programma Oplichters aangepakt toonT Kees van der Spek afgelopen najaar aan dat er in Spoorloos jaar in jaar uit willekeurige mensen aan elkaar worden gekoppeld doordat ze werken met een 'corrupte' fixer. Vier gedupeerden van het programma willen nu een schadevergoeding van KRO-NCRV.

Yaneth Menger, raadslid in Groningen, benadert in 1995 al de redactie van Spoorloos. Ze is geadopteerd uit Colombia en ze wil in contact komen met haar biologische familie. De enige informatie die ze heeft van haar adoptie-ouders is dat ze te vondeling is gelegd. Spoorloos is haar laatste strohalm. De redactie zegt echter niets voor haar te kunnen doen op dat moment. "Ze zeiden: 'Bel ons niet, wij bellen jou'. Het was heel bitter, want op het moment dat je contact opneemt met Spoorloos dan vestig je je hoop hen", zegt Yaneth.

Yaneth wacht 4,5 jaar op een telefoontje van de redactie, maar er gebeurt niks. Als ze zelf de telefoon pakt, krijgt ze weer te horen dat ze moet afwachten. Haar hoop vervliegt. Maar in 2006 gebeurt er iets waar ze niet van had durven dromen: de redactie neemt contact met haar op. Er zou een ontwikkeling zijn, maar veel meer dan dat krijgt ze niet te horen. Wederom wordt Yaneth gevraagd geduld te hebben, maar dit keer lijkt er schot in de zaak te zitten. Yaneth: :Mijn wereld stond echt op zijn kop. Straks ga ik echt mijn biologische familie zien. Een hereniging na zoveel jaar. Dan weet ik eindelijk wie mijn moeder is en op wie ik lijk. En dan weet ik, wat dat is voor mij de belangrijkste reden, waarom ik ben afgestaan."

Spoorloos werkt op dat moment met Edwin Vela, een lokale fixer, die geadopteerde kinderen met hun families herenigd. Door in de miljoenenstad Medellin op straat rond te vragen naar haar moeder, Camilla Palacio, komt Vela in contact met haar ‘broer’. Hij helpt hem verder. Yaneth vertelt dat de redactie haar laat weten dat haar moeder niet naar Nederland kan komen, maar het programma gaat op zoek naar haar in Colombo. In de uitzending van Spoorloos van 6 februari 2006 zijn geen bewegende beelden te zien van Yaneths moeder. De zoektocht loopt niet zoals gepland. Op het laatste moment zou ze namelijk bij de FARC zijn beland. Daarom krijgt Yaneth in de uitzending een paar foto’s te zien.  "Dat was de allereerste keer dat ik mijn biologische moeder zag. Lijk ik op haar, lijkt mijn dochter op haar?" Maar toch heeft ze ook twijfels: "Ik had onwijs veel wantrouwen en achterdocht. De manier waarop ze is gevonden, vond ik vreemd. Degene die haar gevonden had, had drie dagen op straat rondgevraagd. In een stad van 2,5 miljoen inwoners."

Na de uitzending krijgt ze een telefoontje van de redactie. Yaneth: "'We vinden het heel vervelend dat we je het moeten vertellen, maar de vrouw op de foto’s is niet je moeder.' Dan zakt de wereld onder je weg."

Yaneth is uit het veld geslagen. "Hoe kan het dat je als gerenommeerd programma, dat al jaren bestaan, dat je afgaat op iemand die je niet goed genoeg hebt gecheckt. Je wordt zo geraakt in de kern. Het is zo elementair voor ons om te weten waar ik vandaan, wie mijn familie is en wie mijn ouders zijn. Ik vind het zo erg dat het belang van de zoekenden niet voorop staat, maar het maken van een succesvolle uitzending ongeacht of het klopt of niet."

Op 11 oktober 2022 onthult Kees van der Spek in de uitzending van het RTL-programma Oplichters aangepakt dat deze Edwin Vela twee andere mismatches op zijn naam heeft staan. Barbara Quee koppelt hij aan een vrouw die niet haar moeder blijkt te zijn en de ‘moeder’ van Kristian van der Mark wordt niet gevonden, maar wel een man die zijn ‘halfbroer’ zou zijn.

KRO-NCRV schakelt recherchebureau Hoffmann in voor onderzoek en iedereen die dat wenst kan een DNA-onderzoek doen. Afgelopen februari zouden de onderzoeksresultaten bekend worden, maar dit loopt nog steeds. Dit tot grote frustratie van de gedupeerden. Ze willen inzicht in het onderzoek en nu al een gesprek.

De gebeurtenissen hebben grote gevolgen voor Yaneth, maar ook voor Barbara en Kristian. Dagelijks nog worden ze geconfronteerd met de gevolgen van de uitzending.Daarom hebben ze met nog een gedupeerde de handen ineen geslagen advocate Annemiek van Spanje ingeschakeld.

Zij heeft de KRO-NCRV gevraagd om een schadevergoeding: "Wij hebben KRO NCRV aangeschreven met verzoek om schadevergoeding, immateriële en materiële schade. Je moet je voorstellen dat je jarenlang contact hebt met je moeder, denkt haar te hebben gevonden en het blijkt een vreemde vrouw. En ze hebben kosten gemaakt voor vluchten en hotels. En sommigen hebben familieleden ondersteund in Colombia en betalingen verricht."

Spoorloos-presentator Derk Bolt zegt daarover bij Khalid en Sophie: "Een foutmarge mag je hebben, dat is een feit, dat is een statistiek, maar daar kun je niet omheen. Dat is tragisch voor wie het overkomt, net als in de medische wereld, maar het gebeurt."

KRO-NCRV laat in een reactie weten aan RTL Boulevard: “Zoals we ook aan de advocaat van de oud-Spoorloos Colombia-deelnemers hebben laten weten, kunnen we niet vooruitlopen op de conclusies van bureau Hoffmann. Het onderzoek is nog niet afgerond. We zullen het eindrapport moeten afwachten. Sinds oktober hebben wij meermalen contact gehad met deze oud-Spoorloos deelnemers. We leven met hen mee en betreuren de onjuiste matches ten zeerste. We willen graag als het eindrapport er is met de betreffende oud-Spoorloos deelnemers, bij wie een onjuiste match is vastgesteld, verder in gesprek.”

Yaneth hoopt vooral dat de makers van Spoorloos nu, bijna dertig jaar na haar eerste brief aan het programma, hun fouten erkennen en dat ze niet opnieuw op het wachtbankje belandt. "Dan kan je iets afsluiten, nu is het nog steeds open. Het is nog niet klaar. Het speelt af op zielsniveau. Erkenning is voor ons een heel belangrijk punt."