Zeeland wil PFAS-schade verhalen: toerisme en visserij getroffen
De visserij en het toerisme rond de Westerschelde kampen met teruglopende omzetten sinds het RIVM in mei 2022 adviseerde geen gevangen vis of schaaldieren meer te eten. De vis is te vervuild met giftige PFAS uit de Antwerpse haven, met als grootste boosdoener het chemiebedrijf 3M. De provincie Zeeland wil de schade verhalen op de Vlaamse vervuilers en heeft een meldpunt geopend voor ondernemers.
"Inmiddels zijn er rond de dertig meldingen binnengekomen van gederfde inkomsten, variërend van enkele duizenden euro's tot en met miljoenen euro's", zegt Dick van der Velde, gedeputeerde van de Provincie Zeeland. "De beroepsvisserij wordt hard getroffen en lijdt behoorlijke schade. Maar ook het toerisme heeft last van de PFAS-vervuiling."
Bang om te praten
Volgens campinghouders zijn mensen onnodig bang om in de Westerschelde te zwemmen. De garnalenvissers gooien hun netten sinds het RIVM-advies niet meer uit, maar willen RTL Nieuws nog niet officieel te woord staan.
Ze beraden zich op een gezamenlijke schadeclaim. Ook campinghouders willen niet met naam en toenaam worden genoemd, bang als ze zijn om definitief de deuren te moeten sluiten als hun camping in één adem met PFAS wordt genoemd.
Wat is PFAS?
PFAS is vet- en waterafstotend en wordt al tientallen jaren gebruikt in bijvoorbeeld pannen en schoenenspray. Handig, maar er is ook een groot nadeel. PFAS breekt niet af in het milieu en door het eten van bijvoorbeeld vervuilde vis, kan het ook in ons lichaam komen en ons immuunsysteem beïnvloeden.
Het is ook risicovol voor ongeboren kinderen, omdat PFAS de ontwikkeling van de foetus negatief kan beïnvloeden. Een te lange blootstelling aan PFAS geeft ook een grotere kans op bepaalde kankers.
Klanten lopen weg
Rene de Back uit Middelburg wil wel praten met RTL Nieuws. Wie zin heeft om een dagje te gaan sportvissen, kan met hem mee. Al jaren organiseert De Back dagtochten op de Westerschelde. Maar sinds het RIVM-advies lopen zijn klanten weg.
"Er is niets mooier dan een lekker vers gevangen visje, maar dat kan niet meer. Ik kan mijn klanten hun gevangen vis met goed fatsoen niet meer meegeven om op te eten", zucht hij op zijn boot van zes meter. Tegenwoordig vaart hij maximaal twee keer per week uit met zes man aan boord, een schril contrast met een paar jaar geleden.
Toen verwelkomde hij wekelijks wel vijf dagen het dubbele aantal klanten per tochtje. "Mijn grote boot heb ik vorige week verkocht in Engeland voor 70.000 euro. Drie jaar geleden had ik hem aangeschaft voor een prijs van 130.000 euro, maar op een gegeven moment moet je realistisch zijn."
Schade verhalen
De Back heeft zijn oude beroep van schilder weer opgepakt en een formulier ingediend bij het meldpunt van de provincie. Zeeland koppelt de totale schade terug aan het ministerie, die wil onderzoeken of de schade van de ondernemers en hun eigen gemaakte kosten als bodemonderzoeken verhaald kunnen worden op de Vlaamse vervuilers.
"Het zal zeker niet eenvoudig zijn. Maar we vinden het echt de moeite om dit te proberen", zegt gedeputeerde Van der Velde. "De schade die wij in Zeeland ondervinden, is stroomopwaarts net over de grens veroorzaakt. Daar moeten we aankloppen."
3M: hebben contact met overheid
Hoofdvervuiler 3M heeft in een schriftelijke reactie aan RTL Nieuws laten weten de productie van PFAS voor 2025 te willen stoppen. Ook heeft het bedrijf in België al getoond van goede wil te zijn door ruim een half miljard uit te trekken voor sanering van vervuilde grond na een deal met de Vlaamse regering.
Of ze dat ook in Nederland gaan doen, is nog onbekend. Wel zegt 3M mee te willen werken aan een oplossing. "We hebben contact opgenomen met de Nederlandse overheid om de PFAS-situatie in de Westerschelde te bespreken en zullen dat ook met andere belanghebbenden doen."