Na stikstof dreigt nu watercrisis, en dat kan grote gevolgen hebben

Van alle EU-landen zijn onze wateren het smerigst. De doelen die zijn afgesproken met Europa, dreigen we daardoor niet te halen. In uiterlijk 2027 moet het water zowel schoon als gezond zijn volgens de Kaderrichtlijn Water (KRW). In Nederland is dat doel nog heel ver weg, slechts 1 procent van onze wateren voldoet aan deze norm.

2027

"Met het huidige beleid gaan we 2027 niet halen", zegt voorzitter van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur Jan Jaap de Graeff. Als het kabinet nu niet ingrijpt, dan kan dat grote gevolgen hebben voor de Nederlandse economie, blijkt uit het rapport.

In zo'n beetje al onze rivieren, kanalen sloten en meren zit te veel viezigheid. Het gaat om te veel bestrijdingsmiddelen of meststoffen uit de landbouw, maar ook chemicaliën uit de industrie, of afvalstoffen uit huishoudens. Daarnaast is er ook een tekort aan water in droge periodes. Dat weten we, maar we doen er te weinig tegen, blijkt uit het rapport.

Niet meer zwemmen en vissen

En dat kan in 2027 serieuze gevolgen hebben, zegt De Graeff. "Dan kunnen we niet meer zwemmen en dan kunnen we niet meer vissen. Of er ontstaan problemen voor de volksgezondheid bij het winnen van drinkwater. En de natuur gaat achteruit, het aantal planten en dieren neemt af."

Daarnaast is er volgens de raad een risico dat Nederland tot stilstand komt. "Als wij niet voldoen aan normen die Europa heeft gesteld, en mensen willen een huis bouwen, een weg aanleggen of een bedrijf starten, kan het zijn dat iemand anders naar de rechter gaat en zegt: er wordt niet aan de wet voldaan", zegt De Graeff.

De rechter zou die activiteiten daarom kunnen stilleggen, schrijft de Raad. "Daar komt bij dat het niet op tijd bereiken van de KRW-doelen kan betekenen dat tal van activiteiten in Nederland – zowel in de landbouw als in de rest van de economie – noodgedwongen stil komen te liggen, net zoals is gebeurd in het stikstofdossier."

Hoge boetes

Daarnaast kan de Europese commissie Nederland dwingen om wel aan de afspraken te voldoen, door bijvoorbeeld hoge boetes uit te delen. Ook zouden boeren bijvoorbeeld geen grondwater meer mogen gebruiken om hun land mee te besproeien of krijgen fabrieken die veel water verbruiken, niet langer zomaar een vergunning.

Volgen de Raad voor de leefomgeving moet het kabinet snel maatregelen nemen. "Bijvoorbeeld op het gebied van meststoffen of bestrijdingsmiddelen", zegt De Graeff. Maar niet alleen het kabinet is aan zet, ook waterschappen en provincies moeten stevige maatregelen nemen om de doelen te halen.

Wat zit er dan in ons water?

Uit een rapport van Natuurmonumenten blijkt dat dit de grootste knelpunten zijn:

• Verontreiniging door chemische stoffen uit landbouw en industrie
• Te hoge nutriëntenbelasting (stikstof, fosfor)
• Te snel afvoeren van water (hydrodynamiek)
• Te veel onttrekking van grondwater

Minister Harbers: 'Ik zet alles op alles om doelen te halen'

Minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) noemt het 'cruciaal' dat rivieren, meren, beken, en grondwater, schoon en gezond zijn. Hij laat weten dat het advies van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur 'de urgentie om hard aan de slag te gaan' benadrukt. "Bovendien biedt het waardevolle handvatten voor de extra inspanningen die ik wil verrichten. Ik zet alles op alles om die Europese eisen wél te halen, daarom heb ik in maart ook aangekondigd dat we een schep bovenop de huidige inspanningen gaan doen."

"Ik blijf me dus onverminderd inzetten voor een verbetering van de waterkwaliteit. Het doel is dat de inspanningen van het Rijk, de waterschappen, de provincies en gemeenten voldoende zijn om in 2027 aan de KRW te voldoen." Harbers zegt de Tweede Kamer zo snel mogelijk een uitgebreide reactie te sturen mede namens de andere betrokken bewindspersonen.