1 op de 10 huishoudens komt moeilijk rond: decembermaand extra pijnlijk
De prijzen van ons levensonderhoud stijgen razendsnel. Boodschappen, zorgverzekering, de energierekening. 1 op de 10 huishoudens in Nederland kan op dit moment nauwelijks rondkomen. En als je arm bent, doet de decembermaand nog een beetje extra pijn.
Sinterklaas, kerst én oud en nieuw: het betekent eten, drinken, cadeautjes. En dus: extra kosten. Een zware tijd voor mensen in armoede. Ruim 1 miljoen Nederlanders leven in armoede, blijkt uit cijfers van het CBS. Dat betekent dat 1 op de 13 in een arm gezin leeft dat valt onder de laag-inkomensgrens. Die is voor een alleenstaande netto 1090 euro per maand. Voor een paar met twee minderjarige kinderen is dat 2080 euro.
Of dat aantal groeit, is onduidelijk, zegt Irene Verspeek van het Armoedefonds. "Maar we zien in de coronacrisis wel dat er een nieuwe groep mensen met geldzorgen is." Dat zorgt voor stress en zorgen bij ouders, vertelt ze. Al maanden vóór het december is.
Statiegeld sparen
Appie (58) weet daar alles van. Appie woont in een rijtjeshuis in het Groningse Hoogezand, samen met zijn vrouw, dochter (7) en zoon (11). In januari is hij al bezig met de feestmaand. "Ik spaar het hele jaar statiegeldbonnetjes tot december. Om een extra toetje te halen voor op tafel bijvoorbeeld. Dat kunnen we niet van weekgeld doen." Zijn statiegeldteller op dit moment: 56 euro.
Hij is niet de enige. Ruim 1 op de 10 huishoudens kan niet rondkomen omdat hun inkomen onvoldoende is, blijkt uit onderzoek van Deloitte, ING, Nibud en Universiteit Leiden onder 5000 huishoudens. Van die groep maakt of heeft de helft schulden en gebruikt de andere helft het spaargeld om de rekeningen te kunnen betalen. Volgens het Armoedefonds leven 56.000 mensen onder bewindvoering vanwege die schulden.
Ook Mariske had moeite om rond te komen. Ze vertelt in deze video dat zij met haar gezin moest rondkomen van 50 euro per week:
Appie belandde in de schulden nadat hij in 2012 samen met zijn vrouw een auto-ongeluk kreeg. Hij werkte destijds als heftruckchauffeur, zij aan de lopende band. Maar door het ongeluk kregen ze beiden een whiplash en konden ze niet meer werken. "Ineens val je dan van twee inkomens van 3200 netto naar een basisinkomen van 1450 euro netto."
35.000 euro schuld
De vaste lasten liepen wél door. Telefoonrekeningen, een auto, de huur. "Uiteindelijk hadden we 35.000 euro schuld. Gelukkig konden we dat grotendeels afbetalen toen de verzekering van de tegenpartij geld uitkeerde. Voor het laatste deel zijn we de schuldsanering in gegaan."
Nu is Appie schuldenvrij, maar financieel zwaar is het vier jaar later nog steeds. Ruim een derde van de Nederlandse huishoudens heeft moeite om elke maand alle rekeningen te kunnen betalen. Blijkt uit het onderzoek van Deloitte.
12 procent van de huishoudens vond het (zeer) moeilijk om de noodzakelijke kosten voor hun levensonderhoud te betalen. Hun inkomen is niet voldoende is die kosten voor huur of hypotheek, boodschappen, elektriciteit, water en boodschappen te voldoen. Daarin moeten zij soms kiezen.
Ook Appie moet elk dubbeltje omdraaien, zegt hij. Voedsel, kleding en speelgoed krijgt hij deels van de voedsel-, kleding-, en speelgoedbank. Voor 125 euro per week doet hij boodschappen voor zijn gezin. Is er iets anders nodig - zoals schoenen - dan gaat dan ten koste van het eetgeld. "Maar de kinderen eten iedere dag. Alleen niet elke dag een toetje of vlees."
Het vreet aan je
Aan zijn kinderen moet hij vaak 'nee' verkopen, vertelt hij. "Mijn dochter wilde laatst bij de oliebollenkraam een oliebol, maar dat is 80 cent. Met 20 cent erbij heb je een brood. Mijn zoon wilde in een vliegtuigje in het winkelcentrum, dat 1 euro kostte." Dan zegt hij dat hij geen kleingeld bij zich heeft. "Je probeert het zo lang mogelijk uit te stellen en ze er niks van mee te laten krijgen. Dat is zwaar klote. Het vreet aan je."
En dan heeft hij ook nog kleinkinderen, van zijn twee al volwassen kinderen. "Ik kan nooit iets voor ze kopen." Eigenlijk moet je altijd keuzes maken, en moet er dan altijd iets anders voor wijken, zegt Appie. "Dan kiezen we voor eten en kleren voor de kinderen."
Nu komen de 'hele dure dagen' eraan. Voor kinderen is het heel belangrijk dat ze sinterklaas kunnen vieren, zegt Verspeek van het Armoedefonds. "Dat ze erover op school kunnen vertellen en niet buiten de boot vallen."
Bij Appie is er met sinterklaas gelukkig een zak gevuld met cadeautjes. Goedkoop aangeschaft via Facebookgroepen, of gekregen van de speelgoedbank. "Je moet creatief zijn."
Voor wat betreft kerst is het afwachten. "Ik hoop dat we ergens wat budget overhouden. Ik warm voor de kinderen een pakje chocomel op van 85 cent en geef ze een bakje chips. Dan zijn ze de koning te rijk. En soms doet de voedselbank ook iets."
Perspectief
Ondanks de financiële problemen, kijkt Appie uit naar de feestdagen. Zijn vrouw ook. "December is de zwaarste maand, maar ook de mooiste maand", zegt zij. De gezelligheid, de lichtjes, het samenzijn met de kinderen.
Bovendien is er perspectief. Appies vrouw is na het ongeluk volledig arbeidsongeschikt geraakt, maar Appie kan een re-integratietraject in. Hij kan met één oog niets meer zien, maar hoop met een Wajonguitkering een werkplek te vinden. "Dan zal het allemaal iets breder worden." Bovendien, vult zijn vrouw aan: "Als de kinderen kunnen eten en drinken, dan zijn wij rijk."
Zoveel duurder leven we
Boodschappen
Boodschappen zijn dit jaar (opnieuw) duurder geworden. Vooral voor bier, producten voor persoonlijke verzorging, schoonmaakproducten en voedsel in blik betaal je meer. Al deze producten zijn ruim 5 procent in prijs gestegen. Gemiddeld werden de boodschappen dit jaar 3,6 procent duurder, berekende GfK.
Elektriciteit
Elektriciteit was in november gemiddeld ruim vier keer zo duur als een jaar eerder en gas bijna zes keer zo duur. Dat komt door een combinatie van de koude winter die achter de rug is, relatief kleine Europese gasreserves en de sterk aangetrokken vraag naar energie door het economisch herstel van de coronacrisis.
Huur
Hoewel de huurprijzen in de grote steden iets daalden, zijn in Nederland de gemiddelde prijzen weer gestegen, zo meldden de NVM en vastgoedorganisatie VGM NL in maart. De gemiddelde verhuurprijs in de vrije sector lag op 1136 euro.
Lokale belastingen
De lokale belastingen voor huiseigenaren pakken dit jaar gemiddeld een stuk hoger uit dan vorig jaar. Gemiddeld stegen de woonlasten met 4,9 procent, bleek begin dit jaar.