Zorgkosten in het nieuwe regeerakkoord: wel of geen 5 miljard bezuiniging?
Oppositiepartijen in de Tweede Kamer zijn boos over het voornemen van de coalitie in het nieuwe regeerakkoord om de zorgkosten in de toekomst minder te laten stijgen. Zij noemen het een bezuiniging van 5 miljard. Hoe zit dat nou? Politiek verslaggever Marieke van de Zilver legt het uit in drie vragen.
1. Zorgkosten zijn bijna de hoogste uitgavekosten; hoe zit dat?
Dat klopt. De afgelopen jaren zijn de zorgkosten flink gestegen. En ook de komende jaren zullen ze nog blijven stijgen. In 2022 geven we 88,4 miljard uit aan zorg, in 2023 al ruim 90 miljard en in 2025 is dat opgelopen naar 93,1 miljard euro. Ter vergelijking, dat is meer geld dan we aan de begrotingen van Onderwijs, Defensie én Justitie en Veiligheid bij elkaar uitgeven.
Er is al op verschillende manieren geprobeerd die stijging te beteugelen. Dat lukt niet altijd. In september trok de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) aan de alarmbel. Door de steeds sneller stijgende zorgkosten zijn 'scherpe keuzes' in de toekomst onvermijdelijk, schreef de Raad. Zonder harde keuzes zouden onze zorguitgaven tussen nu en 2060 verdriedubbelen. Een ongewenste situatie, omdat die uitgaven ten koste gaan van andere uitgaven.
2. Wat zijn de plannen, gaan we nu bezuinigingen of besparen?
Die 'harde keuzes' waar de WRR om vroeg, die maakt het kabinet dus niet direct. Want de komende jaren stijgen de kosten nog verder dan eerder gepland. Maar een rem op die stijgende kosten is wel alvast aangekondigd: de zorgkosten mogen vanaf 2026 minder hard stijgen, vindt het kabinet. In 2026 gaat het nog om bijna 800 miljoen euro minder, in de jaren daarna gaat dat oplopen tot bijna 5 miljard euro minder in 2052. Ja, 2052. Dat is nog een eind weg en veel kan nog gebeuren.
En let op: het is dus geen echte bezuiniging, het is een beperking van de stijging. Er wordt nog altijd elk jaar méér uitgegeven aan de zorg, de stijging gaat alleen minder snel.
Hoe die 4,8 miljard moet worden gehaald is nog niet helemaal duidelijk, maar het kabinet kondigt wel al een aantal grote besparingen aan. Zo moet er vanaf 2026 ruim een miljard minder worden uitgegeven in onder meer de ziekenhuiszorg door 'integrale zorgakkoorden'. Door vooraf maximale groei af te spreken, moeten met zulke akkoorden de stijgende kosten beperkt worden. Ook wordt er meer ingezet op meer efficiëntie en bewezen behandelingen.
3. Waarom is de oppositie zo boos?
De boosheid van de oppositie heeft verschillende oorzaken. Partijen als SP, GroenLinks, PvdA en PVV vinden een bezuiniging – of een minder harde stijging van de kosten – in coronatijd onverkoopbaar. "Een mes in de rug van zorgverleners", vond SP-leider Lilian Marijnissen. "Onbegrijpelijk", zei Lilianne Ploumen van de PvdA. "Als je dit nu doet, ben je bijna niet goed bij je hoofd", vond PVV-voorman Geert Wilders.
Daar komt nog bij dat een andere wens van de oppositie, het extra verhogen van de zorgsalarissen, ook niet wordt ingewilligd. Dat had de pijn wellicht nog wat kunnen verzachten.
Het gaat er in het debat tussen oppositie en coalitie hard aan toe over het onderwerp. Premier Rutte lijkt vooralsnog niet bereid de bezuiniging in te trekken, maar wil vooral kijken op welke manier die het beste ingevuld kan worden. Of er daadwerkelijk iets gaat veranderen blijft dus afwachten, maar dit is ook zeker niet het laatste debat dat over deze kwestie gevoerd zal worden.