Zzp'er krijgt het zwaar onder nieuw kabinet
Zelfstandigen krijgen het bij het nieuwe kabinet zwaarder voor hun kiezen. De zelfstandigenaftrek wordt versneld afgebouwd en het afsluiten van een arbeidsongeschiktheidsverzekering wordt verplicht. Tegelijkertijd wil het kabinet schijnzelfstandigheid harder aanpakken.
Het kabinet borduurt in het regeerakkoord met name verder op het in juni verschenen SER-advies op de arbeidsmarkt, wat voor grote delen weer aansluit op een rapport van de commissie Borstlap in januari 2020.
Er wordt meer gehandhaafd bij 'een vermoeden van werkgeverschap', blijkt uit het regeerakkoord. Het kabinet noemt de webmodule, waar eerder dit jaar mee getest werd. Opdrachtgevers kunnen bij de webmodule vooraf een vragenlijst invullen.
Door vragen te beantwoorden over bijvoorbeeld het type opdracht en hoe die wordt uitgevoerd, wie de beloning bepaalt en bijvoorbeeld het gemiddeld aantal uren, wordt duidelijk of er sprake is van een fictief dienstverband. In dat geval moet de zelfstandige in dienst genomen worden.
Loondienst
In de praktijk gaat het dan vaak om zelfstandigen die voor een langere tijd hetzelfde werk doen als de mensen die bij het bedrijf in loondienst werken. Uit de evaluatie van de tests met de webmodule die in september naar de Tweede Kamer werd gestuurd, bleek dat zzp'ers vaak in dienst moesten komen.
Bij bijna 34 procent van de gevallen bleek een contract voor loondienst aangeboden te moeten worden. In bijna tien procent van de gevallen ging het om een fictieve dienstbetrekking en slechts in 28 procent van de gevallen kon iemand als zzp'er worden ingehuurd. Bovendien kon bij veel zaken geen helder antwoord gegeven worden.
Schijnzelfstandigheid
Die schijnzelfstandigheid, waar de laatste jaren ook meerdere rechtszaken over gevoerd zijn, bijvoorbeeld tegen Deliveroo, wil het kabinet dus harder aanpakken, maar hoe wordt niet genoemd.
Ook is nog onduidelijk hoe de bewindslieden dan willen voorkomen dat de zelfstandigen niet meer als zzp'er ingehuurd worden en ook niet in dienst worden aangenomen en dus niets hebben.
De diverse brancheorganisaties maken zich zorgen. "Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst? Als ze met 'elkaar' de werknemers bedoelen dan klopt dat want de zzp'ers krijgen vooral een lastenverzwaring voor hun kiezen en van een toekomstvisie op de arbeidsmarkt lezen wij ook niks terug", zo stelt Roos Wouters van De Werkvereniging, dat het opneemt voor 'Modern Werkenden'.
"Het regeerakkoord biedt zelfstandigen geen helderheid over hun positie. Het regeerakkoord maakt geen einde aan de jarenlange discussie over een volwaardige positie van de zelfstandige op de arbeidsmarkt", meent de Vereniging Zelfstandigen Nederland.
VZN refereert aan het regeerakkoord van het huidige demissionaire kabinet, waarbij nog sprake was van een mogelijke juridische aparte positie van zelfstandigen. "Dat streven is verdwenen. Het komende kabinet komt op dit vlak niet verder dan een doorontwikkeling van een webmodule, die de pilotfase nog niet is ontstegen."
Ondernemersrisico
VZN is ook niet blij dat de zelfstandigenaftrek langzaam verdwijnt. Nu mogen zzp'ers nog 6670 euro aftrekken bij hun Belastingaangifte. Die aftrek is ooit ingevoerd om te compenseren voor het ondernemersrisico. Zelfstandigen hebben geen recht op een ww-uitkering of ziekte-uitkering.
Het kabinet vindt echter dat de fiscale verschillen tussen werknemers in loondienst en zelfstandigen hierdoor te groot worden. Iets wat de schatkist geld kost, nu er steeds meer zelfstandigen zijn.
Met stappen van 650 euro per jaar wordt de aftrek afgebouwd, naar maximaal 1200 euro per jaar. Dat is bijna 5500 euro minder dan nu en dat vindt VZN te veel.
"We pleiten voor een ombouw van huidige fiscale voorzieningen, zoals de zelfstandigenaftrek, naar een fiscale stimulans om een eigen buffer op te bouwen van waaruit zelfstandig ondernemers risico's als vraaguitval, oudedagsvoorziening en ziekte kunnen afdekken", stelt Christel van de Ven, voorzitter van VZN.
Staatssecretaris
Het Platform Zelfstandig Ondernemers heeft een vergelijkbare visie. "Als je al iets wilt gaan doen aan de zelfstandigenaftrek kun je deze beter ombouwen van een generieke faciliteit naar een meer gerichte faciliteit. Zo help je ondernemers om te investeren, innoveren en te groeien door mensen in dienst te nemen", meent Margreet Drijvers, directeur van PZO.
VZN ziet graag dat er, naar Belgisch voorbeeld, een staatssecretaris voor Zelfstandigen wordt aangesteld op het ministerie van Economische Zaken (EZ). Hoewel het nieuwe kabinet meer bewindslieden krijgt, wordt die wens niet ingewilligd. Op EZ komt wel een staatssecretaris met een nieuwe portefeuille, maar het gaat om Mijnbouw (onder meer de gaswinning in Groningen).
TOZO
Het huidige demissionaire kabinet, waar dezelfde partijen inzitten als in het nieuwe kabinet, werd eerder door brancheorganisaties voor zelfstandigen al bekritiseerd omdat er bij de laatste steunpakketten geen aparte steun was voor zelfstandigen.
De Tozo, die zzp'ers aan het begin van de coronacrisis konden krijgen, is niet verlengd ondanks de lockdown. Sinds oktober moeten zzp'ers die financieel in de problemen komen, een beroep doen op de reguliere bijstand voor zelfstandigen, de Bbz. Hierbij zijn enkele voorwaarden versoepeld, zo wordt niet naar spaargeld gekeken.
Bijstand
Volgens VZN passen in de praktijk echter niet alle gemeentes de versoepelde regels toe, waardoor zelfstandigen soms geen enkel inkomen hebben. Ook zou het 'mentaal anders zijn' om de echte bijstand aan te vragen in plaats van de TOZO.
Roos Wouters van de Werkvereniging is ook niet te spreken over de situatie voor zzp'ers. "De TOZO openstellen is het minste wat het kabinet kan doen, en dat is al een karige regeling ten opzichte van de NOW", zei ze eerder.