Virusexperts: 'Omikron gaat té snel, tijd winnen voor boosterprikken'

Het Outbreak Management Team (OMT) adviseert een strenge lockdown om de snelle verspreiding van de omikronvariant te remmen. Dat houdt in dat alle niet-essentiële winkels, horecazaken, scholen, theaters, bioscopen en musea hun deuren moeten sluiten. Vanavond is er een extra persconferentie, waarin wordt aangekondigd wat er is besloten over nieuwe maatregelen.

Virusexperts maken zich grote zorgen over de omikronvariant. Zonder strenge maatregelen kan de verspreiding van het virus opnieuw voor overbelasting zorgen in de ziekenhuizen, zeggen zij. Hoe dat precies zit, leggen ze hieronder uit.

1. Hoe groot zijn de zorgen?

"De zorgen zijn heel groot op basis van het feit dat de omikronvariant zich zo snel verspreidt", zegt microbioloog Paul Savelkoul van het Maastricht Universitair Medisch Centrum. Toch is nog onduidelijk hoe ziek mensen worden van de variant. Al wijzen de eerste signalen er op dat de omikronvariant niet ziekmakender is dan andere varianten; misschien is het ziekteverloop zelfs wat milder.

Toch zijn de zorgen groter dan bij de deltavariant. Waarom dat zo is, legt Savelkoul uit aan de hand van een hypothese. "Als bij de deltavariant 10 procent van de 100 mensen in het ziekenhuis terechtkomt en bij de omikronvariant 5 procent van de 100 mensen, is dat een goed teken. Maar bij de omikronvariant raken in korte tijd veel meer mensen besmet. Dus komen 5 procent van de 1000 mensen in het ziekenhuis. Dan heb je een probleem."

Het ligt aan de snelheid waarmee de omikronvariant zich verspreidt, zegt epidemioloog Frits Rosendaal van het UMC. "In Amsterdam was het aandeel van de omikronvariant bij de coronabesmettingen in een week tijd bijna vertienvoudigd. De omikronvariant neemt het dus over van de deltavariant."

"Ondanks dat we denken dat maar een klein deel van de mensen ernstig ziek wordt, kan dit alsnog grote problemen opleveren in de zorg. Het maakt namelijk niet uit dat het maar een klein deel is als in korte tijd heel veel mensen besmet raken. En de ultieme zorg is dat de ziekenhuizen het niet meer aankunnen, dat moet koste wat het kost worden voorkomen."

2. Waar moeten we ons op voorbereiden?

Rosendaal: "Zonder strenge maatregelen vindt er een hele snelle verspreiding van de omikronvariant plaats. Op de lange termijn is dat fijn omdat hierdoor meer mensen immuniteit hebben opgebouwd tegen het virus, op de korte termijn is dat erg vanwege overbelasting in de ziekenhuizen. Daarom moet je zeggen 'ho, stop', we gooien het land op slot om een verdere verspreiding af te remmen."

Volgens Savelkoul leveren strenge maatregelen ons twee voordelen op. "Ten eerste winnen we tijd om te leren wat omikron precies doet. Ten tweede betekent tijd dat we meer mensen een boosterprik kunnen geven. Hoe meer tijd we hebben, hoe meer mensen we kunnen prikken, hoe beter we beschermd zijn. Want die booster heb je nodig om beschermd te zijn."

3. Kunnen we al iets leren over data uit het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en Zuid-Afrika?

Voor hoe de variant zich hier gaat gedragen, moeten we kijken naar het Verenigd Koninkrijk en Denemarken, zegt Savelkoul. "Op basis daarvan kunnen we al een aantal dingen leren, zegt hij. "Wat we weten uit bijvoorbeeld het VK, is dat het aantal besmettingen met de omikronvariant zich in twee dagen verdubbelt. Daardoor stijgt de besmettingsgraad snel."

"In het begin ga je nog van 2 naar 4 naar 8. Maar zit je op 1000 besmettingen, dan ga je opeens in korte tijd naar 2000. Dat is zorgelijk."

In Zuid-Afrika ziet het ernaar uit dat het aantal ziekenopnames daalt en de besmettingsgolf een hoogtepunt heeft bereikt, meldt persbureau Bloomberg. Toch moeten we voorzichtig zijn met denken dat de variant zich ook zo bij ons gaat gedragen, zegt Rosendaal. "Zuid-Afrika is demografisch anders. Het gaat om een jonge populatie, het is er zomer en een deel van de bevolking woont in moeilijke omstandigheden." Hij benadrukt dat we vooral moeten kijken naar landen in Europa.

4. Mensen worden moedeloos, is er een oplossing voor de lange termijn?

Volgens Savelkoul is dat heel moeilijk in te schatten. "Het gaat erom dat we wereldwijd gevaccineerd moeten zijn om het ontstaan van nieuwe varianten te voorkomen. Als dat niet goed wordt opgepakt, kun je nieuwe varianten in Nederland niet tegenhouden."

Ook Rosendaal tast voorlopig nog in het duister. "Je hebt verschillende scenario's. Het kan elke winter terugkomen als een soort griepgolf die steeds minder erg wordt. Maar je hebt ook mensen die zeggen dat dit nog 10 jaar lang zoals nu zal doorgaan. Je kan de mutaties van het virus en hoe erg het elk jaar terugkomt nu eenmaal moeilijk voorspellen."