Van 'de hel' in Afghanistan naar Texel: gezin van bewaker Jamil heeft een nieuw thuis
Vijf maanden geleden vluchtten bewaker Jamil, zijn vrouw Sunia en vier kinderen voor de taliban uit Afghanistan. Nu volgt de grote stap van de noodopvang in Huis ter Heide naar een eigen huis: op Texel. Verslaggever Martin van Norel stapt in Den Helder met hen op de boot, naar dat onbekende eiland dat hun thuis wordt.
Jamil werkte tussen 2004 en 2013 als bewaker van een kamp voor westerse militairen in Pol-e-Khomri, 230 kilometer ten noorden van de Afghaanse hoofdstad. Eerst voor Nederland, daarna voor Hongarije. Door dat werk is hij een direct doelwit voor de taliban: die zien Afghanen die voor het Westen hebben gewerkt als verraders die moeten worden gedood.
Winkeltje met motorolie
Na zijn tijd als bewaker begon Jamil een winkeltje waar hij motorolie verkocht. Het leven was oké, totdat de taliban steeds verder oprukten naar de stad. Een maand voordat ze Pol-e-Khomri innamen, vluchtten Jamil en zijn gezin samen met elf vrienden – allemaal bewakers die net als hij voor Nederland hadden gewerkt – naar de hoofdstad Kabul. Alles lieten ze achter: hun huizen, families, land, Jamils winkel.
Maar ondanks hun inzet voor Nederland, die hen het leven zou kosten, was de reis naar Nederland lange tijd geen optie. Pas na een demonstratie van de groep bij de Nederlandse ambassade, media-aandacht en een advocaat die dreigde met een kort geding tegen de Nederlandse staat, waren ze hier welkom. De taliban hadden Kabul toen al ingenomen.
Bericht van Nederland
Terwijl de taliban met auto's door de straten reden, stond de groep voortdurend in contact met de Nederlandse overheid. Eind augustus, vlak voordat ook de laatste westerse militairen het land verlieten, kwam het bericht dat ze zich konden melden op het vliegveld. "Het was een hel, maar het is ons gelukt weg te komen", zegt Jamil.
Het bericht van de Nederlandse overheid kwam net op tijd: drie dagen later ging het vliegveld dicht vanwege een terreurdreiging, meteen daarna bracht een zelfmoordterrorist zijn bom tot ontploffing. Er stierven 183 mensen.
Noodopvang
Op 24 augustus werden Jamil en zijn gezin met een bus van het vliegveld naar Huis ter Heide gebracht. Daar is op militair terrein een noodopvang gemaakt voor Afghaanse asielzoekers. Er verblijven bijna 400 Afghaanse asielzoekers, allemaal gezinnen.
We spoelen door naar vandaag. Want na vijf maanden in de noodopvang is het zover: de familie krijgt een huis. Op Texel. Jamil heeft mensen gevraagd hoe het op Texel is. "Het is een eiland, er is veel water en een zee en in de zomer zijn er veel toeristen", weet hij.
Voor het eerst de zee zien
De familie kijkt haar ogen uit: voor het eerst in hun leven zien ze de zee en ook op een boot hebben ze nooit eerder gezeten. De kinderen kijken over de railing als de boot koers zet naar Texel. "Ik vind al dat water maar eng", zegt een van zijn dochters terwijl ze naar beneden kijkt naar de golven die ontstaan door de veerpont. "Maar ik ben wel heel blij. Texel is een mooie plek, zegt iedereen, en we kunnen er naar school."
Jamil is een man van weinig woorden, maar ook voor hem moet het spannend zijn. In zijn provincie in Afghanistan zijn alleen rivieren en een paar meren.
Leven vol uitdagingen
Het leven in Nederland zit vol uitdagingen. Met een vriend die ook oud-bewaker is, fietste Jamil vanuit de noodopvang naar Amersfoort of Utrecht om boodschappen te doen. Ze ontdekten als snel dat er flinke prijsverschillen zijn tussen de Turkse groenteboer in de stad en de lokale supermarkt. Fietsen was de enige manier om daar te komen: ze hadden bijna geen geld en zeker geen bankrekening die nodig is om een ov-chipkaart op te laden.
In de noodopvang van Huis ter Heide hebben ze de afgelopen maanden vriendschappen opgebouwd. Ze nemen er afscheid van alle mensen die ze hebben leren kennen.
Verblijfsvergunning
"Maar", zegt Jamil. "We hebben hier nu vijf maanden gewoond. Het was goed, maar het is tijd om te vertrekken. Het is belangrijk voor de kinderen. Zij kunnen nu echt met school beginnen en verder met hun leven." Met een taxibusje worden ze naar Den Helder gebracht, de mensen die achterblijven staan met tranen in de ogen te kijken hoe de familie wegrijdt.
Het gezin heeft een verblijfsvergunning gekregen voor vijf jaar, omdat de Nederlandse overheid Afghanistan als onveilig land ziet. Dat ze op Texel terechtkomen is puur toeval: als statushouders een verblijfsvergunning krijgen, dan koppelt het Centraal orgaan Opvang Asielzoekers (COA) hen aan een gemeente. Elke gemeente moet ieder half jaar een aantal statushouders een woning geven.
In hun nieuwe huis aangekomen, lopen Jamil en zijn gezin wat onwennig rond. De tassen en dozen met hun schaarse bezittingen worden in de keuken gezet. "We hebben dekens, kussens en lakens nodig voor de eerste nacht", beslist Jamil. Matrassen regelt hij later wel. Bij een lokaal warenhuis doet hij inkopen. Hij heeft wat geld gekregen van de gemeente Texel om het huis in te richten. De bonnen moet hij goed bewaren, elke aankoop moet later verantwoord worden.
Dromen en wensen
Het is het begin van een nieuwe periode. Jamil hoopt dat hij een baan kan vinden, zodat hij geld kan verdienen om zijn gezin te onderhouden. En er zijn nog wat bescheiden wensen. "Ik hoop heel erg dat ik nog in contact kan komen met de Nederlandse militairen met wie ik in Afghanistan heb gewerkt. En dat mijn dochters hier kunnen studeren. Misschien worden ze wel dokter of ingenieur."
Het gezin is dankbaar. "Het is geweldig dat Nederland ons heeft willen evacueren en dat we hier mogen blijven. Ja, ik wil wel graag terug naar Afghanistan als het daar weer rustig is. Maar voorlopig is Nederland mijn land en het eiland is leuk. Veel mensen willen hier op vakantie en wij mogen hier gewoon wonen."