Abdul bewaakte Nederlandse militairen, maar Nederland wil hem niet helpen

"De situatie in ons land wordt met de dag erger", vertelt Abdul vanuit de Afghaanse hoofdstad Kabul aan RTL Nieuws. De oud-bewaker van de Nederlandse militairen is met zijn gezin Pol-e Khomri ontvlucht. De hoofdstad van de provincie Baghlan werd twee dagen geleden net als steeds meer plaatsen in Afghanistan ingenomen door de taliban.

Tijdelijk onderkomen

Maar ook in Kabul is het niet veilig. De Amerikaanse regering houdt er rekening mee dat de stad binnen 90 dagen in handen valt van de taliban, sommige functionarissen denken zelfs dat de extremisten minder dan een maand daarvoor nodig hebben.

Veel Afghanen uit gebieden waar de taliban de macht heeft of hevig gevochten wordt, zijn ook naar Kabul gegaan. Abdul en zijn gezin hebben daar een tijdelijk onderkomen gevonden, maar collega's slapen met hun families op straat, vertelt hij.

Nederlandse militairen in Afghanistan

Nederland was tussen 2001 en 2013 onderdeel van de International Security Assistance Force (ISAF), de NAVO-eenheden die in Afghanistan waren om het Afghaanse leger te trainen en te ondersteunen bij het herstel van het overheidsgezag nadat de taliban waren verdreven. De meeste Nederlanders zaten in de provincie Uruzgan en later in Kunduz. 

Begin 2015 begon er een nieuwe NAVO-missie met als doel het veiligheidsapparaat, leger en de politie verder op te bouwen. Aan die missie kwam eind juni 2021 een eind. Bij de missies in Afghanistan kwamen 25 Nederlanders om het leven.

Met twaalf collega-bewakers die voor de Nederlanders werkten, ging hij deze week naar de Nederlandse ambassade. Ze hadden een spandoek gemaakt om hun verzoek kracht bij te zetten en wilden een brief aanbieden. Maar de ambassade wilde niet met hen praten.

Bewijzen

"De bewaker stuurde ons weg", zegt hij. "Niemand wil naar ons luisteren."

Kortgeleden had hij de ambassade al per mail gevraagd om hem te helpen, maar ook daarop kreeg hij een afwijzing. "Ik kan alles bewijzen, ik heb papieren, mijn contract, foto's van mijzelf aan het werk in het kamp, maar ze helpen alleen tolken, zeggen ze. Wat is het verschil tussen tolken en bewakers? We hebben allemaal voor de Nederlanders gewerkt."

'Per geval bekijken'

Verschillende partijen in de Tweede Kamer willen dat Nederland ook mensen zoals Abdul, die voor de Nederlanders hebben gewerkt, een verblijfsvergunning geeft. Maar dat wil het kabinet niet. Er wordt wel achter de schermen gewerkt aan een oplossing voor tientallen tolken, maar verder wil het kabinet niet gaan.

Het ministerie van Defensie liet gisteren desgevraagd aan RTL Nieuws weten dat de aanvragen allemaal individueel worden beoordeeld, maar dat Nederland 'terughoudend' is in het honoreren van verzoeken van niet-tolken, zoals beveiligers. De vrees is dat er anders 'een niet-beheersbare toename volgt in het aantal aanvragen', vanwege de grootte van de groep Afghanen die voor Nederland hebben gewerkt.

Ondertussen vreest Abdul voor zijn leven, juist omdat hij voor de Nederlanders – een van de vijanden van de taliban – heeft gewerkt. "Mijn kinderen huilen. Als de taliban komen, dan vermoorden ze papa", zeggen ze dan.

Bescherming nodig

En er zijn steeds minder plekken waar hij heen kan, zegt hij, zeker als de taliban straks Kabul innemen. "Alle grenzen zijn dicht. Ik weet niet wat we dan moeten doen."

"Het enige wat we nodig hebben, is bescherming voor ons en onze families. Meer vragen we niet van Nederland. Wij hebben jullie beschermd, nu hebben wij datzelfde nodig van jullie."

'Nederlands beleid is onbegrijpelijk'

Dat Nederland tolken die voor het ministerie van Defensie hebben gewerkt wel helpt, en bijvoorbeeld bewakers niet, noemt politicoloog Sara de Jong onbegrijpelijk. Zij doet aan de universiteit van York al jaren onderzoek naar hoe landen omgaan met Afghanen die voor ISAF (de internationale missie in Afghanistan) hebben gewerkt.

"Het Nederlandse beleid loppt heel erg achter op de realiteit in Afghanistan, waar de taliban nu helaas heel erg aan macht heeft gewonnen. Het maakt de taliban niet uit of iemand tolk was of op een andere manier met het Westen tegen hen heeft gestreden."

"Het beleid loopt ook heel erg achter op andere landen. Die hebben al lang erkend dat niet alleen tolken, maar ook andere mensen gevaar lopen." Dat betekent dat bijvoorbeeld bewakers die voor precies dezelfde missie hebben gewerkt, maar bijvoorbeeld voor de Duitsers, Britten of Amerikanen, wel worden opgevangen.

De Jong vindt dat het beleid in Nederland, net als in andere landen, 'genereuzer en inclusiever' zou moeten zijn. "De regering zou uit moeten gaan van het gevaar dat deze oud-medewekers lopen, niet van nerveusiteit over om hoeveel mensen het zou kunnen gaan."