Column Angela de Jong schiet gebruikers afslankmedicatie in verkeerde keelgat: 'Zijn geen luie losers'

"Ik heb even getwijfeld of ik dit moest schrijven. Want het voelt alsof ik iets verwerpelijks doe", schreef Angela de Jong in haar column. Ze vervolgde: "Ja, ik beken. Ik ben ook zo'n luie loser. Ik zet elke week een prik in mijn bovenbeen en spuit een bepaalde hoeveelheid van een geavanceerd middel in, in de hoop eindelijk tien kilo af te vallen, wat al acht jaar niet lukt."

Vetcellen vechten terug

Juist die woorden 'luie losers' stuitten op veel kritiek bij gebruikers. "Ik vind het schadelijk voor mensen die deze medicijnen zo hard nodig hebben", zegt Natasja Wijling. "Het bevestigt het stigma dat mensen met obesitas lui zijn of geen wilskracht hebben. Terwijl ons lichaam juist voortdurend terugvecht: vetcellen hebben een geheugen en willen altijd terug naar het oude gewicht. Daar kun je niet tegen vechten."

Volgens Liesbeth van Rossum, internist en hoogleraar obesitas aan het Erasmus MC, klopt dat. “Dierstudies, en ook enkele studies nu bij mensen, laten zien dat vetcellen en immuuncellen een geheugen hebben dat zou kunnen bijdragen aan het jojo-effect. Als je meer energie binnenkrijgt dan je verbruikt, slaat het lichaam dat op in vetcellen. Na gewichtsverlies vertonen deze cellen langdurige veranderingen, waardoor het lichaam als het ware 'onthoudt' wat het eerdere hogere gewicht was en de neiging heeft om dat gewicht weer te herstellen.” 

Obesitas is een chronische ziekte van ontstoken, dysfunctionerend vetweefsel, legt Van Rossum uit. "Veel mensen met obesitas hebben te maken met de zogenoemde ‘food noise’: door verstoring in de verzadigingshormonen, die bij een gezond gewicht een vol gevoel geven, vraagt het lichaam voortdurend om eten. Ze hebben net ontbeten en denken een half uur later alweer aan de lunch en moeten zich dus continu actief beheersen. Gewichtsverlagende medicijnen helpen dit in de hersenen te dempen, waardoor mensen minder aan eten denken, beter verzadigd raken en zich productiever voelen op het werk."

Zwaar gevecht

Wijling benadrukt dat mensen met obesitas juist heel hard vechten. "Wij zijn geen losers die het niet zelf kunnen. We hebben al zoveel geprobeerd. Deze medicatie zien we als een laatste redmiddel om een gezond leven te leiden. Juist door naar de huisarts te stappen, laten we zien dat we niet opgeven."

Ze strijdt al sinds haar tiende tegen overtollige kilo's. In 2017 onderging ze een maagverkleining en verloor ze bijna vijftig kilo. Toch zat ze, voordat ze in juli begon met gewichtsverlagende medicijnen, alweer op 101 kilo. "De kilo's kwamen terug, hoe hard ik ook vocht. Ik schaamde me om opnieuw naar de huisarts te gaan, maar ik wil een gezond gewicht houden."

Ook Shirley heeft er alles aan gedaan om af te vallen. Ze heeft zich een tijd schuldig gevoeld omdat ze Ozempic gebruikte, een diabetesmedicijn dat ook helpt bij het afvallen. Die beelden zie je hier: 

Afvallen met medicijnen is geen wondermiddel, merken mensen die middelen als Saxenda, Wegovy of Mounjaro gebruiken. "Ik ben nooit een grote eter geweest en sportte altijd — zwemmen, sportschool — maar afvallen lukte niet. Nu gaat het wél. Mijn voeding was al gezond; de porties zijn alleen kleiner geworden. Daarnaast wandel ik veel en doe ik spierversterkende oefeningen met mijn gymklas", vertelt Wijling.

Vijftig minuten per dag bewegen

Volgens de obesitasrichtlijn moeten mensen die via een leefstijlprogramma flink zijn afgevallen, meer bewegen dan de landelijke beweegnorm om onder andere het jojo-effect tegen te gaan, zegt Van Rossum. “De algemene richtlijn adviseert 150 minuten beweging per week, en niet te veel zitten. Bij een zittend beroep adviseert de richtlijn bijvoorbeeld elk halfuur even te gaan staan. Mensen die deze medicijnen gebruiken, moeten vijf dagen per week vijftig minuten actief bewegen, plus twee dagen krachttraining. Dat is echt heel veel bewegen.” 

Ook Eva Brunklaus (52) reageerde geschokt op Angela de Jongs woorden. "Mijn inbox stroomde vol met berichten van lotgenoten die boos en verdrietig waren. Eerst dacht ik: Angela, hou je mond. Maar later begreep ik het wel. Ze gebruikt de aanval als verdediging: door zichzelf al een 'luie loser' te noemen, kunnen anderen haar minder raken. Het is een vorm van zelfbescherming." 

Toch blijft het pijnlijk, zegt Brunklaus. "We moeten alweer extra hard roepen dat we geen luie losers zijn."

Brunklaus worstelt al haar hele leven met overgewicht. Begin 2024 woog ze 114 kilo. Sinds ze twee jaar geleden begon met Mounjaro, is ze 28 kilo afgevallen. "Ik heb bijna alle diëten geprobeerd: Weight Watchers, Sonja Bakker, intermittent fasting, crashdiëten. Zelfs een personal trainer betaald, drie jaar lang… alles hielp even, maar daarna kwam ik weer aan."

Ze betaalt gemiddeld 350 euro per maand voor de spuiten, allemaal uit eigen zak. "Het is een investering in mezelf, zodat ik hopelijk oud kan worden, gezond kan blijven en mijn dochter kan zien opgroeien." Voor Brunklaus hoort bij het gebruik van de medicatie een blijvende leefstijlverandering. "Je moet serieus naar je voeding kijken, zodat je na afloop niet weer aankomt. De medicatie helpt, maar het is geen makkelijke weg."

Hulpmiddel, geen snelle oplossing

Het is keihard werken, zegt Brunklaus. "De spuit is even die steun in de rug bij het fietsen, maar ik moet zelf blijven trappen. Ik eet nu gezonder en regelmatiger, let op porties en beweeg veel. Want hoe zonde is het als je al zo weinig eet, maar je lichaam geen goede brandstof geeft?"

Daarnaast let ze goed op haar gezondheid. "Ik drink veel water om niet uit te drogen en doe krachttraining, zodat mijn lichaam sterk blijft. Je moet de medicatie serieus nemen, langzaam opbouwen en goed naar je lichaam luisteren. Zonder begeleiding kun je jezelf meer schade toebrengen dan goed doen."

Al met al is gewichtsverlagende medicatie geen makkelijke of snelle oplossing, benadrukken beide gebruikers. "Het vraagt discipline, bewustzijn en een blijvende leefstijlverandering. Dat bereik je niet met een maandje prikken."