Belastingdienst zette mensen op zwarte lijst vanwege uiterlijk of nationaliteit
Jarenlang zette de Belastingdienst met enige regelmaat burgers op de zwarte lijst vanwege hun uiterlijke voorkomen of hun nationaliteit. Dat concludeert accountantsbureau PwC na onderzoek. Staatssecretaris Van Rij van Financiën noemt dat 'onacceptabel' en 'buitengewoon zorgelijk'.
Het bestaan van de zwarte lijst, de Fraudesignaleringsvoorziening (FSV), kwam twee jaar geleden aan het licht door publicaties van RTL Nieuws en Trouw. Een vermoeden of een signaal van fraude was al voldoende om op deze lijst te belanden. Mensen op de zwarte lijst hoorden daar niets over en konden zich ook niet verweren.
11 procent
Het gebruik van de zwarte lijst is vorig jaar al stopgezet. Bij nader onderzoek naar de lijst kwam accountantsbureau PwC tientallen voorbeelden tegen waarbij het risico op fraude was gebaseerd op persoonskenmerken zoals nationaliteit of uiterlijk voorkomen. PwC schat dat bij 11 procent van de gevallen bijzondere gegevens zoals etniciteit werden geregistreerd.
Kamerleden reageren verbijsterd. "Wat een racistische bende", fulmineert Denk-Kamerlid Azarkan. "Woestmakend en oneerlijk", reageert GroenLinks-leider Klaver. Volgens Kamerlid Pieter Omtzigt brengt het onderzoek 'ernstige rechtstatelijke problemen' aan het licht. 'Ronduit schandalig', concludeert de PvdA.
In strijd met privacywet
Staatssecretaris Van Rij, verantwoordelijk voor de Belastingdienst noemt de conclusies van PwC hard. "Dit had nooit mogen gebeuren." Volgens hem laten ze nog een keer zien dat de fraudesignaleringsvoorziening 'fundamentele tekortkomingen' vertoonde. Eerder werd al bekend dat het systeem in strijd is met privacywetgeving.
Het is aannemelijk dat burgers er nadeel van hebben ondervonden dat ze te boek stonden als mogelijke fraudeur, concludeert PwC. Vanwege hun notering op de lijst kwamen ze niet in aanmerking voor schuldsanering of een betalingsregeling voor een toeslagenschuld. Eind vorig jaar werd al duidelijk dat duizenden mensen zo in de financiële problemen zijn gekomen.
Gedeeld met andere organisaties
Gegevens van mensen op de zwarte lijst zijn ook gedeeld met andere overheidsorganisaties, zoals gemeenten, UWV en SVB. Er wordt nog onderzocht wat er precies met deze informatie is gedaan.
Het kabinet werkt aan compensatie voor mensen die onterecht op de zwarte lijst stonden. Onduidelijk is nog of iedereen zal worden gecompenseerd of alleen mensen die er echt nadeel van hebben ondervonden dat ze te boek stonden als mogelijk fraudeur.