Dit zijn de steenrijke vrienden van Poetin die gestraft worden

Het zat er al langere tijd aan te komen, maar tot nu toe bleven de Russische oligarchen nog grotendeels buiten schot. Dat veranderde toen gisteravond een nieuwe lijst met personen werd gepubliceerd van wie de bezittingen in de EU worden bevroren en die hier ook niet meer heen mogen reizen.

Bij het bevriezen van bezittingen kun je denken aan banktegoeden en beleggingsportefeuilles, maar het gaat veel verder. Als je kapitale jacht bijvoorbeeld ergens in een Europese haven ligt, mag je daar ook niet bij. Vastgoed mag niet verkocht worden en ga zo maar door. Alle bezittingen in de EU worden dus bevroren, tot de sancties worden opgeheven.

Vriend van Muller en zijn broer

Een handjevol oligarchen heeft de twijfelachtige eer al langere tijd op de sanctielijst te staan, omdat zij na 2014 profiteerden van de annexatie van de Krim door overheidsopdrachten daar te aanvaarden.

 

Arkady Rotenberg bijvoorbeeld judode als kind met Poetin en bleef altijd nauw bevriend. In 2000 kreeg hij de leiding van de staatswodkadistilleerderij in de schoot geworpen waarvan de winsten naar de eigen SMP Bank werden doorgeschoven. Samen met zijn broer bouwde hij een zakenimperium uit in de olie- en gassector. Hij zou ruim 2 miljard euro waard zijn volgens Forbes.

Zijn broer, Boris is een zakenpartner van de Nederlandse ondernemer Victor Muller. Boris staat niet op de sanctielijst van de EU, maar prijkt sinds vorige week wel op de Britse variant.

Datsjaclub

De twee andere oudgedienden op de lijst zijn Yuriy Kovalchuck en Nikolay Shamalov. De heren hebben samen ongeveer de helft van de aandelen van Bank Rossiya in handen, naar verluidt de voorkeursbank van de politieke elite in Rusland. Kovalchuck, goed voor een vermogen van zo'n 2,7 miljard euro volgens Forbes, wordt door de Amerikaanse regering de 'persoonlijke bankier van Poetin' genoemd.

Shamalov en Kovalchuk zitten samen in en datsjaclub met Poetin. Datsja’s zijn een soort Russische vakantiehuisjes. In het geval van Poetin en zijn vrienden lijken ze soms meer op paleizen. 

Gisteren werd de lijst aanzienlijk langer door de toevoeging van een aantal grote namen uit het Russische bedrijfsleven. Hen wordt kwalijk genomen dat ze (financiële) steun verlenen aan de politieke elite of profiteren van hun banden met het Kremlin.

Igor Sechin

Igor Sechin (61) is de ceo van oliebedrijf Rosneft. Volgens de EU is hij een persoonlijke vriend van Poetin en een van zijn belangrijkste adviseurs. Hij wordt daarom als een van de machtigste mensen in Rusland beschouwd. Poetin en Sechin werkten in de jaren negentig al samen en kreeg tijdens Poetins bewind meerdere hoge overheidsfuncties, waaronder vice-premier in 2008. In 2014 werd hij de baas van het machtige oliebedrijf Rosneft.

Door persoonlijke opdrachten voor Poetin uit te voeren en onder meer brandstof te leveren aan een vliegveld op de Krim prijkt hij inmiddels op de sanctielijst.

Nikolay Tokarev

De 71-jarige ex-spion Nikolay Tokarev werkte in de jaren tachtig al samen met Poetin voor de KGB, de gevreesde veiligheidsdienst van de Sovjetunie, in het Duitse Dresden. De twee zijn sinds die tijd verbonden gebleven en daar hebben de twee carrières niet onder geleden.

Onder het bewind van Poetin, begin jaren 2000, kreeg Tokarev aanzienlijk staatbezittingen in handen die massaal werden geprivatiseerd. Inmiddels is hij de baas van Transneft, een olie- en gasbedrijf waarover de Russische staat volledige zeggenschap heeft.

Alisher Usmanov

Alisher Usmanov (68) is volgens de EU 'een van Poetins favoriete oligarchen'. Hij zou Poetin zakelijk uit de wind gehouden hebben door financiële transacties uit te voeren voor de president. Ook zou hij zakelijke problemen voor Poetin oplossen. Uit de FinCEN files, een groot onderzoeksjournalistiek project van een paar jaar geleden, bleek dat Usmanov zo'n 6 miljoen had overgemaakt aan een van Poetins adviseurs. Onduidelijk bleef waarvoor.

Hij heeft belangen in de ijzer-, staal-, media- en internetbedrijven. Volgens de Europese Unie heeft hij onder meer van de zakelijke krant Kommersant een pro-Kremlin-krant gemaakt. Usmanov is was je noemt puissant rijk. Volgens Forbes heeft hij een vermogen bijna 13 miljard euro.

Petr Aven en Mikhail Fridman

Petr Aven (66) en Mikhail Fridman (57) zijn beide grootaandeelhouders van de Alfa Group, waaronder ook Alfa Bank valt. Aven (3 miljard euro) zou tot de selecte groep zakenlieden behoren die op regelmatige basis overlegt met Poetin en is al sinds de vroege jaren negentig bevriend met de huidige president.

Fridman, die zo’n 10 miljard waard zou zijn, is de oprichter van Alfa Bank en wordt gezien als een belangrijke financier van het Kremlin. Samen met Aven heeft hij volgens de EU ook namens het Kremlin gelobbyd om Westerse sancties van tafel te krijgen.

De heren weerspreken de aantijgingen trouwens met klem. "Het zijn kwaadaardige en opzettelijke onwaarheden, het product van historische fantasieën en samenzweringstheorieën verzonnen door mensen met hun eigen agenda’s", aldus de twee zakenmannen volgens Reuters.

Sergei Roldugin

De 70-jarige cellist en zakenman Sergei Roldugin staat zeer dicht bij Poetin. Hij zou hem voorgesteld hebben aan zijn vorige vrouw en is peetvader van Poetins dochter Maria.

Hij is onder meer berucht voor zijn rol in wat de Troika Laundromat is gaan heten: een gigantisch netwerk van (brievenbus)firma's waarmee miljarden aan crimineel geld werden witgewassen en naar het westen verplaatst. Roldugin word gezien als een belangrijke speler in Poetins financiële netwerk.

Een oligarch, wat is dat eigenlijk?

Als het over Russische oligarchen gaat worden traditioneel zakenmensen bedoeld die de basis van hun fortuin hebben weten op te bouwen in de nadagen van de Sovjetunie. Via connecties met (corrupte) overheidsfunctionarissen kregen zij vaak voor een appel en een ei waardevolle staatsbedrijven in de schoot geworpen, die in de decennia daarna werden uitgebouwd tot machtige conglomeraten.

In de bredere zin van het woord worden vaak alle steenrijke Russische zakenlieden bedoeld die nauwe banden onderhouden met de regering in Moskou.