Commissie Capitoolbestorming: 'Het was een couppoging van Trump'

Na een jaarlang graafwerk en verhoren achter gesloten deuren, onthulde de commissie de eerste bevindingen. Negen congresleden en een onderzoeksteam namen meer dan duizend verklaringen af en verzamelden 140.000 documenten over de bestorming. Heel Amerika kon vannacht op verschillende zenders meekijken.  

Medewerkers Trump 

De onderzoekscommissie toonde in de eerste hoorzitting stukjes van getuigenissen van betrokkenen die het eerder had afgenomen, onder meer van naaste medewerkers van Trump. Ook werden er beelden van de bestorming zelf getoond, en sprak onder meer een agent die gewond raakte door het geweld van de Trump-aanhangers. 

De Democratische commissievoorzitter Bennie Thompson begon met een verklaring over de rol van oud-president Trump, en zijn valse bewering dat de verkiezingen onrechtmatig verlopen waren. "Het geweld was geen ongeluk", begon Thompson, maar "Donald Trumps laatste poging overeind te blijven."

Verloren verkiezingen 

Trump vocht de uitslag aan van de door hem verloren verkiezingen in zestig rechtszaken en verloor ze allemaal. "Hij verloor in de rechtbanken, net zoals hij deed in de stemhokjes", zei Thompson. Voor gewone Amerikanen houdt het daar op, maar "voor Donald Trump begon het daar".

De Republikeinse vicevoorzitter van de commissie, Liz Cheney, sprak van een 'uitgekiend plan' van de toenmalige president om de verkiezingsuitslag te veranderen. Ze benadrukte dat de aanzet voor de bestorming een tweet was van Trump, waarin hij zijn aanhangers opriep naar het Capitool te komen. 'Het zal wild worden', schreef Trump.

De commissie toonde verhoren van naaste medewerkers van Trump, waarin die zeiden dat ze hem hadden verteld dat hij de verkiezingen verloren had en dat er geen aanwijzingen waren voor verkiezingsfraude. Voormalig minister van Justitie Bill Barr zei dat hij tegen Trump had gezegd dat diens beweringen 'bullshit' waren. Desondanks bleef Trump volhouden ten onrechte te hebben verloren. 

'Hang hem op!'

De onderzoekscommissie toonde verder aan dat Trump tijdens de bestorming geen enkel bevel had gegeven om het leger of de politie in te schakelen om een einde te maken aan het geweld, of om de situatie op een andere manier onder controle te brengen. Dat soort bevelen kwamen allemaal van vicepresident Mike Pence, op wie de bestormers het onder meer gemunt hadden.

'Hang hem op!' klonk het vanuit sommige aanwezigen destijds richting Pence. Een getuige verklaarde tegenover de commissie dat Trump over de bedreigingen aan het adres van zijn vicepresident zou hebben gezegd: misschien krijgt hij wel wat hij verdient. Trump wilde van Pence dat die de overwinning van Joe Biden nietig zou verklaren, maar dat weigerde die.  

Uit de hoorzitting kwam ook naar voren dat verschillende Republikeinse leden van het parlement na de bestorming om gratie hadden gevraagd bij Trump, omdat ze bang waren vervolgd te worden voor hun betrokkenheid bij de bestorming van het Capitool. Verschillende Republikeinen schaarden zich achter de bewering van Trump dat de verkiezingen gestolen waren.  

Proud Boys

Van de videobeelden die werden vertoond waren de opvallendste die waarop de leider van de extreemrechtse groepering Proud Boys voor de bestorming samenkomt met de oprichter van de eveneens extreemrechtse, militante club Oath Keepers. Uit getuigenissen blijkt dat de leiders elkaar aan de vooravond van de bestorming in een parkeergarage in Washington hebben ontmoet.

"Trump heeft me maar twee dingen gevraagd: op hem stemmen en op 6 januari komen", vertelde een lid van de Proud Boys aan de commissie. Vermoed wordt dat de groeperingen de bestorming al lang van tevoren planden, maar daarvoor werd tijdens de eerste hoorzitting geen bewijs geleverd. 

Correspondent Erik Mouthaan bekeek de eerste dag van de hoorzittingen. Volgens hem zijn er voorlopig weinig opzienbarende onthullingen geweest. "Er zijn wat kleine, nieuwe details bekendgemaakt", zegt hij. "De uitspraak van Trump over Pence, bijvoorbeeld, en de beelden met de Proud Boys waren spannend."

Geen direct verband

Maar volgens Mouthaan heeft de onderzoekscommissie haar doel niet bereikt. Althans, nog niet, want er volgen nog meer hoorzittingen. "De commissie beloofde een direct verband te leggen tussen Trump en de bestorming, maar dat heb ik nog niet gezien. Hij heeft nagelaten om het af te remmen, maar dat wil niet per se zeggen dat er sprake is van een groot complot. De vraag is wat ze hiermee op zijn geschoten."

De hoorzitting werd vannacht op veel Amerikaanse zenders in 'prime time', om 20.00 uur lokale tijd, uitgezonden, maar van spektakel kwam het volgens Mouthaan dus nog niet. "Voor mij was dit allemaal geen nieuws, maar ik volg de kranten bijvoorbeeld ook op de voet. Het kan zijn dat het voor sommige Amerikanen wél nieuw was."

De komende weken zullen er meerdere hoorzittingen volgen. De volgende staat gepland op maandag, die zal om 16.00 uur Nederlandse tijd beginnen. 

Voorproefje

De onderzoekscommissie gaf alvast een voorproefje van wat er dan besproken gaat worden, namelijk de manier waarop Trump volhield dat de verkiezingen niet zuiver verlopen zouden zijn. "In de volgende hoorzitting zult u zien dat Trump en zijn adviseurs wisten dat hij de verkiezingen had verloren", verklaarde Cheney. "Desondanks bleef hij valse informatie verspreiden."