Bestorming Capitool onderzocht: maken onthullingen iets los in verdeeld VS?
De parlementaire onderzoekscommissie die in Amerika de bestorming van het Capitool onderzoekt, maakt vandaag na bijna een jaar lang graafwerk de eerste bevindingen bekend. Kunnen de onthullingen wat teweegbrengen in verdeeld Amerika? "Veel Amerikanen vragen zich af hoe het zo mis kon gaan."
Vanavond vindt de allereerste openbare hoorzitting plaats die de aanval op het parlementsgebouw onder de loep neemt.
Het is zeventien maanden geleden dat het Capitoolgebouw werd bestormd. Op 6 januari 2021 drongen woedende Donald Trump-aanhangers het parlementsgebouw in Washington DC binnen om het Congres ervan te weerhouden de verkiezingsoverwinning van Joe Biden te bevestigen. Vijf mensen kwamen om het leven en honderden raakten gewond.
Lang onderzoek
Negen congresleden en een onderzoeksteam namen meer dan duizend verklaringen af en verzamelden 140.000 documenten over de bestorming. "Ze hebben bijna een jaar lang onderzoek gedaan en getuigen gehoord achter gesloten deuren", zegt Amerika-correspondent Erik Mouthaan. "Nu zegt de commissie: we weten wat er gebeurd is, we hebben bewijs en we zullen het aan de rest van de wereld laten zien."
Het onderzoek van de parlementaire commissie staat los van het strafrechtelijk onderzoek van het Amerikaanse OM. Er worden tot dusver 800 mensen strafrechtelijk vervolgd voor hun acties tijdens de bestorming. "Nu gaat het om het bredere verhaal: wat is er nou exact gebeurd? Was dit een uit de hand gelopen demonstratie of was het een vooropgezet plan?"
De rol van Trump
"Veel Amerikanen vragen zich af hoe het zo mis kon gaan", zegt Mouthaan. "Toen ik er stond om verslag te doen, dacht ik: waar blijft de politie? Waar blijven de versterkingen? Ook dat wordt dus onderzocht."
Daarbij ligt ook de rol van oud-president Trump onder de loep. Het beeld dat de commissie naar buiten wil brengen, is volgens Mouthaan dat deze president koste wat het kost aan de macht wilde blijven. "Trump heeft drie uur lang niks van zich laten horen tijdens de bestorming. De onderzoekscommissie heeft meerdere van zijn oud-medewerkers gesproken.
"Toen ik er stond om verslag te doen, dacht ik: waar blijft de politie?"
Volgens Amerikaanse media vertellen die medewerkers dat Trump het eigenlijk allemaal wel best vond wat er gebeurde. Totdat het heel erg gewelddadig werd, was hij er eigenlijk wel voorstander van."
Niet op Fox News
De hoorzitting begint om acht uur 's avonds, en dat is 'primetime' voor de alle televisiezenders omdat dan de meeste Amerikanen achter de buis zitten. Omdat de onderzoekscommissie graag wil dat zoveel mogelijk mensen kijken, hebben de grote zenders beloofd om het live uit te zenden.
Fox News, één van de grootste zenders van het land, toont de hoorzitting niet. Daardoor zullen veel Republikeinse kiezers er veel minder van meekrijgen, zegt Mouthaan. "Amerika is tot op het bot verdeeld en dit onderzoek is geen uitzondering. Democraten zijn blij dat er eindelijk van alles naar boven komt, maar Republikeinen noemen het een heksenjacht en weigeren ernaar te kijken."
Verdeeld over commissie
In plaats daarvan praten ze liever over de inflatie, de hoge benzineprijzen en de onvrede over huidige president Joe Biden. Mouthaan: "Na de bestorming hebben de leiders van de Republikeinse partij in het Amerikaanse Congres de aanval veroordeeld. Ze noemden het onacceptabel, maar hebben daarna ook besloten om het niet langer grondig te onderzoeken. Sterker nog, ze noemen de onderzoekscommissie nu ongrondwettelijk."
Daarmee doelen ze volgens de Amerika-correspondent op het feit dat de onderzoekscommissie bestaat uit zeven Democraten en twee Republikeinen die niet achter Trump staan. "Republikeinen presenteren het als een onderzoek dat alleen door Democraten wordt uitgevoerd en dus geen zeggenschap heeft. Dat is een gek argument, want de meerderheid van het Huis van Afgevaardigden heeft gewoon gestemd voor deze commissie. Zo verkopen ze het aan hun achterban: het is maar een links hobbyclubje, dat vertrouw je toch niet?"
Tegelijkertijd voelt het voor veel Republikeinen als de zoveelste poging om Trump kapot te maken, vertelt Mouthaan: "Al jaren horen we over verschillende onderzoeken naar Trump. Democraten roepen bijvoorbeeld dat hij samenspande met de Russen. Dat soort beschuldigingen worden telkens niet bewezen. Ergens is het dus ook begrijpelijk dat Republikeinse kiezers denken: daar gaan we weer."
Wat te verwachten?
De commissie heeft nog niet bekendgemaakt wie er allemaal zullen getuigen. Volgens de Amerikaanse media zal onder andere filmmaker Nick Quested een getuigenis leveren. Hij maakte tijdens de bestorming beelden van de rechtse groep Proud Boys en heeft daarbij de gebeurtenissen van die ochtend heeft vastgelegd.
Na de hoorzitting van donderdag zullen er in de komende weken nog vijf hoorzittingen volgen.
Voorafgaand aan de hoorzitting heeft de FBI Ryan Kelley gearresteerd. Kelley is een Republikeinse kandidaat voor het gouverneurschap van Michigan. Hij is aangehouden vanwege zijn rol in de aanval van 6 januari 2021 op het Capitool in Washington. Kelley is een van de vijf Republikeinen in de staat die strijden om het in november tegen de Democratische gouverneur Gretchen Whitmer op te nemen.
Volgens een verklaring van een FBI-agent werd Kelley op video vastgelegd in een menigte mensen die 'wetshandhavers aanvielen en opzij duwden' in het Capitool. Andere afbeeldingen tonen dat Kelley op een 'architectonisch element' in de buurt van de trap naar het gebouw klom. Vervolgens is te zien hoe hij met zijn hand zwaait om de menigte aan te moedigen naar boven te gaan.