En wéér een schandaal: 'Verandering corps kan, maar niet binnen een jaar'
"Vrouwen zijn niets meer dan hoeren." Seksistische uitspraken tijdens een diner van het Amsterdams Studenten Corps: het is opnieuw geen goede reclame voor de toch al omstreden studentenvereniging. Vier leden die hun boekje te buiten gingen – drie hadden een hoge functie – boden hun excuses aan. Ze worden mogelijk uit het corps gezet. Is er nog hoop voor de vereniging?
"De cultuur kan veranderen", zegt psycholoog Sabine Jansen, "maar dan moeten belangrijke mannen binnen de vereniging dit gedrag openlijk afkeuren."
Door de seksistische uitspraken tijdens een zogenoemd Herendiner is het ASC opnieuw volop in opspraak. Eerder waren er al gewelddadige ontgroeningen en startte een intern cultuurveranderingstraject.
Jansen bekeek desgevraagd het filmpje van de omstreden speech dat gisteren op Dumpert verscheen. Ook zij hoorde een van de mannen van het corps zeggen dat vrouwen 'niks meer zijn dan hoeren'. Daarbij kreeg hij bijval van de zaal.
'Sperma-emmers', ook zo zouden vrouwen omschreven zijn tijdens het etentje. Jansen: "We zien hier alleen maar mannen bij elkaar. Vrouwen zijn hier niet welkom, niet-leden ook niet. Een gesloten groep met heel sterke normen en waarden en tradities. De leden zijn het onderling eens: binnen onze bubbel moet dit kunnen."
'Zorgt voor aanzien'
Ze vervolgt: "Iedereen is zich ervan bewust: doe je niet mee, dan lig je eruit. Iedereen weet ook: er wordt nu van mij verwacht dat ik 'hoer' roep. Er is een enorme groepsdruk. En wat de mannen die speechen betreft: zij genieten aanzien door dit gedrag."
Seksistisch gedrag binnen studentenverenigingen, het bestaat al veel langer. 'Gleuven' en spleten', zomaar wat woorden waar vrouwen mee worden aangeduid. Excessen zijn er niet alleen in Amsterdam. In Groningen vielen vorig jaar september vier aspirant-leden flauw tijdens een ontgroeningsritueel.
Ook in Amsterdam ging het mis rond ontgroeningen. Nieuwe leden van het ASC zouden zijn vernederd, geschopt en geslagen. Ook dat was niet voor het eerst. In 2016 belandden drie aspirant-leden in het ziekenhuis nadat ze onder meer in de gracht moesten zwemmen en tussen afval moesten slapen.
Ontgroening stilgelegd
De Vrije Universiteit, de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool Amsterdam stopten na de excessen vorig jaar met het geven van beurzen aan bestuursleden van de studentenvereniging. Het corps zelf legde de ontgroening stil en schorste meerdere leden.
En er startte een cultuurveranderingstraject. Maar is die cultuur wel te veranderen? Jansen: "Ik geloof dat verandering mogelijk is, maar niet van vandaag op morgen. En ook niet binnen een jaar. De huidige cultuur is ook niet in één dag ontstaan."
De mannen die hun boekje te buiten gingen, vervulden hoge functies. Voor hen dreigt schorsing of beëindiging van hun lidmaatschap. Ook onderzoekt het bestuur of nog meer ontoelaatbare zaken zijn voorgevallen tijdens de lustrumfeesten afgelopen weekend.
De rector van het Amsterdams studentencorps, Heleen Vos, schreef in een brief naar de leden gisteren al ontzettend veel e-mails en berichten te hebben ontvangen van leden die het gedrag afkeuren.
Openlijk afkeuren
"En dat is al verandering", stelt Jansen. "Zeker als daar ook mannen bij zijn. Want het is heel belangrijk dat mannen, liefst op hoge posities, zich hier openlijk tegen uitspreken."
En niet alleen nu. "Nu is er een schuldige, is de naam van de vereniging geschaad, zijn er veel wijzende vingertjes. Maar ook als er geen ophef is, moet intern worden gesproken over gedrag. En moet er gezegd worden: dit is niet wat we willen."
Nieuwe aanwas, nieuwe belangrijke mannen die dit gedrag niet laten zien, dat zou ook helpen, zegt Jansen. "Een groot deel van de mannen daar heeft die opvattingen over vrouwen ook helemaal niet. Daarvoor is het gewoon stoerdoenerij en meeloperij."
Lange adem
Dat is het goede nieuws. Maar: "Het kan wel jaren duren voor het helemaal is uitgefaseerd."
Intussen is een vereniging van oud-leden van ASC stellig over de 'zeer laakbare teksten' die nu wereldkundig zijn geworden. Vanmiddag stelden de reünisten: "Teksten die niet anders dan bevestigen dan dat deze sprekers de noodzaak tot cultuurverandering nog niet hebben begrepen. Teksten die voorbereid waren en waarbij kennelijk geen van hen heeft gedacht: kan dit eigenlijk wel?"
Steun nodig
Rector Vos van de studentenvereniging noemt het voorval des te pijnlijker, omdat het afgelopen jaar was ingezet op cultuurverandering: "Het laat zien dat er een lange weg te gaan is voordat in de praktijk bereikt is wat we met de cultuuromslag voor ogen hebben."
Steun, dat heeft de senaat volgens de reünisten vooral nodig bij het verder brengen van de al ingezette stappen om dit te verwezenlijken. "Verandering is taai en cultuurverandering, zeker binnen het corps, is een enorme opgave. Onze indruk is, ondanks het gebeurde, dat ze goed bezig zijn en ze alle steun kunnen gebruiken."