Russen bestoken Oekraïense stad vanuit kerncentrale: 'Terugschieten is levensgevaarlijk'

Want terugschieten richting de kerncentrale is geen optie. "Als er een kernramp komt, maken wij die niet bewust mee. Omdat wij zo dichtbij wonen, zijn wij op slag dood." 

Russische basis

Sinds Russische troepen in maart het plaatsje Energodar innamen, is Nikopol veranderd in oorlogsgebied. Inwoners worden vrijwel elke dag beschoten vanaf de overkant van de rivier de Dnjepr.

Daar hebben zo'n 500 Russische militairen een basis opgezet, naast de Zaporizja-kerncentrale. Dat is de grootste kerncentrale in Europa, verantwoordelijk voor ongeveer een vijfde van alle energielevering van Oekraïne.

Angst voor een kernramp

Inwoners van Nikopol zien de kerncentrale aan de overkant van de rivier liggen. "Toen de Russen daar neerstreken, besloten veel mensen om Nikopol te verlaten. Ze waren doodsbang voor een kernramp", vertelt Natalia Lazarenko, die nog altijd in Nikopol woont, aan de telefoon met RTL Nieuws.

Toen Russische en Oekraïense troepen in maart om Energodar vochten, beschoten de Russen de kerncentrale en brak er een brand uit. Ook gisteren was het weer raak: Russische troepen zouden de kerncentrale twee keer hebben geraakt.

Bekijk hier beelden van de beschieting van de kerncentrale in maart:

'Als het misgaat, zijn wij op slag dood' 

De Russen die zich nu verschanst hebben in de kerncentrale, hebben artillerie, tanks en explosieven bij zich, en zouden ook mijnen hebben geplaatst. "Als er een kernramp komt, maken wij die niet bewust mee", vertelt Dmytro Osyka, die ook in Nikopol woont. "Omdat wij zo dichtbij wonen, zijn wij op slag dood. Maar het gaat niet alleen om ons: als daar iets misgaat, kan dat voor heel Europa gevolgen hebben."

Behalve de strijd om de kerncentrale was het in de eerste maanden van de oorlog nog relatief rustig bij Nikopol. Er waren raketinslagen, maar er werd lang niet zoveel geschoten als in de Donbas. Sinds juli is dat anders: Nikopol ligt nu bijna dagelijks onder vuur. Veel huizen zijn verwoest, en er kan altijd en overal een raket inslaan.

Grimmig

Lazarenko vertelt hoe men in Nikopol omgaat met de onzekerheid: "Overdag gaan mensen naar hun werk en proberen ze hun normale leven te leiden. Maar tegen de avond wordt de sfeer grimmiger, want de meeste beschietingen vinden 's nachts plaats. Je probeert te slapen, maar dat lukt meestal niet. Want je weet niet of je de volgende ochtend nog wakker wordt."

Bekijk hier de beelden van zo'n raketaanslag, gefilmd door een bewakingscamera van een inwoner: 

Geen huis meer

In de nacht van 21 op 22 juli kwam er een raket op het huis van Natalia Lazarenko terecht, maar haar gezin was niet thuis. "We hadden toevallig besloten om die nacht bij mijn ouders te slapen, een paar straten verderop. Om half tien gingen we van huis, en om half één was er een raketinslag", vertelt ze.

"Alles wat ik de afgelopen twintig jaar heb opgebouwd, is in een paar seconden van me afgenomen. Behalve mijn kinderen. Maar je kunt je voorstellen wat voor psychische problemen mijn zoontje nu heeft. Hij is in een paar dagen tien jaar ouder geworden."

'Samen zijn we met velen, wij zijn onoverwinnelijk'

Toen Natalia de volgende ochtend naar haar huis ging, stond er al een groep mensen klaar om te helpen. "Vrienden, familie en vrijwilligers. Ook mensen die ik nog nooit eerder had gezien. Ze kwamen meteen naar ons huis toen ze hoorden dat er een inslag was geweest. Ze hielpen ons om zoveel mogelijk spullen te redden. Het doet me denken aan een bekend Oekraïens gezegde: 'Samen zijn we met velen, wij zijn onoverwinnelijk'." 

Dmytro Osyka is één van de vrijwilligers die dagelijks helpt om het puin op te ruimen na raketinslagen. Hij heeft een organisatie opgericht die nu ongeveer 150 vrijwilligers telt. "De lokale overheid kan niet alles oplossen. Dus regelen we zelf onderdak, eten en morele steun voor mensen die hun huis kwijt zijn. Het kost veel energie en geld, maar we willen door."

Bekijk hier hoe Dmytro's organisatie puin ruimt na een raketinslag:

Zes seconden

De vrijwilligers moeten dweilen met de kraan open, want er vallen bijna elke nacht raketten op woonhuizen. De bewoners van Nikopol kunnen zich op geen enkele manier verdedigen. Omdat de raketten maar een paar kilometer verderop worden gelanceerd, hebben mensen niet eens de tijd om weg te rennen, vertelt Osyka.

"Elke nacht houden een paar vrijwilligers in de gaten of er een raket uit Energodar komt. Als ze iets zien vliegen, roepen ze het meteen om. Ongeveer zes seconden later landt de raket in Nikopol, dus we hebben niet eens de tijd om naar een schuilkelder te rennen."

'Nucleaire terreur'

Omdat Russische troepen dicht bij de kerncentrale hun basis hebben en daarvandaan raketten afvuren, plegen ze volgens Oekraïne 'nucleaire terreur'. Want een gemist schot of explosie vlak bij de centrale verhoogt het risico van een kernramp.

Het Internationale Atoomagentschap heeft al maandenlang geen zicht op wat er in de kerncentrale gebeurt, en noemt de situatie heel gevaarlijk. Hoewel de kernreactoren niet makkelijk kapotgeschoten kunnen worden, is een kernramp mogelijk.

Oekraïense tegenaanval

Het Oekraïense leger bereidt zich nu voor op een grote tegenaanval in het zuiden van het land. Het gebruikt daarbij onder andere de geavanceerde Westerse HIMARS-raketsystemen en kamikaze-drones. Daarmee kunnen ze Russische troepen heel nauwkeurig beschieten, maar als er zwaar wordt gevochten rond de centrale, verhogen zelfs nauwkeurige wapens het risico op een kernramp.

Rusland beschuldigt Oekraïne van gevaarlijke aanvallen op de kerncentrale, terwijl de Russen zelf troepen en materieel bij de kerncentrale hebben geplaatst.

Als Oekraïne het gebied ten zuiden van Nikopol moet heroveren, zal het ook de soldaten bij Energodar moeten verjagen. De inwoners van Nikopol kijken uit naar een Oekraïense overwinning, want dan stoppen de bombardementen. Maar om dat te bereiken, moet er misschien zwaar worden gevochten rond de kerncentrale.