Europa kampt met 'ergste droogte in 500 jaar': zo ziet dat eruit

Het is de afgelopen weken zoeken naar een drupje regen op de weerkaarten. Deze zomer staat vooral in het teken van hitte, droogte en op sommige plekken ook bosbranden. Dat is meteen een van de zichtbare gevolgen van die droogte. En ook de rivieren hebben het lastig. Niet alleen in Nederland, maar in heel Europa.

Er is sprake van de ergste droogte ooit, blijkt uit een rapport van The Global Drought Observatory. Hoe dat eruit ziet in de verschillende Europese landen, laten we je in dit artikel zien.

Nederland: Waterpeil Rijn historisch laag

Om te beginnen ons eigen land. Vooral het waterpeil in de rivieren springt in het oog. De Rijn bij Lobith bereikte vorige week het laagste peil ooit gemeten. En ook andere rivieren hebben het lastig.

Er stroomt veel minder water doorheen dan normaal en dat heeft gevolgen voor aanliggende woonboten. Want die kun je inmiddels beter landhuizen noemen.

Herfstig

En op veel plekken in ons land lijkt het inmiddels wel herfst: er liggen al stapels bruine bladeren op de grond. Bomen laten de bladeren vallen om zichzelf te beschermen tegen de extreme droogte. "Dit verzwakt de bomen gigantisch", zegt bioloog Arnold van Vliet in onderstaande video:

Duitsland: Geen zware vrachtschepen

De meeste grote rivieren komen ons land via Duitsland binnen. En je raadt het al, ook daar hebben ze last van lage waterstanden. Bijvoorbeeld bij de Rijn in Keulen. Sommige stukken zijn helemaal opgedroogd.

Op andere stukken kan wel nog gewoon worden gevaren, ook door vrachtschepen. Maar die kunnen niet te zwaar worden beladen, want anders lopen ze vast. In dit artikel lees je wat de economische gevolgen daarvan zijn.

Italië: Rotsen over om te zwemmen

In Italië is de droogte zichtbaar rond het Gardameer.

Dit schiereilandje grenst normaal gesproken direct aan het water. Nu moet je, als je een duik wil nemen, eerst nog een hele rotspartij over. Want die is zichtbaar geworden nu het waterpeil flink is gezakt.

Frankrijk: Romantisch picknicken op verdord grasveld

Een van de bekendste rivieren van Frankrijk, de Loire, is op sommige plekken helemaal waterloos.

Ook Parijs gaat gebukt onder de droogte. Wie op een handdoekje op het grasveld naast de Eiffeltoren wil liggen, ligt niet meer op een mooie, groene grasmat, maar op een verdorde, gele weide.

Verenigd Koninkrijk: Herfst al begonnen, of toch niet?

Die verdorde landschappen zijn ook terug te vinden in het Verenigd Koninkrijk.

De Britten maken een van de droogste jaren ooit mee. En in juli werd de hoogste temperatuur ooit gemeten, van boven de 40 graden. Dat allemaal zorgt voor een opvallend verschijnsel. Kijk maar naar onderstaande foto.

Het lijkt alsof deze foto in november is genomen, maar dat is niet zo. Het fenomeen wordt in Engeland ook wel 'fake autumn' genoemd, oftewel 'neppe herfst'. De grond ligt bezaaid met dode bladeren als gevolg van de droogte. Ze zijn dus niet door de bomen losgelaten omdat het herfst begint te worden.

Lage waterstanden rivieren

Volgens het rapport van de Europese Commissie kampen zo goed als alle rivieren in Europa met een lagere waterstand dan gebruikelijk is. Dat komt voor een deel doordat het te weinig regent, maar ook doordat er te weinig smeltwater vanuit de Alpen de rivieren instroomt.

Het heeft daar afgelopen winter minder gesneeuwd. En dus smelt er ook minder sneeuw. Water dat normaal met de rivieren mee onze kant opgaat. Daarom zie je ook dat de lage waterstanden nu in augustus al zijn bereikt. Normaal gesproken is dat rond oktober, als de sneeuw de hele zomer lang heeft kunnen smelten.

Problemen voor energiesector

Alle bovenstaande plaatjes laten zien dat de droogte in 2022 zeer aanwezig is. Volgens de Europese Commissie zou het dus zomaar de droogste zomer in 500 jaar in Europa kunnen zijn. En dat is niet iets positiefs. De scheepvaart heeft het lastiger, er zijn bosbranden en er zijn ook problemen voor de energiesector. Zo is de opwekking van waterkracht ingewikkelder en er is minder koelwater voor andere elektriciteitscentrales.

En dus gelden er waarschuwingen, soms zelfs alarmen, voor veel regio’s in Europa. In totaal gaat het om ongeveer twee derde van het hele continent. Waar precies, dat is te zien op onderstaande kaart:

De gele gebieden moeten in de gaten worden gehouden, in de oranje gebieden gelden er waarschuwingen en in de rode gebieden is het eigenlijk al foute boel. Daar is het veel droger dan dat het hoort te zijn. 47 procent van Europa kleurt oranje, 17 procent rood.

Geen zwembadjes in Engeland

In die gebieden is het nog eens extra opletten dat je niet gaat barbecueën op een grasveld en zuinig omgaat met water. Het is daarom dat in het zuiden van Engeland, veelal rood gekleurd op de kaart, vanaf vandaag een verbod geldt op het vullen van zwembadjes en het wassen van de auto.

We noemden al dat de droogte bosbranden in de hand werkt, lage waterstanden veroorzaakt en problemen kan opleveren voor de energiesector. Maar er is meer. Bijvoorbeeld als je kijkt naar oogsten. Zo is de opbrengst van maïs, sojabonen en zonnebloemen flink gedaald: 12 tot 16 procent minder dan het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar. En dat zonnebloemen het moeilijk hebben, is op onderstaande foto goed te zien.

Het lijkt erop dat deze zonnebloemen het nog wel even zwaar gaan hebben. Experts verwachten namelijk dat het in West- en Zuid-Europa tot en met november droger en warmer zal zijn dan normaal.

Wat kunnen we tegen de droogte doen?

Gele landschappen, zandbanken in plaats van rivieren en ongekende hitte. Deze zomer levert opvallende, maar niet altijd fijne plaatjes op. Klimaatverandering zorgt ervoor dat zulke zomers steeds vaker zullen plaatsvinden. Door de hitte neemt de verdamping toe, waardoor de kans op droogte ook toeneemt. Kunnen we daar wat tegen doen en/of beter mee omgaan? We vragen het onze klimaatspecialist Bart Verheggen.

"Het punt van CO2 en andere broeikasgassen is dat ze lang in de lucht blijven en ze zich over de hele aardbol verspreiden. Dat betekent dat de uitstoot in de hele wereld moet dalen, om klimaatverandering te beperken", zegt Verheggen. "Dat is de enige manier om het probleem bij de bron aan te pakken en erger te voorkomen."

Maar dat lukt natuurlijk niet binnen korte tijd. En dus, zegt Verheggen, kan Nederland zich maar beter in de tussentijd aanpassen op het veranderende klimaat. Als je het hebt over droogte, dan zou het een goed idee zijn om handiger om te gaan met het neerslagoverschot dat we normaal gesproken hebben de winter.

"Dat overschot voeren we dan meestal snel af richting de Noordzee", zegt Verheggen. "Zo houden we het waterpeil kunstmatig laag, zodat boeren met hun zware machines het land op kunnen. Je zou dat water ook vast kunnen houden in de grond. Dan moeten boeren wel even wachten met hun zware machines, maar dan heb je minder kans op een watertekort in de zomer."

Overigens werkt het ook andersom. Klimaatverandering kan ook zorgen voor extreem veel neerslag, zoals we vorige zomer zagen. "Nederland heeft daar wat meer ervaring mee. Zo bestaat er het programma 'Ruimte voor de Rivier'. Daarin zijn stukken land aangewezen die gecontroleerd kunnen overstromen bij hoge waterstanden. Dat is een van de redenen dat de gevolgen van de hevige regenval vorige zomer, hoe ernstig ook, toch minder desastreus uitpakten dan in Duitsland en België."