Middelvinger naar de koning: het mag niet, maar straffen is moeilijk

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima kregen gisteren behoorlijk wat te verduren: opgestoken middelvingers tijdens de rijtoer in de glazen koets en bij de afsluitende balkonscène kon de Koninklijke familie niet veel anders dan stug doorzwaaien en doen alsof ze het boegeroep niet hoorden.

'Landverraders'

En als klap op de vuurpijl: meermalen werden ze duidelijk hoorbaar uitgescholden voor 'landverraders'.

In een andere tijd kon dit allemaal worden aangepakt onder het mom van majesteitsschennis. Maar dat wetsartikel bestaat niet meer.

Op 1 januari 2020 verdween het artikel over majesteitsschennis na bijna twee eeuwen uit het wetboek. Daarop stond tot dat moment een maximale gevangenisstraf van 5 jaar.  Er kwam geen nieuwe wet voor in de plaats, maar er bleef wel nog iets over.

Belediging

Belediging in het algemeen, en van een ambtenaar in functie in het bijzonder, staat óók in het wetboek van strafrecht. "En daar valt het beledigen van de koning ook onder", zegt hoogleraar strafrecht Henny Sackers.   

'Landverrader' naar de koning roepen staat gelijk aan bijvoorbeeld het zonder aanleiding uitschelden van een agent op straat. Daarvoor ga je geen vijf jaar de cel in, maar moet je eerder denken aan een boete van enkele honderden euro's. Tenminste: als 'landverrader' grof genoeg is om te gelden als een belediging en niet gewoon valt onder de vrijheid van meningsuiting. 

Ook dat is nog geen uitgemaakte zaak, denkt Sackers. "Dit is nog zo nieuw, dat ik nog geen voorbeelden weet te noemen van wat wel of geen belediging van de koning is."

Klacht indienen

Maar er is wel een belangrijk voorwaarde, die er vroeger niet was. Het Openbaar Ministerie mag alleen optreden bij een klacht van de beledigde persoon. De kans dat de koning dat gaat doen, is waarschijnlijk niet zo heel groot.

Maar ondanks dat zijn agenten langs de route zeker niet helemaal vleugellam. "Het is niet aan de agenten op straat om het wetboek op zak te hebben. Als zij menen te moeten ingrijpen, bijvoorbeeld omdat iemand de openbare orde verstoort, dan kunnen ze dat doen. Dan kunnen ze zo iemand meenemen en proces verbaal opmaken. Het is pas daarna aan het OM om te concluderen dat ze zonder klacht geen vervolging kan instellen." 

De koning is in deze discussie in principe dus gelijk aan iedere ambtenaar in functie, en zelfs met gewone burgers is er nauwelijks verschil. Ook belediging in het openbaar op zichzelf is een strafbaar feit, dus ook voor anderen dan ambtenaren in functie.

Sackers: "Als ik me gekrenkt voel door jou, staat het me vrij om een klacht in te dienen bij de politie. Dan staat het het OM vervolgens vrij om de zaak te seponeren wegens gebrek aan algemeen belang."