Zoektocht naar 'saboteurs' Nord Stream in volle gang: 'Vooral onderzeeërs geschikt'
Omringende landen, EU-kopstukken en NAVO-baas Jens Stoltenberg weten het zeker: de gaspijpleidingen Nord Stream 1 en 2 zijn doelbewust opgeblazen. Hoe die aanslag is gepleegd, wordt nu uitgezocht. "Vooral onderzeeërs zijn geschikt voor deze missies."
Duidelijk is geworden dat de drie lekkages in de twee belangrijke gaspijpleidingen in de Oostzee zijn ontstaan door 'sterke onderwaterexplosies' die maandag zijn waargenomen door Zweedse en Deense meetstations.
Eén van de explosies had een kracht van een kleine aardbeving, 2,3 op de schaal van Richter. Sindsdien borrelt het zeewater boven de leidingen door het lekkende gas.
Zweden en Denemarken gaan uit van opzet. Gezien de grote schade aan de leidingen en de diepe ligging is volgens hen een ongeval hoogst onwaarschijnlijk. Ook NAVO-baas Stoltenberg en EU-buitenlandchef Josep Borrell spreken inmiddels in verklaringen van 'sabotage' en 'geen toeval'.
'Duikers uitgesloten'
Dus worden de gaslekken onderzocht als opzettelijke aanslagen. Volgens de Duitse krijgsmacht zijn daarbij drie aanvalsscenario's denkbaar: onder water, vanaf een boot of vanuit de lucht. "Het gebruik van duikers is grotendeels uitgesloten omdat de pijpleidingen 70 tot 80 meter onder het zeeoppervlak liggen", zegt een militaire officier tegen de Duitse zakenkrant Handelsblatt.
Wat overblijft zijn onderzeeërs, schepen, vliegtuigen en drones. Volgens de Duitsers is de Oostzee groot genoeg om onopgemerkt langere afstanden te kunnen afleggen, al wordt sinds die Russische invasie van Oekraïne de zee intensief gecontroleerd door de NAVO-landen.
Vliegende objecten
"Vooral onderzeeërs zijn geschikt voor deze missies in de Oostzee met hun relatief geringe diepte", aldus de officier, die verder aangeeft dat 'vliegende objecten' op geringe hoogte en met de juiste technische uitrusting aan het oog van de NAVO-verkenners kunnen ontsnappen.
Om de gemeten beving van 2,3 op de schaal van Richter te bereiken, is een paar honderd kilo springstof nodig, zegt defensiedeskundige Peter Wijninga tegen RTL Nieuws. "Je moet wel over een soort onderzeeër beschikken, of een op afstand bestuurbare onderwaterdrone, om zo'n lading te plaatsen."
Verdachte bewegingen
Volgens de oud-luchtmachtofficier zijn alleen Rusland, een aantal Europese landen, de VS en China in staat om zo'n lading te plaatsen. "Er gaat nu gekeken worden op allerlei sensoren of er in de buurt van de explosies verdachte bewegingen zijn geweest. Mogelijk levert dat iets op." Als gebruik is gemaakt van een onderzeeër of drone, moet volgens hem ook een moederschip op niet al te grote afstand zijn geweest. Dat kan mogelijk met satellietbeelden worden achterhaald.
Ondertussen buitelen landen over elkaar heen om een ander de schuld te geven. De meeste vingers wijzen naar Rusland, dat deze beschuldigingen vandaag via Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov 'stompzinnig' en 'voorspelbaar' noemde. Het land wees daarbij ook op Amerikaanse bedrijven die, nu de gaspijpleidingen stilliggen, veel meer winst zouden maken met de gasleveringen aan Europa.
Tijdstip
Interessant is ook het tijdstip van de explosies. Die vonden plaats een dag voor de feestelijke openingsceremonie van de zogeheten Baltic Pipe, een nieuwe 900 kilometer lange gaspijpleiding die Noors aardgas via Denemarken naar Polen vervoert, als vervanger voor Russisch gas. De pijpleiding sluit aan op de bestaande leiding Europipe II, die naar Duitsland loopt. Bij de ceremonie in Polen was ook de Deense premier Mette Frederiksen aanwezig.
De vrees is dat de komende tijd ook andere onderzeese kritieke infrastructuur wordt vernield. Denk aan andere olie- en gasleidingen, stroomleidingen en internetkabels, waarvan er ook veel naar Nederland lopen.
Beveiliging opgeschroefd
Denemarken en Zweden schroefden de beveiliging in de Oostzee al op. Noorwegen, dat eerder 'onbekende drones' waarnam bij zijn olie- en gasplatforms, deed dat ook. Al ziet dat land nu naar eigen zeggen nog geen toegenomen specifieke dreigingen bij hun installaties op zee, zei de Noorse premier Jonas Gahr Støre vanmorgen.
"De vermoedelijke sabotage van de pijpleidingen in de Oostzee herinnert ons er nog eens aan dat we afhankelijk zijn van kritieke infrastructuur, ook onder water", zei ook de Duitse Defensieminister Lambrecht woensdag in een verklaring. Zij liet daarbij weten dat de Duitse marine meehelpt aan het onderzoek naar de toedracht van de explosies.
Het Deense ministerie van Defensie denkt dat het nog zeker een week kan duren voordat al het gas in de pijpleidingen is weggelekt en ter plaatse inspecties kunnen worden uitgevoerd.