In de winter onderhandelingen over het eind? 'Zou voor Poetin vernederend zijn'

Volgens emeritus hoogleraar Oorlogsstudies Lawrence Freedman van het King's College in Londen zullen de twee presidenten geen deal sluiten zolang de mogelijkheid bestaat dat de positie van hun land door verdere gevechten kan worden verbeterd. Lawrence beschrijft zijn ideeën in een uitgebreid artikel op zijn eigen site. 

Defensiespecialist Patrick Bolder van het Haagse Centrum voor Strategische Studies onderschrijft de gedachten van Freedman. "Zolang beide partijen denken dat er nog iets te winnen valt, gaan ze nog niet naar de onderhandelingstafel en zal de oorlog voortduren."

Zelenski wil grondgebied terug

Er is sinds het uitbreken van de oorlog weinig veranderd aan de houding van Oekraïne, schrijft Freedman. Het land is nog steeds vastberaden om van de Russische invasie af te komen en angstig voor de gevolgen wanneer zij dit niet doen. 

"Zelenski vindt dat Rusland helemaal weg moet uit Oekraïne, ook uit de Krim", legt Bolder uit. "En Poetin denkt, ik heb het geannexeerd dus ik ga het houden. " Doelen die flink uiteenlopen dus. "Ik zie zo snel niet hoe dat bij elkaar gaat komen."

Voor Zelenski is opgeven dus geen optie. "Hij is nu 20 procent van zijn land kwijt." Dat grondgebied wil hij terug. En dus óók de Krim, het schiereiland dat in 2014 al door Rusland werd geannexeerd. Zolang Rusland daar is, houden ze ook controle over de Zwarte Zee, zegt Bolder. Oekraïne is economisch erg afhankelijk van de havens aan die zee. 

De Oekraïners maken wel verloren terrein goed. In onderstaande plaats werden ze bevrijd:

Gezichtsverlies 

En waarom is Poetin niet echt geïnteresseerd in onderhandelingen? "Het zou voor hem een enorme persoonlijke vernedering zijn om op dit punt de oorlog te beëindigen", zegt Ruslandcorrespondent Eva Hartog. "Het is namelijk nog niet duidelijk wat hij nou gewonnen heeft. "

Op papier heeft Rusland namelijk eind september de bezette Oekraïense regio's Loehansk, Donetsk, Cherson en Zaporizja geannexeerd, "maar Poetin heeft nog geen echte controle over die gebieden. Hij heeft op papier al de overwinning verklaard, terwijl het nog helemaal nog niet zo was. En nu moet hij dat gat dichten." 

Poetin wil geen gezichtsverlies lijden. Een verlies in de oorlog zou zijn politieke positie in Rusland in gevaar brengen, schrijft Freedman. "Hij wil als grote leider van een machtig Rusland de geschiedenis ingaan", zegt Patrick Bolder. De oorlog beëindigen is voor Poetin geen optie, zegt hij. "Alleen een hele nieuwe leider zou dat doen. Maar een nieuwe leider betekent ook niet meteen een vriendelijker Rusland."

Uitputtingsslag

De oorlog duurt langer dan Poetin aanvankelijk voor ogen had, zegt Hartog. "En hoe langer het duurt, hoe meer doden en hoe groter de noodzaak om als echte winnaar uit de bus te komen in deze oorlog." 

Rusland gebruikt tegelijkertijd de voortslepende oorlog in zijn voordeel. "Poetin staat nog niet echt onder druk. Er worden mensen gemobiliseerd, maar het Kremlin kan dit nog wel een tijdje volhouden", aldus Hartog. 

"Oekraïne heeft meer haast, omdat ze veel meer van de oorlog merken. En hoe langer het duurt, des te minder steun ze krijgen vanuit het Westen. Eigenlijk is het een uitputtingsslag."

Nog genoeg te winnen voor Poetin

Naast het onder controle krijgen van de vier regio's die Rusland in het oosten van Oekraïne heeft 'geannexeerd', zijn er ook nog andere doelen voor Poetin. "Hij is ook nog niet klaar met de oorlog tegen het Westen", zegt Patrick Bolder.

"Dat is een soort tweede doel geworden. Er zijn nog doelen op het slagveld, in Oekraïne, maar hij wil ook het Westen onder druk zetten." Rusland wil haar wereldmacht vergroten. 

Dat opvoeren van de druk gebeurt al. Er is een migratiestroom op gang gekomen vanuit Oekraïne naar andere Europese landen. De inflatie en sterk gestegen prijzen van grondstoffen zijn ook voelbare gevolgen van de oorlog. De Westerse steun aan Oekraïne wordt flink getest. "Bijvoorbeeld in de Verenigde Staten: de Amerikanen vinden het toch wel een beetje duur worden." 

Volgens de Washington Post moedigt de regering-Biden de Oekraïense leiders aan om bereidheid te tonen om met Rusland te onderhandelen. In de VS neemt de steun om het leger van Oekraïne te blijven financieren af onder Republikeinen. 

Maar volgens ingewijden zou het verzoek van de regering niet bedoeld zijn om Oekraïne écht naar de onderhandelingstafel te duwen. Het zou eerder een poging zijn ervoor te zorgen dat Kiev de steun behoudt van andere landen.

Winter vertraagt het tempo

Kunnen gebeurtenissen aan de frontlinie nog iets veranderen? Waar Oekraïne in september een indrukwekkend offensief deed, was oktober een rustigere maand. Volgens Freedman ligt dat onder andere aan de weersomstandigheden.  

"Het is nu slechter weer aan het worden", zegt ook Patrick Bolder. Er is veel modder en dat is lastig voor zware oorlogsvoertuigen. "Met name Oekraïne heeft daar nu last van. Zij zijn op dit moment de partij die moet gaan bewegen." Naarmate het kouder wordt, zullen partijen zich verder ingraven.

In onderstaande video zie je hoe de winter voor angst zorgt:

Het tempo ligt een tandje lager in de winter, zegt Bolder. "Het voordeel van die extra tijd is dat mensen beter opgeleid kunnen worden. Het geeft de Russen tijd. Dat kan het nog wel eens lastig maken voor Oekraïne." Gemobiliseerde Russen kunnen in die tijd namelijk voorbereid worden om te vechten aan het front. Maar ook Zelenski zou iets aan die tijd kunnen hebben, als landen in het Westen door blijven gaan met het klaarstomen van Oekraïners.

Einde nog niet in zicht 

Het Oekraïense leger is bezig met een opmars in de regio Cherson, die grotendeels bezet is door Rusland. In de regio vinden zware gevechten plaats. Er wordt op korte termijn een strijd om de stad Cherson verwacht, maar het is niet bekend wanneer die begint en of die misschien al is begonnen. "De slag om Cherson is heel belangrijk, maar ook heel complex. Zeker voor Oekraïne. Zij willen de stad graag een beetje heel houden."

En ondertussen is een onderhandeling tussen Oekraïne en Rusland niet alleen onwaarschijnlijk, maar zelfs bijna onmogelijk: "Zelenski wil niet met Poetin om de tafel", zegt Bolder. Er zou dus wel eens een derde partij aan te pas moeten komen. Volgens Hartog gooit Rusland nog wel eens een balletje op om in gesprek te gaan, "maar dat doet het waarschijnlijk alleen om tijd te winnen."