Brief aan alle scholen in Nederland: 'Wees alert op meisjesbesnijdenis'

In ons land wonen naar schatting 41.000 vrouwen die zijn besneden. Zo'n 4200 meisjes lopen nog het risico om de komende jaren besneden te worden, blijkt uit cijfers van kennisinstituut Pharos en de GGD's. In Nederland mag het niet, dus doorgaans wijken meisjes onder druk van de familie uit naar het buitenland, meestal het geboorteland van de ouders.

Traditie doorbreken

De Koerdisch-Iraakse Dilsoz Amin (nu 55) werd samen met haar zusjes slachtoffer van deze vorm van verminking, thuis in haar geboorteland. Ze was zeven jaar. Amin doet haar verhaal met een doel: hopen dat ze deze cultuur kan doorbreken en meisjes voor deze vorm van mishandeling kan behoeden. 

"Het is een traditie die hardnekkig is en vooral vrouwen aan elkaar overgeven. Een traditie die, hoe gek het ook klinkt, moeders of tantes met de goede bedoelingen voor hun dochters doen. Voor een betere toekomst. In sommige culturen geloven ze ook dat besnijdenis ziektes tegen kan gaan, zoals baarmoederhalskanker."

Schilmesje

De ingreep is vaak binnen een paar minuten gedaan. "Vaak met een schilmesje, tegen alle hygiëneprotocollen in." Pijnlijk en niet zonder gevaren. Bij Dilsoz drong haar tante erop aan. "Vrouwen zijn vaak de boosdoeners. Veel vrouwen praten er daarna niet over, zelfs niet met hun man."

Meisjesbesnijdenis- de cijfers

Meisjesbesnijdenis is een ingreep aan de uitwendige vrouwelijke geslachtsorganen zonder medische noodzaak. De ingreep varieert: van het verwijderen van huid rond de clitoris tot het verwijderen van de clitoris en het dichtnaaien van de schaamlippen.

Volgens kennisinstituut Pharos kan het lichamelijke, psychische en seksuele problemen bij vrouwen veroorzaken. Het gaat bijvoorbeeld om extreme pijn, overmatig bloedverlies, problemen met de urinewegen, kans op infecties en in sommige gevallen zelfs overlijden.

UNICEF schat dat wereldwijd zo'n 200 miljoen meisjes en kinderen zijn besneden. Het grootste deel van de vrouwen is afkomstig uit Eritrea, Egypte, Somalië en Koerdisch Irak.

Genitale verminking, oftewel meisjesbesnijdenis, is in ons land sinds 1993 verboden. Ook als je het vanuit Nederland over de grens laat doen, ben je strafbaar. Toch is er nog nooit iemand door de rechter voor bestraft.

Middeleeuwse praktijken

Minister Dennis Wiersma (Onderwijs) ziet een grote rol voor de scholen om deze volgens hem 'middeleeuwse toestanden' tegen te gaan. Hij heeft deze week alle basis- en middelbare scholen een brief gestuurd, waarin hij leraren oproept alert te zijn. En signalen op te vangen, zoals bijvoorbeeld vreemd gedrag van een meisje of plotselinge afwezigheid. "We zijn met elkaar verplicht om extra op dit soort vreselijke toestanden, te letten."

Ook vindt de minister dat scholen gevallen moeten melden en als het kan aangifte moeten doen. Instanties als de GGD en Veilig Thuis kunnen scholen daarbij helpen, zegt hij. Ze kunnen daar altijd terecht voor informatie.

VVD: meer gebeuren

Bente Becker (VVD) zet zich als Kamerlid al jaren in om dit onderwerp op de kaart te zetten. Ze vindt dat er goede stappen worden gezet, maar het is niet genoeg. “We dachten als overheid lang: dit is nu eenmaal cultuur, waar bemoeien we ons mee. Daar zijn we nu gelukkig vanaf. Maar je ziet dat de bemoeienis van de overheid zich nu vooral richt op informeren en preventie en ik vind dat we als overheid verder moeten gaan: we moeten een harde norm stellen wat we acceptabel vinden in ons land en daarop handhaven. Zodat we de meisjes ook echt beschermen. ”

Daarom vindt Becker dat het kabinet verder moet gaan. “Ik vind dat rechters een uitreisverbod moeten kunnen opleggen aan meisjes die dreigen te worden meegenomen naar het buitenland. De besnijdenis gebeurt immers vaak in het buitenland. In Engeland doen ze dit al en ook in het regeerakkoord van ons kabinet is dit afgesproken. Hier moet haast mee worden gemaakt.” Ook is de VVD’er voor een meldplicht voor scholen en artsen. “Het uitgangspunt moet zijn dat als een leraar of arts deze vorm van verminking tegenkomt, dat er altijd aan de bel getrokken wordt zodat de juiste hulp voor het meisje in gang kan worden gezet. Nu gebeurt dat onvoldoende en leidt dat tot te weinig meldingen en blijven leraren en artsen er te vaak alleen mee zitten.”

Tenslotte is ze voor strenger straffen; ook van de familieleden die medeplichtig  zijn voor de besnijdenis.

Ook de GGD roept met de voorjaarsvakantie voor de deur op extra alert te zijn. "Ouders worden vaak onder druk gezet door familie in het buitenland om dochters te besnijden. Daarom delen wij speciale verklaringen uit waarin staat dat deze vorm van verminking strafbaar is. In allerlei talen zodat ook de familie in het buitenland het kan lezen", zegt Marike Voormolen van de GGD.

Speciale besnijdenisreizen

Zij maakt zich voor de vakantieperiode extra zorgen. "Er gaan verhalen dat er speciale reizen worden aangeboden waar ouders in een resort zitten en ondertussen hun dochter wordt besneden."

Bij de GGD geloven ze in voorlichting en het voeren van gesprekken door zogenoemde sleutelpersonen: mensen die dicht bij de culturen staan en de taal spreken. Voormolen: "Het klinkt misschien gek, maar we zien dat er veel winst valt te halen bij de vrouwen die al besneden zijn. Juist door hen de goede zorg aan te bieden en voor te lichten, kunnen we voorkomen dat de traditie wordt doorgegeven."

Dilsoz is zo'n sleutelpersoon en geeft voorlichting over meisjesbesnijdenis in de Achterhoek. "Ik kom bij mensen thuis en praat op speciale buurtavonden. Je begint er niet meteen over, maar je vraagt moeders over de opvoeding van hun dochter. Je bouwt gesprekken heel rustig op, wekt vertrouwen en zorgt voor anonimiteit."

Geen gemakkelijke strijd, maar wel met een duidelijk doel: "Al kan ik maar één meisje helpen, dan is mijn missie geslaagd."