Kinderboeken Roald Dahl aangepast om 'beledigende' taal
Oempa Loempa's worden genderneutraal, Caspar Slok is niet langer 'dik' maar 'enorm' en na de uitleg dat heksen pruiken dragen omdat ze kaal zijn, wordt toegevoegd dat er ook andere redenen zijn waarom mensen pruiken dragen. De Nederlandse uitgever hoopt dat de Nederlandse vertalingen onveranderd kunnen blijven.
Het zijn een paar van de aanpassingen die worden gedaan aan de teksten van de wereldberoemde kinderboeken van Roald Dahl, schrijven Britse media. Uitgever Puffin wil zo 'beledigend' taalgebruik uit de boeken verwijderen en ervoor zorgen dat 'iedereen ze met plezier kan blijven lezen'.
Honderden aanpassingen
De uitgever heeft zogenoemde sensitivity readers ingeschakeld om de boeken van Dahl te herschrijven. Volgens de krant The Guardian gaat het om honderden aanpassingen en het toevoegen van passages die niet door Dahl zijn geschreven. De krant spreekt daarom over omvangrijke veranderingen, hoewel de Roald Dahl Story Company het heeft over 'kleine, zorgvuldig overwogen' aanpassingen.
In het boek De Heksen is bijvoorbeeld na een paragraaf waarin staat dat heksen kaal zijn onder hun pruiken toegevoegd: 'Er zijn heel veel andere redenen waarom vrouwen misschien pruiken dragen en daar is zeker niets mis mee'. Ook zijn Oempa Loempa's niet langer 'kleine mannetjes' maar 'kleine mensen' en worden de wolkenmannen in De Reuzenperzik wolkenmensen.
'Absurde censuur'
Hoewel de uitgever en de Roald Dahl Story Company zeggen dat het niet ongebruikelijk is dat het taalgebruik in boeken wordt herzien, is er veel kritiek op. Schrijver Salman Rushdie noemt het op Twitter 'absurde censuur'. De Nederlandse thrillerschrijver Thomas Olde Heuvelt spreekt over 'cultureel vandalisme'.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Directeur Joris van de Leur van uitgeverij De Fontein, die in Nederland de boeken van Roald Dahl uitgeeft, werd 'onaangenaam verrast' door de aanpassingen, zegt hij tegen RTL Nieuws. "Mij is nooit een wanklank ter ore gekomen dat de boeken van Roald Dahl grievend zouden zijn. Hij gebruikte literaire stijlmiddelen als stereotypen en overdrijving. Kinderen hebben echt wel in de smiezen dat het een manier is om een boodschap over te brengen."
'Een stevig gesprek'
Van de Leur noemt het voorbeeld van Casper Slok in Sjakie en de Chocoladefabriek: "Dat is een gretig typetje, een schrans die alles opeet wat hij ziet. De observatie dat hij een dik jongetje is, werkt gewoon goed. Waarom zou je dat aanpassen?"
De directeur zegt binnenkort 'een stevig gesprek' te zullen voeren met de Britse uitgever.
Hoe de legendarische schrijver zelf over de ingrepen zou denken, vindt Van de Leur moeilijk in te schatten. "Maar hij heeft zijn woorden destijds niet voor niets gekozen. Ik denk dat hij zijn wenkbrauwen zou fronsen bij dit nieuws."
'Uit onszelf nooit aanpassen'
Of de veranderingen ook in de Nederlandse uitgave verplicht worden, is nog niet bekend, zegt Van de Leur. "Vooralsnog heb ik niet gehoord dat wij onze vertalingen moeten aanpassen. Ik kan me niet voorstellen dat ze ons dwingen. En ik denk ook niet dat ze ons kunnen dwingen. Onze contracten lopen nog jarenlang. Op de vertalingen die al veertig jaar gangbaar zijn, is nooit kritiek geweest. Dus die gaan we uit onszelf nooit aanpassen."
Dat taalgebruik in bekende boeken wordt aangepast, is niet nieuw. In 2015 werd – veel beperkter – besloten dit te doen in de Pippi Langkous-boeken van Astrid Lindgren. Het beroep van de vader van Pippi werd daarin veranderd in 'koning' of 'koning van de Stille Zuidzee'.