Nog eeuwen te gaan tot gendergelijkheid, dit moet er gebeuren

In het laatst gepresenteerde Gender Gap Index Rapport neemt Nederland de 28ste plek in. Die lijst rangschikt landen naar hun (on)gelijke behandeling van mannen, vrouwen en alle anderen. Boven ons staan landen als Burundi, Albanië en Costa Rica. Helemaal bovenaan staat IJsland.

En laten we het daar meteen maar eens over hebben. Want vaak wordt dat land gezien als het walhalla voor gendergelijkheid. "Maar ook daar gaan natuurlijk nog dingen niet goed", zegt universitair hoofddocent Alexandra Timmer van de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in mensenrechten en gendergelijkheid.

Handhaving van rechten

"Maar wat ze daar wel goed doen en beter dan in Nederland, is de handhaving van wetten die toezien op gendergelijkheid", zegt Timmer. "In essentie verschillen de wetten die toezien op gelijke behandeling niet eens zoveel tussen IJsland en Nederland. Maar het lukt IJsland echt beter om daarop te handhaven, ze nemen dat een stuk serieuzer."

Waar veel Nederlanders wellicht dus dachten dat het in ons land wel goed zat met die gendergelijkheid, denkt Timmer dat er nog veel stappen te zetten zijn in ons land. "We doen het goed in onderwijs. Maar dat doen meerdere landen wel. Dus dat is ook weer niet zo uitzonderlijk. Op heel veel andere factoren scoren we best middelmatig."

Wat Timmer wel in positieve zin opvalt is hoeveel tijd vaders doorbrengen met hun kinderen in Nederland. "Uit onderzoek blijkt dat Nederlandse moeders nog steeds veel meer tijd bezig zijn met de zorg van hun kinderen, maar het verschil tussen vaders en moeders is in Nederland een stuk kleiner dan in heel veel andere landen. Er is daar meer evenwicht in."

Europese middelmaat

Maar verder blinken we maar in weinig dingen uit, zegt Timmer. "De Gender Gap Index laat het ook zien, Europees gezien zijn we gewoon middelmaat." 

Volgens de universitair hoofddocent komt dat door ons eigen zelfbeeld. "Dat zit ons in de weg. We denken dat we heel vooruitstrevend zijn, maar dat weerhoudt ons ervan om echt in actie te komen zoals IJsland dat bijvoorbeeld doet. We vinden het niet leuk om te horen dat het hier eigenlijk minder goed gaat dan dat we dachten. We zitten nog steeds vast in stereotyperende rolpatronen voor mannen en vrouwen."

Vrouwelijke topbestuurders

Een voorbeeld daarvan is volgens Timmer dat er nog steeds weinig vrouwen zijn op plekken waar de beslissingen worden genomen. "Denk aan de topbestuurders in het bedrijfsleven of de politiek. In al die jaren hebben we nog nooit een vrouwelijke minister-president gehad. Vrouwen die wel actief zijn in de politiek krijgen weer veel seksisme over zich heen. Daar valt nog een wereld te winnen."

Toch zijn er ook plekken waar het nog veel slechter gaat. Helemaal onderaan de lijst staat Afghanistan, een land dat sinds de machtsovername van de taliban steeds verder afglijdt op het gebied van mensenrechten.

"Vooral de positie van de vrouw is enorm verslechterd", zegt Elke Kuijper van Amnesty International. "Alle vrouwen die voor de overheid werkten zijn ontslagen. Veel vrouwen mogen niet werken. Meisjes mogen niet naar school. Maar er zijn ook kindhuwelijken waarbij jonge meisjes worden uitgehuwelijkt aan oudere mannen."

"Veel vrouwen kunnen geen eigen keuzes meer maken. Hun hele eigenwil is ontnomen", zegt Kuijper. "Zo mogen vrouwen zonder mannelijke begeleiding niet meer naar buiten."

Dat veel niet mag, betekent niet dat het niet gebeurt. "We weten dat er dappere mensen zijn die toch zo goed en kwaad als dat kan lessen volgen en leren lezen en schrijven. Ondergronds gebeurt er veel", zegt Kuijper. "Er is gelukkig nog altijd verzet. Voor gelijkheid dienen vrouwen dezelfde kansen te krijgen. Op deze manier proberen de taliban alle vrouwen stil te houden. Ze mogen zich niet ontwikkelen."

'Moet meer gebeuren'

"Het is verschrikkelijk voor het individu, maar ook voor het land. Op deze manier kan de helft van de bevolking niet bijdragen aan de ontwikkeling van het land. Internationaal gezien moet er veel meer gebeuren om dat tegen te gaan. Wij roepen als Amnesty International de mensenrechtenraad van de VN dan ook op om onderzoek te starten naar de situatie in Afghanistan. De rechten van iedereen en hier in het bijzonder van de vrouwen moeten worden gerespecteerd."