De staat van het klimaat 2022: 'Recordzonnig en extreem droog'
Je kon er niet omheen het afgelopen jaar: de vingerafdruk van klimaatverandering was te merken aan drooggevallen rivieren en hittegolven. Verder van huis werden mensen geteisterd door extreme regenval en bosbranden. Een overzicht van het klimaatjaar 2022.
In het rapport De Staat van het Klimaat 2022 geeft het KNMI een overzicht van 'het Nederlandse weer in tijden van klimaatverandering' over het voorgaande kalenderjaar. RTL-klimaatspecialist Bart Verheggen duidt de belangrijkste conclusies.
Nederland is in 120 jaar 2,3 graden opgewarmd
"Wereldwijd is het aardoppervlak 1,2 graden warmer dan eind 19de eeuw. Maar die opwarming is niet overal even sterk: land warmt sterker en sneller op dan water."
"Dat merk je bijvoorbeeld ook als je op een warme lentedag op het strand loopt: het zand kan al lekker warm aanvoelen aan je voeten, terwijl de zee nog ijskoud is. Hetzelfde gebeurt ook op grote schaal, vandaar dat de continenten meer zijn opgewarmd dan de oceaan."
"Onderstaande grafiek laat zien hoe de temperatuur is veranderd in De Bilt en over het aardoppervlak als geheel. Behalve dat Nederland een stuk meer is opgewarmd dan de rest van de wereld is er nog iets opvallends: de wereldgemiddelde temperatuur schommelt veel minder heen en weer van jaar tot jaar dan de temperatuur in De Bilt. Dat komt omdat willekeurige variaties steeds meer worden uitgevlakt als je een gemiddelde neemt over een groot oppervlak."
"Wat 100 jaar geleden als een uitzonderlijk warm jaar gold in Nederland, zou nu juist uitzonderlijk koud zijn. Voor het wereldgemiddelde is het verschil relatief gezien zelfs nog sterker: de warmste jaren toen zijn een stuk kouder dan de koudste jaren nu. We zitten ver buiten de bandbreedte van het historische klimaat van onze overgrootouders."
"Indien de huidige trend wordt doorgezet zal over ongeveer tien jaar de 1,5 graden wereldwijde opwarming zijn bereikt, wat internationaal als grens wordt gezien waar we onder willen blijven."
Minder bewolking, meer zon
"2022 was het zonnigste jaar sinds de metingen ervan zijn begonnen in 1965. Er was maar liefst 15 procent meer zonnestraling dan het langjarig gemiddelde van de afgelopen 30 jaar. Dat lag overigens niet aan de zon – die neemt niet in kracht toe."
"Volgens het KNMI is dit vooral te wijten aan de afname van bewolking, omdat er in de lente en zomer vaker een hogedrukgebied boven Europa ligt. Ook dat kan een gevolg zijn van klimaatverandering, bijvoorbeeld via veranderende windpatronen in de hogere luchtlagen."
"Maar er is nog een potentiële oorzaak: de schonere lucht. Fijnstof is schadelijk voor de gezondheid, maar dezelfde piepkleine, zwevende deeltjes reflecteren ook zonnestraling en ze zijn nodig voor wolkenvorming. Daarom hebben ze een afkoelende werking."
"Om gezondheidsredenen hebben we het fijnstofgehalte in de lucht teruggebracht, maar dat heeft dus als neveneffect dat de afkoelende werking wegvalt omdat meer zonnestraling het aardoppervlak kan bereiken."
"Zowel KNMI-onderzoeker Peter Siegmund als onafhankelijk klimaatonderzoeker Leon Simons beaamt dat dit een rol kan spelen. De mate waarin beide processen bijdragen aan de extra zonnestraling – meer hogedrukgebieden enerzijds en minder fijnstof anderzijds – is moeilijk vast te stellen."
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
2022 was een kurkdroog jaar
"De Rijn, de Elbe, de Loire: Europese rivieren kregen een extreem lage waterstand te verduren in de zomer van 2022. Het neerslagtekort bereikte een recordhoogte; alleen in 1976 was het nog droger.
"De droogte had meerdere oorzaken: er viel weinig neerslag in de lente en vooral de zomer. Maar ook verdamping speelt een belangrijke rol. Zowel de hoge temperatuur als de grote hoeveelheid zonnestraling versterken de verdamping."
"In de warme maanden verdampt er vaak meer water dan er als regen naar beneden valt. Het verschil noemen we het neerslagtekort en dat neemt al decennia gestaag toe. Door verdergaande klimaatverandering zal deze trend zich voortzetten, is de verwachting."
De zeespiegel stijgt steeds sneller
"De zeespiegel stijgt steeds sneller. Aan de Nederlandse kust leek de zee zich tot voor kort aan die wereldwijde trend te onttrekken. Maar aangezien de zeeën en oceanen met elkaar in verbinding staan, kan de lokale zeespiegel natuurlijk niet al te sterk uit de pas blijven lopen met het wereldgemiddelde.
"Door het effect van de wind uit de metingen te filteren kreeg het KNMI de onderliggende trend boven tafel, en daaruit blijkt het onontkoombare: ook aan onze kust stijgt de zeespiegel steeds sneller. Onderzoekers van de TU Delft kwamen onafhankelijk daarvan tot dezelfde conclusie."