Spermadonor Jonathan wil het er na 550 kinderen niet bij laten: 'Ik wil de vrijheid houden'

Tijdens de zitting benadrukt de advocaat van Jonathan: "Veel donorkinderen die elkaar inmiddels kennen hebben het heel leuk met elkaar, gaan samen op vakantie." 

Maar hoe bouw je een band op met honderden broers en zussen, wil de rechter van Jonathan zelf weten. De 41-jarige donor zegt vervolgens heel veel, maar een direct antwoord op de vraag komt er er niet. "Dit is voor iedereen een nieuwe situatie, een nieuw concept. We moeten als samenleving donorkinderen ook helpen daarmee om te gaan. Nu worden ze allemaal neergezet als potentiële slachtoffers van incest, maar dat is niet aan de orde."

Later zegt hij ook nog: "Ik zit hier en word opgevoerd als een soort dolle stier met voortplantingsdrang. Maar dat heb ik niet echt. Ik geloof niet in evolutie, maar in creatie." Hij komt zelf uit een groot gezin. En dat was fijn, vertelt hij. Zijn advocaat voegt toe dat Jonathan 'intens verdrietig' wordt als mensen geen kinderen kunnen krijgen. 

Staat u ervoor open om nu te stoppen, wil de rechter van hem weten? Het antwoord: "Het is niet mijn bedoeling om nog heel actief met doneren bezig te zijn. Maar in incidentele gevallen moet ik de vrijheid toch hebben." 

'Hij raaskalt'

Jonathan vertelt hoe hij een aantal jaar geleden een relatie had. "Ik wil zelf ook graag een gezin. Maar die relatie liep mis, vanwege het doneren. Ook vanuit eigen overwegingen heb ik het al heel ver afgebouwd." 

Veel moeders van kinderen verwekt met sperma van Jonathan zijn naar de rechtbank gekomen vandaag. Zoveel, dat sommigen van hen in een tweede zaal via een videoverbinding moeten meekijken. Voor anderen was wel plek. Achterin de zaal zijn drie rijen gevuld met voornamelijk moeders. Soms wordt op die rijen gezucht als Jonathan lang aan het woord is, maar vragen niet concreet beantwoordt.

Na afloop van de zitting zegt een vrouw - moeder van twee kinderen van donor Jonathan -  tegen RTL Nieuws: "Hij zat te raaskallen, dat doet hij nou altijd. Hij geeft nergens antwoord op." 

'Donorpapa Jonathan', zoals hij zichzelf noemt, maakt tijdens de zitting een ontspannen indruk. Hij draagt een lichtgrijs pak met een stropdas. Zijn halflange, blonde krullen hangen los, tot net over zijn schouders. Zijn gezicht is lichtgebruind en hij draagt een ringbaardje. Nadat hij is gaan zitten, veegt hij een lok haar uit zijn gezicht. 

Kans op incest en inteelt

Met zijn sperma zijn 550 kinderen verwekt, zei hij zelf eerder. Vandaag wordt gesproken over 550 tot 600. Omdat hij niet alleen doneerde aan klinieken, maar ook direct contact had met wensouders via online platformen, is het exacte aantal niet vast te stellen. 

Strafbaar is het niet wat Jonathan heeft gedaan. Maar onder meer vanwege de kans op incest en inteelt, als donorkinderen elkaar ontmoeten en een relatie krijgen, willen de Stichting Donorkind (Ties van der Meer) en betrokken moeder Eva de 'seriedonor' via de rechter tot stoppen dwingen.

Advocaat Mark de Hek van Stichting Donorkind trapte de zitting vanmiddag af. "Donorkinderen van Jonathan ervaren al emotionele problemen. Ze kunnen niet alle halfbroers of -zussen leren kennen. Of voelen zich tot elkaar aangetrokken." 

'Heel geloofwaardig'

Jonathan belemmert de donorkinderen in hun seksuele vrijheid, vervolgt de advocaat, omdat ze steeds moeten controleren of iemand die ze leuk vinden geen bloedverwant is. De man loog ook over het aantal keer dat hij doneerde, zegt De Hek. "Maar dat hij heel geloofwaardig kan overkomen, blijkt wel uit het grote aantal kinderen."

En dat aantal groeit nog steeds, volgens De Hek: "We hebben gehoord dat er op dit moment zeven vrouwen zwanger zijn. Het staat vast dat hij zich recent aan nieuwe wensouders heeft aangeboden. Hij lijkt doof voor de mening van de mensen die hij zegt te helpen. We vragen u als rechter vandaag om dat, bij een bizar aantal van 550, een halt toe te roepen." 

"Hij krijgt met Vaderdag tientallen leuke knutselwerkjes toegestuurd", vertelt Jonathans advocaat Richard van der Zwan als hij even later het woord krijgt. Jonathan bezoekt voetbalwedstrijden en musicals, vervolgt hij. En hij reist naar landen als Italië om kinderen daar op te zoeken.  

Bovendien hebben de donorkinderen van Jonathan, veel van hen kennen elkaar inmiddels, het volgens Van der Zwan gezellig met elkaar. "Ze zoeken elkaar op en gaan met elkaar op vakantie." 

'Alleen een boze groep'

De advocaat stelt dan ook dat Stichting Donorkind lang niet alle ouders van kinderen van Jonathan vertegenwoordigt: "Maar alleen een groep boze ouders." Net als Jonathan zelf, zegt ook zijn advocaat dat hij sinds 2019 amper nog doneert. 

Al jaren bekend

In 2017 kreeg de Nederlandse Vereniging van Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) een melding dat er een donor actief was die zich veelvuldig aanbood als donor in de privésfeer.

Deze man was bovendien ook actief als spermabankdonor bij meerdere klinieken in Nederland. Een woordvoerder van de NVOG laat weten dat de vereniging hierna alle Nederlandse fertiliteitsklinieken heeft geïnformeerd over de activiteiten van deze donor.

"We hebben hen verzocht om per direct de behandelingen met sperma van deze donor stop te zetten", vertelt een woordvoerder. Ook heeft de NVOG de klinieken verzocht contact op te nemen met patiënten die in het verleden behandeld zijn of op dat moment behandeld werden met sperma van deze donor om hen in te lichten over deze situatie. De NVOG heeft de situatie gemeld bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ).

Kunnen de twee partijen er niet ter plekke - in de rechtbank dus - uitkomen en een afspraak maken, vraagt de rechter zich af. Maar dat zit er niet in, blijkt na een klein halfuur achter gesloten deuren. 

Gevaarlijk concept

Jonathan wil niet toezeggen helemaal te stoppen. Advocaat De Hek van Stichting Donorkind: "Als je zegt: het is maar een groep boze ouders, dan zie je echt de ernst van de situatie niet in. Jonathan zegt dat het risico op inteelt beheersen bij de donorkinderen ligt, ook dat getuigt van weinig empathie."

De Hek besluit: "Jonathan zelf noemt het een nieuw concept. Wat mij betreft een heel gevaarlijk concept. Een proef die hij doet met 550 donorkinderen als proefkonijn."

Twee moeders die samen een zoon van Jonathan hebben, zijn het daarmee eens: "Dit moet stoppen. We willen voorkomen dat onze zoon met een bloedverwant in bed belandt. Ze zijn teleurgesteld dat antwoorden waar ze op hoopten, uitbleven. "Hoe vaak heeft hij nou echt gedoneerd? Eerst was het 550, vandaag alweer 600. Zijn er nog meer klinieken in het buitenland waar hij is ingeschreven en waar we niets van weten?" 

Op 28 april doet de rechter schriftelijk uitspraak.