Heter klimaat zorgt voor lege meren, en méér overstromingen
Vissen op het droge, drinkwatertekort en boeren die te weinig water hebben om gewassen te groeien: de afgelopen jaren is meer dan de helft van de meren wereldwijd gekrompen. In dertig jaar tijd is de duizelingwekkende hoeveelheid van 22 gigaton water verdwenen. Dat is niet alleen problematisch voor mensen en dieren rondom zo'n meer: "Al het water dat verdampt, komt ook weer een keer naar beneden."
Een nieuwe studie, gepubliceerd in Science, wijst uit dat het waterpeil in 53 procent van de grotere meren wereldwijd de afgelopen jaren flink is teruggelopen. In sommige meren, zoals Mar Chiquita in Argentinië of de Dode Zee op de grens van Jordanië en Israël, komt dat door slecht waterbeheer en consumptie, zoals water dat gebruikt wordt voor landbouw.
Maar op veel andere plekken speelt klimaatverandering een rol. "Door hogere temperaturen verdampt er meer water", zegt klimaatspecialist Bart Verheggen van RTL Nieuws. "Deze trend heeft een heel directe link met klimaatverandering."
In het onderzoek zijn ook een aantal Europese meren meegenomen. Zo zijn er een aantal grote meren in Noorwegen waar het waterpeil terugloopt. In Zwitserland heeft het Meer van Genève minder water door opwarming, net als de Obersee in Duitsland en Lough Neagh in Noord-Ierland. Laatstgenoemde zou zelfs tegen 2050 helemaal opgedroogd kunnen zijn.
Het zorgt voor grote problemen voor mens en dier. Boeren die in gebieden wonen waar meren opdrogen, komen water tekort om gewassen te groeien en hun dieren te drinken te geven. Ook verdwijnen plant- en diersoorten die in en rondom de meren leefden, waardoor de biodiversiteit afneemt. En ook mensen zelf komen drinkwater tekort.
Meer overstromingen
Het verdampen van water veroorzaakt niet alleen problemen voor directe omwonenden. Grote overstromingen, zoals die in het noorden van Italië, kunnen hier mede door ontstaan. Bij de overstromingen kwamen al zeker veertien mensen om het leven, en meer dan tienduizend mensen moesten worden geëvacueerd. Ook is er grote schade aan huizen.
Wat de overstromingen in Italië hebben aangericht, zie je in deze video:
"Al het water dat verdampt, komt ook weer een keer naar beneden", legt Verheggen uit. "Er zit dan meer water in de atmosfeer." Het meeste water dat door opwarming verdampt, is zeewater. "Maar meren spelen daar ook een rol in."
Dat betekent overigens niet per se dat het vaker regent. "Maar wel dat áls het regent, het in grotere bakken uit de lucht kan komen. Italië is daar een goed voorbeeld van."
Gebrek aan neerslag
Maar waar het op de ene plek harder regent, kan een gebrek aan neerslag er elders juist voor zorgen dat er ook minder water in een meer zit. Het Titicacameer in Bolivia en Peru, het hoogste meer ter wereld, was in februari van dit jaar hierdoor ruim een halve meter minder diep dan vijf maanden daarvoor.
En ook het Great Salt Lake, bij het Amerikaanse Salt Lake City, droogt mede om die reden in rap tempo op:
"Neerslag kan twee kanten op werken", zegt Verheggen. "Zo zijn er plekken waar minder regen valt, en plekken waar meer regen valt. Daar kunnen meren dan juist weer wat voller zitten."
Stuwdammen
Toch was er in slechts een kwart van de grotere meren een toename van de hoeveelheid water te zien. Een deel daarvan komt door menselijk toedoen, zoals het bouwen van stuwdammen.
Maar ook hier kan klimaatverandering een rol spelen. "Omdat er meer gletsjers smelten, kunnen meren voller raken", zegt Verheggen. "Maar dat is wel tijdelijk. Als de gletsjer helemaal weg is, houdt het op."
Op de foto hieronder zie je dat niet alleen meren, maar ook reservoirs kampen met droogte. Bijna twee derde van de grotere waterreservoirs wereldwijd zagen een afname in water.
Denk bijvoorbeeld aan Spanje, waar vorig jaar nog een heel dorp weer boven water kwam. Toch is de totale hoeveelheid water in reservoirs wereldwijd toegenomen, omdat er de laatste jaren veel nieuwe reservoirs zijn aangelegd.