Caroline was gefascineerd door haar eigen dood, en het taboe eromheen

Caroline Griep (1964-2023)

Caroline Griep is op dinsdag 30 mei op 58-jarige leeftijd in Hospice Veerhuis in Amsterdam overleden. Een week eerder, op dinsdag 23 mei, bezochten wij Caroline daar voor een interview. In overleg met haar dochter Pleun en zus Marjolein publiceren we dit artikel alsnog, als eerbetoon aan Caroline.

Caroline Griep ligt op een comfortabel bed in een ruime, prettige kamer. "Ik ben dankbaar dat deze periode me gegeven is", zegt ze. "Dat ik de tijd krijg om rustig afscheid te nemen van mijn dierbaren. Mijn dochter. Mijn zus en familie. Mijn vriendinnen. Soms besef ik dat ik me misschien nog nooit zo levend heb gevoeld als nu."

Maar ze gaat dood. Waarschijnlijk heel binnenkort. De uitgezaaide borstkanker zit overal. In haar botten, 'van mijn schedel tot mijn voeten'. En in haar lever. Er is niets meer aan te doen.

'Niet zo'n goede dag'

Hoe ze zich voelt? Nou, ze heeft vandaag 'niet zo'n goede dag', zegt ze. "Ik voel dat ik achteruitga." Het duurde vanochtend de hele ochtend om 'mezelf in elkaar te zetten'. Maar ze komt toch heel monter over. Energiek zelfs. Ze praat honderduit, wel met een lichte kraak in de stem, maar doelbewust, over haar leven in deze laatste fase.

Met blote voeten ligt ze op bed, de teennagels perfect verzorgd. Ze moeten onlangs nog knalrood zijn gelakt. "De pedicure is langs geweest", zegt ze. "Overmorgen komt de kapper. Zolang het niet hoeft, wil ik geen decorumverlies."

Geluk en verdriet

Haar dochter Pleun Brink (24) is er ook bij. De twee zoeken steeds elkaars blik eventjes op.

Geluk en verdriet liggen dichter bij elkaar dan ooit, deze weken. "Het is op een bepaalde manier een mooie tijd", zegt Caroline. "Ik had deze periode natuurlijk in zijn geheel over willen slaan, maar ik ben er tegelijk dankbaar voor. Ik heb een prachtig leven gehad. En nog." En dan een bijna achteloze toevoeging: "Behalve dan dat ik nu snel doodga, natuurlijk."

Ze lachen even om de bitterzoete mededeling. Dan schiet Pleun toch opeens vol. Ze staat op, gaat op de rand van het bed zitten en begraaft haar gezicht in haar moeders hals, zoals alleen dochters en moeders dat kunnen.

'Er moet meer gehuild worden'

Dit zal tijdens het interview – we spreken ongeveer anderhalf uur met elkaar – nog drie keer gebeuren. "Er moet meer gehuild worden", zegt Caroline later, "dat is goed voor je. Ik kan het iedereen in dit soort verdrietige situaties van harte aanraden."

Begin jaren negentig begon Caroline Griep aan haar journalistieke tocht. Eerst bij de Vlaamse editie van het tijdschrift Flair, in Antwerpen. Daarna voor allerlei Nederlandse magazines. "Meestal als freelancer. Stukken schrijven en eindredactie." Later was ze van begin tot eind in dienst bij de gratis krant De Pers, die bestond van 2007 tot 2012.

Daarna kwam ze, weer als freelancer, terecht bij het tijdschrift waar ze als 11-jarig meisje al van droomde, Libelle. Toen ze in 2015 borstkanker kreeg, schreef ze daarover voor dat blad een blog – later gebundeld in het boek Lieve FB-vrienden, ik heb borstkanker.

'Begrepen dat het niet goed zat'

De ziekte leek afgewend, tot ze in het voorjaar van 2020, vlak voor de uitbraak van corona, voelde dat het niet goed zat. "Ik begon slecht te lopen. Een slijmbeursontsteking, dachten ze eerst."

Pleun vult aan: "Het vreemde was dat de pijn zich steeds verplaatste. Toen begrepen we wel dat het niet goed zat."

'Een enorme klap'

Caroline: "Dik een half jaar later pas werd er een MRI-scan gemaakt. Toen de artsen die zagen, zeiden ze: dit is heel erg, je zit helemaal onder. De uitzaaiingen bleken overal te zitten. Het had mijn botten aangevreten. Ik bleek al een tijdje met een gebroken zitbot en meerdere gebroken ribben rond te lopen. Die ribben had de fysiotherapeut per ongeluk kapot geduwd bij de behandeling."

Wekenlang lag ze in bed, haar hoofd verstopt onder haar kussen. "Ik was 55 jaar en ik had net gehoord: je gaat dood. Want uitgezaaide borstkanker is vrijwel nooit te genezen, en in mijn geval zeker niet. Een enorme klap."

Met een behandeling om de groei van de uitzaaiingen te remmen, wisten artsen van het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis in Amsterdam Caroline weer aardig op te lappen, en in korte tijd. "Ik dacht eerst dat ik elk moment dood kon gaan, maar de behandeling sloeg aan en twee maanden later functioneerde ik weer vrij aardig."

Drie maanden dolgelukkig

Twee jaar lang leefde ze pijnvrij. Maar het bleef een aangekondigde dood. En in oktober vorig jaar was het geluk inderdaad op: "Mijn lever is aan de behandeling ontsnapt, daar zit het nu ook. De behandeling dáárvoor leek even aan te slaan. Ik ben drie weken dolgelukkig geweest, maar in november hoorde ik dat het toch niet goed ging."

In maart van dit jaar verzwakte ze opeens snel. Toen was het tijd om de laatste fase definitief te accepteren, zegt Caroline. "Daarom ben ik naar het hospice gekomen, nu tien weken geleden."

Er was nog even sprake van dat ze toch weer terug naar huis zou gaan, maar door dat idee is een streep gezet: "Mijn bloedwaardes zijn te slecht. Ik zal hier blijven tot het eind."

Kwaliteit van leven

Er was nog wel één laatste chemobehandeling mogelijk geweest, maar die wilde ze niet. Pleun: "Want die maakt je zo ziek, dat de kwaliteit van leven te klein wordt."

Caroline: "Dat zeg je precies goed. Ik heb ervoor gekozen me in deze laatste fase nog zo goed mogelijk proberen te voelen. We weten niet precies wanneer ik zal overlijden, maar het zal binnenkort zijn."

Het hospice waar ze nu is, is 'de hemel op aarde', zegt ze. "Ik hoef hier niks. Alle zorgen zijn van me af gevallen. We zitten soms buiten in de tuin, in de zon, met een kopje thee. Met Pleun, of met vriendinnen. Dan is het leven in deze microkosmos voor mij perfect."

Dochter, niet mantelzorger

En, zegt Caroline: "Hier kan Pleun mijn dochter zijn, en niet mijn mantelzorger. Hier kunnen we in alle rust afscheid nemen. Van al mijn dierbaren."

Dat zijn vooral Pleun, de jongere zus van Caroline ("zij waakt over mij"), vriendinnen, en ook de vader van Pleun en diens vrouw. "Mijn ouders gingen uit elkaar toen ik vier was", legt de dochter uit. "Ze zijn, zoals ze het zelf altijd noemen, 'gelukkig gescheiden'. Ze hebben me volkomen harmonieus opgevoed. We hebben jarenlang ook recht tegenover elkaar gewoond, om de week wisselde ik."

Blogs voor Libelle

Het doodgaan is intussen voor Caroline – en ook voor dochter Pleun – het onderwerp van een journalistiek project geworden. "Voor Libelle had ik dus eerder een blog bijgehouden over mijn borstkanker, en nu vroegen ze of ik hier misschien ook over wilde schrijven. Ik merkte dat ik er van alles over wilde vertellen."

Haar grote missie is 'de dood bespreekbaar maken', zegt Caroline. "Te veel mensen willen er niet over praten. Dat is, daar ben ik van overtuigd, schadelijk voor de mensen die achterblijven."

Ze vertelt vervolgens over iemand die als tiener zijn moeder door een soortgelijk proces zag gaan. Die moeder wilde daar geen woord over zeggen of horen. "En die man heeft daar nu, dertig jaar later, nog altijd last van. Ik wil mensen helpen er wél over te praten."

Woorden van troost

En dat lukt heel goed, getuige de 'tientallen, soms honderden' reacties. "Ik krijg berichten van mensen die zeggen: het helpt ons met rouwen. Daarnaast krijg ik bericht van weduwen die me laten weten: ik begrijp nu wat mijn man vorig jaar heeft doorgemaakt. Of: ik kan nu beter omgaan met het verlies van twee hartsvriendinnen die zijn overleden. Dat doet mij…" Ze schiet even vol. "… dat is voor mij zoveel waard. Dat is een belangrijke reden om wakker te worden elke ochtend, mezelf bij elkaar te rapen, en mijn gedachten op papier te zetten. Wat moet ik anders? Op de dood gaan liggen wachten?"

Een mooie bonus van deze periode is dat ze haar vak aan haar dochter kan overdragen. Pleun – "ik ging als kind eens met de schoolkrant vol correcties die ik rood gemarkeerd had naar de redactie, en ben sindsdien altijd met tekst bezig geweest" – is in de voetsporen van haar moeder getreden. Ze is freelance eindredacteur bij Het Parool. En ook zij werd door Libelle gevraagd te bloggen over de situatie.

'Zwaar om haar pijn te zien'

Overigens hecht Caroline eraan te zeggen: "Ik heb haar op geen enkele manier gepusht."

Pleun put troost uit het schrijven van het blog, zegt ze. "We kunnen wel over de dood praten, maar door onze stukjes wordt het iets makkelijker."

Caroline: "We schrijven het van ons af. Het is heftig. En zwaar. Maar ergens ook mooi. Soms was het heel moeilijk om samen in deze ruimte te zijn. Als we elkaar aankeken, was het soms te zwaar om haar pijn te zien. Echt niet te doen. Dan keek ik weg. Of ik ging zelfs slapen. Maar mede door het schrijven kunnen we er beter over praten, en proberen het te accepteren. Al blijft het hartverscheurend en vreselijk."

Ook voor Pleun geldt dat, zegt ze: "Toen mama borstkanker kreeg in 2015, wilde ik er liever helemaal niet met anderen over praten. Ik geloof omdat ik vooral niet zielig gevonden wilde worden. Dat durf ik nu wat makkelijker toe te laten. Vooral met mijn vriendje kan ik er goed over praten. En het helpt ook dat ik tegen mensen kan zeggen: lees mijn blog."

Eigen leven leiden

Caroline: "Je twintiger jaren zijn een cruciale tijd in je leven, in je ontwikkeling. Wat ik niet wil, is dat het leven van Pleun in het teken staat van mijn ziekte. Het is er een onderdeel van, uiteraard, maar het mag niet allesbepalend zijn. Ze moet leven, haar eigen leven leiden. Ook nu. En dat doet ze gelukkig ook."

Juist door dat schrijven, zegt Pleun, kan ze het soms ook even lekker loslaten. Ze zei zelfs een keer tegen Caroline: "Ik denk er soms een poosje niet aan, vind je dat erg?"

De laatste deadline

"Maar dat vond ik juist geweldig om te horen", zegt Caroline.

Hoe lang het nog kan weet niemand, maar ze hoopt haar project nog een tijd voort te kunnen zetten. "Het is het belangrijkste onderwerp van de mensheid en daardoor een fantastisch journalistiek project. Na onze geboorte weten we maar een ding zeker en dat is dat we doodgaan", zegt Caroline. "Alleen een beetje jammer dat er een deadline aan zit te komen."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.