Deze Rotterdamse straatarts vecht tegen het systeem: 'Geld belangrijker dan mensen'

Opgroeien in een wereld van twee uitersten. Het voelt voor Michelle als heel lang geleden, maar het contrast tussen de mensen herinnert ze zich nog goed. "Waar je wieg staat, is zo bepalend. Als een deel van mijn afkomst niet zo rijk was, was ik waarschijnlijk nooit arts geworden."

In haar steeds voller wordende agenda kon ze tussen afspraken door tijd vrijmaken voor het interview. Vooral na haar optreden in het televisieprogramma Buitenhof wilden veel mensen met haar praten. Toch wijst ze de meeste verzoeken af, vooral van talkshows: "Mijn levensdoel is niet om een BN'er te worden."

Patiënten helpen 

Veel belangrijker: ze wil patiënten helpen en bekendheid geven aan hun problemen. Op haar LinkedInpagina schrijft ze er bijna dagelijks over, met de nodige impact. Zoals over haar 'dierbare en ongedocumenteerde patiënt' Simon, die vorige maand onverwacht en jong overleed. 

'De momenten dat hij woedend voor mijn neus stond, kan ik bijna niet tellen. Tientallen keren maakten we ruzie en terecht. Want hij wilde iets dood normaals, dat ik niet kon geven: onderdak. Dus sliep en liep hij door op straat, rondje na rondje, paadje na paadje, tot zijn heup zo beschadigd was dat de heupkop letterlijk in de heupkom afbrak.'

'Toen werd hij wel geopereerd. En vervolgens weer ontslagen naar straat. Hij werd zieker en zieker. Ontwikkelde epilepsie, viel op straat en brak zijn nek. Zijn wervels werden met een paar platen vastgezet en toen werd hij na een tijdelijk bed weer ontslagen naar straat. Dus was hij altijd boos op mij, terecht. Want hoe kon ik als zijn arts nou níet inzien dat dit leven zijn dood zou worden?

Hij kreeg gelijk.'

Spreekuur

Michelle is één dag in de week straatarts in de Pauluskerk, een plek voor mensen in Rotterdam die het zonder hulp niet redden, zoals dak- en thuislozen of mensen zonder geldige verblijfspapieren. De rest van de dagen werkt ze als huisarts in Rotterdam-Zuid. Ook schrijft ze over haar ervaringen als arts voor het journalistieke platform De Correspondent en geeft ze lezingen.

In de kristalvormige kerk in het centrum van Rotterdam is het ogenschijnlijk rustiger dan normaal. Door de driehoekige ramen valt het zonlicht op zo'n twintig mensen, die verdeeld aan de tafels zitten. Met regen kun je gerust op het driedubbele aantal rekenen. Boven kunnen mensen koffie halen voor 10 cent.

Ga je de gang door, dan kom je bij de spreekkamer van de straatarts. Aan het bureau zit een man, hij is de laatste patiënt deze ochtend. "You have to do it three times a day", zegt Michelle tegen hem, terwijl ze het recept in zijn hand drukt. "Yes, three times a day."

Verslaafde jongen met beenwond

Nu was het een patiënt die tegenover haar zat, maar een uur daarvoor waren het nog twee artsen van het Erasmus MC. Michelle sprak in het ziekenhuis over een van haar patiënten, een verslaafde jongen met een diepe beenwond.

Hij werd twee maanden geleden bewusteloos aangetroffen, nadat hij een overdosis aan sterke pijnstillers had genomen tegen de pijn van zijn beenwond. Michelle wist: deze jongen moet nu een bed, want deze wond wordt in rap tempo zo erg dat hij zijn been verliest of doodgaat.

Maar het ziekenhuis besloot anders: zijn problemen waren niet ernstig genoeg. Hij werd weer op straat gezet.

Zoals Michelle wel vaker doet, zwengelde ze het verhaal aan op LinkedIn. "Ik was boos en mijn patiënt ook. Zonder overleg is hij 's avonds gewoon weer buiten gezet."

Liever doet ze het niet op deze manier. "Maar op een gegeven moment ben ik het gewoon zat", zegt ze fel. "Dan tag ik mensen van bepaalde instanties gewoon een keer met naam en toenaam en lukt het opeens wel."

Twee werelden 

Vraag je haar moeder naar haar pittige karakter, zal ze dat herkennen. Als jong meisje was Michelle het liefst bij haar, in de wijk Dukenburg in Nijmegen, een van de armste wijken van de stad. Haar vader - haar ouders gingen uit elkaar toen ze werd geboren - woonde in een villawijk aan de andere kant van de stad.

Daar, tussen de 'rijken', werden (vooral) mannen voorgesteld aan de hand van hun functie. "Ik kreeg daar altijd een heel onprettig gevoel van. Wat zegt de functie van iemand nu over wie hij is?"

Bij haar moeder voelden de gesprekken echter. "Het ging minder over je mooie auto of schilderij, maar meer over hoe het met jou ging."

Twee werelden, waaruit twee totaal verschillende mensen voortkwamen. De een met kansen, de ander met weinig kansen of geen. "Ik zag status en geld altijd als iets neps, iets wat mensen ook ongelukkig kan maken, omdat het ze klem kan houden in een bepaalde rol."

Tegelijkertijd zag ze ook hoe het je leven kan bepalen op een positieve manier. "Als mijn ouders mij niet op het gymnasium hadden gepleurd, ja toen kon dat nog, was ik waarschijnlijk nooit arts geworden. Ik kreeg namelijk een mavo-havo advies. Dan had ik niet in het huis kunnen wonen waar ik nu woon en had ik geen geld gehad voor mijn kinderen zodat ze later kunnen gaan studeren."

Fel tegen status of geld is Michelle daarom ook niet. "Ik vind vooral dat geld een te grote rol heeft gekregen in onze maatschappij", zegt ze.

'Bezieling voor geneeskunde kwam later'

Zelf studeerde Michelle geneeskunde, in Nijmegen, net als haar vader, die ook arts is. "Ik moest iets doen waar ik een goede boterham mee kon verdienen. Ik had ook advocaat of econoom kunnen worden, maar dan leek geneeskunde me toch wat leuker."

Voelde het als een roeping? Pas later. De kunstacademie vond ze eerst interessanter, net als de kroeg. "Ik was geen modelstudent", lacht ze. "Ik denk niet dat veel mensen van toen zouden zeggen: nou, Michelle, die stak er echt met kop en schouders bovenuit."

Ze kijkt even naar Esther, de straatverpleegkundige die links van haar zit. "De bezieling kwam later", zegt ze dan.

Na haar studie geneeskunde, wist ze bijvoorbeeld heel zeker dat ze huisarts wilde worden. Ze wist ook heel zeker dat ze iets anders niet wilde: in het ziekenhuis werken. Tijdens haar coschappen zei een dokter een keer dat ze op moest staan om koffie te halen. 'Oh, ik heb ook wel zin in koffie. Ik lust er wel suiker in', zei Michelle dan.

"De hiërarchie daar deed mijn rebellie geen goed."

Plus als huisarts kon ze er meer haar persoonlijke draai aan geven en mensen door de tijd heen volgen. "Dat vond ik heel mooi."

Op gevoel naar Rotterdam

Ze vertrok uit Nijmegen en ging wonen in haar geliefde Rotterdam. Daar startte ze met haar huisartsenopleiding en werd ze een paar jaar later gevraagd voor de rol van straatarts. "Dat was geen droom van mij. Meestal rol ik een beetje in de dingen die ik doe. Ik wilde meer doen met achterstandsproblematiek en een collega-arts wist dat ik affiniteit had met de doelgroep."

En, zegt ze dan met een knipoog: "Dan is Rotterdam de enige echte stad van Nederland."

Maar wonen en werken in Rotterdam was ook een gevoelsmatige keuze. De ongrijpbaarheid, de ruimte en de mensen in de stad: het paste bij Michelle, ze voelde zich er thuis. "Ik kan het niet zo goed uitleggen. Het heeft te maken met de mentaliteit en diversiteit van de mensen. De stad heeft zoveel uitdagingen. Ik heb het gevoel dat ik hier makkelijker contact kan maken met de mensen en daadwerkelijk wat voor ze kan betekenen."

"Daarnaast is Rotterdam een heel mooie stad. Als ik hier over straat fiets, raak ik altijd geïnspireerd."

'Is die persoon dakloos?'

Tot voor kort woonde ze met haar gezin - man, dochter van vier en zoon van zeven - vlak bij het drukke centrum van Rotterdam. Maar iets meer groen en rust was welkom en ze verhuisden oostwaarts, richting een bos en rivier.

Haar kinderen, die hebben het goed getroffen. "Dat is ook iets wat ik ze heel duidelijk wil meegeven", zegt ze. "Dat zij aan de goede kant zijn geboren, maar dat de wereld ook een heel andere kant heeft. Al gaat dat vrij natuurlijk. Want als ik met ze op straat loop, praten we vaak met dakloze mensen. Mijn kinderen vragen nu ook wel eens: is die persoon dakloos?"

Iemand klopt op de deur van de spreekkamer. Straatverpleegkundige Esther loopt ernaartoe. 'Dat was (naam patiënt), je kent 'm wel'. Michelle denkt even na en moet dan lachen. 'Oh ja, die'.

De Pauluskerk voelt ook voor Michelle en Esther een beetje als thuiskomen. Ze kennen de patiënten en de patiënten kennen hun. "Ik voel mij zo vereerd en gezegend dat ze me zoveel toevertrouwen", zegt Michelle. "Dat vind ik echt uniek en betekent heel veel voor me. Dat maakt dat ik mijn leven nooit saai vind en altijd met plezier naar m'n werk ga."

Als we even later voor het maken van de foto's naar buiten gaan, rookt Esther tussen de dak- en thuislozen gewoon een sigaretje mee.

'Geld en regels boven mensen'

Praten, dat doen ze misschien nog wel het meest in hun werk. Met in de eerste plaats patiënten, in het Nederlands, Engels, Pools (met hulp van een vertaler) of alle mogelijke non-verbale taal om de boodschap over te brengen. Maar ook met artsen, zorginstellingen, beleidsmakers en ondernemers.

Met één doel: een betere samenwerking en een verandering van het huidige systeem. "Een systeem waarin geld en regels boven mensen worden gesteld", zegt Michelle. "Instanties willen echt wel goede zorg leveren, daar zit het vaak niet in. Maar ze voelen zich onmachtig."

"We zijn de afgelopen vijftien jaar in een samenleving terecht gekomen, waarin de geest rondwaart dat je sterk moet zijn, voor jezelf moet zorgen en vooral je eigen ding moet najagen. Maar juist in dit systeem vallen mensen, die duur en complex zijn, buiten de boot."

Een werkelijkheid waarin steeds vaker keiharde keuzes worden gemaakt, zoals een verslaafde jongen op straat zetten met een etterende beenwond. "De kwetsbaarste mens wordt de dupe van het keiharde en rigide systeem."

Falend woonbeleid

Ook in haar Rotterdam ziet ze het met lede ogen aan. De kwetsbare mensen veranderen van heroïneverslaafden, naar ongedocumenteerden, naar arbeidsmigranten, naar gewone Rotterdammers met een verslaving tot normale mensen die het na een paar tegenslagen niet meer redden.

Volgens Michelle speelt het falende woonbeleid in de stad hierin een grote rol. "In mijn huisartsenpraktijk zie ik steeds vaker 'normale' mensen die dakloos dreigen te worden door een gebrek aan betaalbare woningen. Hierdoor loopt het hele systeem vast. Als dit niet verandert, zijn de problemen onoplosbaar."

"Je moet uit een steeds beter nest komen", gaat ze verder. "Het vangnet wordt minder en meer en meer wordt een beroep gedaan op de mensen om je heen."

Donaties, hotelkamer en zorg regelen

Ja, Michelle heeft dystopische gedachten over waar het naartoe gaat met de wereld. Ze weet dat ze klem zit in een systeem van geld en regels. Maar, het activistische en eigenwijze meisje in haar geeft nooit op.

Ze wil het vangnet zijn voor de mensen die geen vangnet hebben. Zoals voor de jongen met de beenwond. Met hulp van talloze donaties regelde ze een hotelkamer en wondzorg. Daarna werd hij opgenomen in een kliniek.

Wat Michelle eerst informeel deed, namelijk haar patiënten met geld en middelen ondersteunen, nam op den duur zo'n vlucht dat ze een stichting heeft opgericht: Hoe Kan Ik Je Helpen. Met deze stichting geeft zij hulp aan mensen in nood. 

Om haar patiënten nog beter te kunnen helpen, verschijnt ze ook af en toe in een televisieprogramma als Buitenhof. Met haar felle en zelfverzekerde manier van doen maakt ze indruk, maar daarmee neemt ook de bekendheid van haar als persoon toe. "En dat is wel iets waarmee ik worstel", zegt ze. "Ik wil bekendheid voor het probleem, maar niet voor mezelf. Daar kick ik absoluut niet op."

Populariteit neemt toe

Maar populair is ze al. Bij een lezing staan mensen na afloop voor haar in de rij, voor een foto en soms zelfs een handtekening. "Daar word ik helemaal raar van in m'n hoofd."

Gezien worden omwille van je status. Het gebeurt nu ook bij haar. "De vicieuze cirkel van karma en ellende."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.