Rijke landen breken belofte aan arme landen: veel minder in klimaatfonds
Jarenlang is er over een 'klimaatfonds' voor arme landen gesteggeld. Rijke landen beloofden uiteindelijk om jaarlijks 100 miljard dollar naar arme landen over te maken om klimaatverandering en de gevolgen daarvan tegen te gaan. In 2020 bleef de officiële teller steken op 83 miljard dollar. Maar wat blijkt nu? Slechts 21 tot 24 miljard daarvan zijn daadwerkelijk giften. De rest bestaat uit leningen die moeten worden terugbetaald.
Dat becijferde Oxfam op basis van publieke gegevens. "Het is alsof je een lening aanbiedt aan de eigenaar van de auto die je net zelf total loss hebt gereden", schrijft de organisatie.
"Dat is extra schrijnend, omdat er een veelvoud van die 100 miljard nodig is", zegt Bertram Zagema van Oxfam. Het geld is bedoeld voor zowel het terugdringen van de uitstoot (mitigatie), als voor het beter beschermen van de bevolking tegen de gevolgen van klimaatverandering (adaptatie).
Niet eerlijk
"Ontwikkelingslanden die maar weinig schuld hebben aan de klimaatcrisis, worden wel keihard getroffen", aldus Zagema. "Het is onethisch om hen leningen aan te bieden en rente te laten betalen om klimaatverandering aan te pakken."
Frankrijk en Japan maken het wel heer erg bont. Zij rapporteerden respectievelijk bijna 6 en 9 miljard aan klimaatfinanciering over 2020, terwijl slechts zo’n 10 procent daarvan giften waren. Het leeuwendeel ervan bestond dus uit leningen.
Daarbij vergeleken doet Nederland het toch heel netjes: alle financiering die Nederland rapporteerde ten behoeve van het klimaatfonds – 462 miljoen in 2020 - bestond uit giften.
Veel meer geld nodig
Veel geld, zou je denken. Maar de totale kosten van de benodigde adaptatie alleen al zijn volgens de VN milieuorganisatie UNEP een veelvoud van die 100 miljard. Voor mitigatie, het terugdringen van met name de CO2-uitstoot in arme landen, is zelfs 1,5 tot 3 biljoen (1000 miljard) per jaar nodig.
"Financiering voor adaptatie, zoals het beter beschermen tegen extreem weer en maatregelen voor de waterveiligheid, moet van publieke bronnen komen", zegt Zagema. "Hoewel de maatschappelijke baten heel hoog zijn, zit er aan dergelijke projecten meestal geen verdienmodel."
Dat is anders voor mitigatie. "Aan duurzame energie valt geld te verdienen, dus daar kun je meer privaat geld verwachten."
Kwetsbare landen willen vooral geld voor beschermingsmaatregelen, adaptatie dus. Zij zien zich al geconfronteerd met de steeds erger wordende gevolgen van klimaatverandering, terwijl ze zelf nauwelijks aan het probleem hebben bijgedragen.
Het Oxfam-rapport komt uit op de dag dat de klimaatconferentie in het Duitse Bonn begint. "Hier wordt onder andere besproken in hoeverre de doelen en de beloftes die landen gedaan hebben, gehaald worden", zegt Maarten de Zeeuw, die namens Greenpeace aanwezig is in Bonn.
"Financiering is daar een onderdeel van. In de plenaire bijeenkomst hadden de kleine eilandstaten het over de 'gebroken belofte', doelend op het volgens hun karig gevulde klimaatfonds."
De EU, verschillende Latijns-Amerikaanse landen en kleine eilandstaten roepen op tot het uit faseren van fossiele brandstoffen. Dit zal de druk opvoeren in aantocht naar de klimaatonderhandelingen later dit jaar.