Waar is duikboot Titan? 'Op de bodem is er amper kans op een redding'
De duikboot Titan kan op de bodem van de oceaan liggen, of misschien wel de oppervlakte hebben gehaald en afgedreven zijn. Ook een implosie kan niet uitgesloten worden, zeggen deskundigen. Titan raakte zondag vermist tijdens een duik naar het wrak van de Titanic. "De inzittenden kunnen het luik niet van binnenuit openen."
"Het is speculeren wat er precies gebeurd is", zegt Erik Hasselman, commercieel directeur van de Nederlandse duikbootbouwer U-Boat Worx. "Op het eerste gezicht lijken er ruwweg twee mogelijkheden te zijn. Het zou kunnen dat de duikboot in de buurt van het wrak van de Titanic op de bodem van de zee ligt. Zijn er motorische en elektronische problemen? Zit hij daar ergens vast? Drukt de stroming hem tegen het wrak aan en kan hij zichzelf niet uit die positie bevrijden? Het kan."
'Vind hem maar eens op zee'
De tweede optie: de Titan is wel succesvol teruggekeerd naar het wateroppervlak, maar kan geen contact krijgen met het moederschip en dobbert ergens op open zee. "Dan mogen de inzittenden hopen op redding. Maar ja, vind hem dan maar eens. Hij is niet groot en steekt niet ver boven water uit."
Ook de Amerikaanse kustwacht houdt rekening met die twee opties. De kustwacht heeft twee transportvliegtuigen (C-130 Hercules vliegtuigen) ingezet om het oppervlak af te zoeken. Daarnaast zoekt een speciaal vliegtuig dat is uitgerust met sonar naar tekenen van de Titan ónder het wateroppervlak. Sonar is een techniek waarmee objecten onder water kunnen worden opgespoord.
Ook zijn er boeien met sonar ingezet. Later maakte de kustwacht bekend dat er ook een onderzeeër zoekt naar de Titan.
De Titan is door een moederschip naar de locatie van de Titanic gebracht, zo'n 600 kilometer uit de kust van Canada. De onderzeeër is 7 meter lang en weegt ruim 10.000 kilo. Elke duik met de Titan, die een verslaggever van de BBC eerder vanbinnen bekeek, duurt zo'n twaalf uur. De totale expeditie van het moederschip duurt 8 dagen.
Vijf mensen aan boord
Er zijn bij elke duik naar de bodem vijf mensen aan boord, een piloot en vier toeristen. De BBC sprak een Britse man die de excursie met de Titan meemaakte en zegt dat de 'hele operatie opvallend basaal en simpel' was. Hij moest vooraf een verklaring tekenen waarin hij afziet van claims, en waarin op pagina 1 al drie keer het woord 'death' stond.
Het wrak van het iconische schip ligt op bijna 4 kilometer diepte op de zeebodem - in twee delen, die op zo'n 800 meter afstand van elkaar liggen. De druk op die diepte is 401 bar. Ter vergelijking: in een autoband zit 2 bar, in een persluchtfles voor duikers 200.
Ook de Britse expert Alistair Greig van University College Londen houdt er rekening mee dat de duikboot afdrijft, zegt hij tegen de BBC: "Als er een storing is in de elektronica en de communicatie, heeft het vaartuig misschien ballast afgeworpen om naar de oppervlakte te drijven. En dan dobberen ze dus ergens op zee, in de hoop gevonden te worden."
Geen acrylaat maar carbon
In geval van het scenario dat de Titan op de bodem ligt en niet op eigen kracht los kan komen, is er volgens Greig weinig kans op redding: "Er zijn eigenlijk geen vaartuigen die geschikt zijn voor zo'n reddingsoperatie die zo diep kunnen komen."
En een derde optie, namelijk een implosie? Dat is het tegenovergestelde van een explosie. De druk aan de buitenkant is dan zoveel groter dan aan de binnenkant, waardoor de duikboot ontploft.
Een implosie is niet de eerste gedachte van Erik Hasselman, zegt hij. Maar: "Ook dat kun je niet helemaal uitsluiten. Het is wel zo dat deze boot is gemaakt van carbon. Dat is ongebruikelijk bij dit type onderzeeboten. Wij bouwen met vooral acrylaat voor de transparante delen, en verder met staal. Soms is alleen het luik nog maar van staal." Hasselman noemt dit opvallend, maar of het de mogelijkheid op een implosie groter maakt, is onduidelijk.
Titan niet gekeurd
De vermiste duikboot is bovendien niet gekeurd door een onafhankelijke keuringsinstantie, zegt hij. "De onderzeeërs die wij bouwen, laten we allemaal keuren. Dat moet, als je in territoriale wateren vaart. Zonder keuring wil geen verzekeraar je boot verzekeren. Vaar je in internationale wateren, dan is het toezicht op internationale veiligheidsregels en noodsystemen minder streng. Deze boot is een experimentele boot, door OceanGate Expeditions speciaal gebouwd voor deze Titanic- excursies."
Wat we zeker weten, is dat er geen contact is tussen het moederschip en de Titan, waarin vijf mensen aan boord zijn. Welke communicatiemiddelen de Titan precies aan boord heeft, is ook niet bekend. Maar volgens Hasselman heeft elke duikboot minstens twee manieren om contact te leggen. "Ten eerste heb je altijd een onderwatertelefoon, dat is het hoofdsysteem. Daarmee kun je met elkaar praten als met een walkietalkie. Het signaal gaat via een transducer aan de buitenkant van de boot."
Trackers, pingers en boeien
"Ten tweede ken ik geen boten zonder USDL, een tracksysteem. Er zit een transponder op de duikboot die elke paar seconden een signaal stuurt, dat weerkaatst tussen de duikboot en het moederschip. Die berekent de hoek en tijd, zodat je de locatie en de diepte kunt bepalen. Dat werkt beide kanten op: de duikboot ziet zo ook de locatie van het moederschip."
Daarnaast zijn de onderzeeërs van U-Boat Worx altijd uitgerust met 'pingers', die een signaal uitzenden. "Die zitten ook in de zwarte doos van vliegtuigen", zegt Hasselman. "Daarnaast kunnen onze boten een boei lanceren die naar de oppervlakte drijft. Die zit aan een touw, waarmee je de duikboot desnoods kunt ophijsen." De Nederlandse bouwer produceert op dit moment onderzeeërs die maximaal 1000 meter diep kunnen, maar werkt aan boten die nog dieper gaan.
Verticale communicatie
Welke oorzaak de totale radiostilte kan hebben, is giswerk. "Stel dat de Titan aan de oppervlakte is gekomen en afdrijft, dan is het nog steeds niet vanzelfsprekend dat je contact kunt leggen met deze systemen", zegt Hasselman. "Ze zijn gebouwd op verticale communicatie, van beneden naar boven. Daarom heb je op zee meer aan een satelliettelefoon."
Dat de zoekactie een uitdaging is, zie je in onderstaande video:
De Britse omroep BBC sprak met deskundige Frank Owen, van het Australische 'submarine escape and rescue project', die zegt dat de Titan eerst naar de oppervlakte zal moeten komen voordat die een bruikbaar noodsignaal kan sturen. "Pas al ze bovenkomen, kunnen ze radio-, GPS- en radarsignalen versturen."
Alleen van buiten te openen
De inzittenden hebben voor vier dagen zuurstof aan boord. "Die vier dagen is een stelregel", zegt Hasselman. "Die tijd gaat in aan het eind van de missie, dus op het moment dat de boot volgens schema weer boven zou moeten komen." Dat was zondag, dus er zou nog voor twee, maximaal drie dagen zuurstof kunnen zijn."
Mocht de Titan de oppervlakte hebben bereikt, dan is het zuurstofgevaar niet geweken, omdat het vaartuig niet van binnenuit geopend kan worden. Hasselman: "Waarom ze daartoe besloten hebben, weet ik niet. Onze boten kun je van binnenuit openen."
Dit bevestigt ook de Amerikaanse journalist David Pogue van CBS, die vorig jaar naar de zeebodem ging in de Titan. Hij schrijft dat het luik van buiten werd gesloten met diverse bouten, die alleen van buiten weer losgemaakt konden worden. Ook moest hij een verklaring ondertekenen waarin stond: "Dit experimentele vaartuig is niet goedgekeurd of getest door een regelgevend instituut, en kan lichamelijk letsel, emotioneel trauma of de dood tot gevolg hebben."
Positief denken
Hasselman zegt de indruk te hebben dat er vooraf geen helder protocol is opgesteld voor noodgevallen. "Wij leggen onszelf de verplichting van een reddingsplan op. Ik heb nu het gevoel dat de actie wat laat op gang komt. Alsof ze er niet over nagedacht hadden."
Niettemin heeft hij de hoop niet opgegeven dat de inzittenden gered kunnen worden: "Zolang er zuurstof is, moet je positief blijven denken."