Wildlands rouwt om olifant: Radza jr. overleed bij verhuizing

Het gaat om de 9-jarige Radza jr. Een in Dierenpark Emmen geboren mannetje dat als onderdeel van het fokprogramma van de Aziatische olifant samen met een soortgenoot naar een andere dierentuin werd verplaatst. Zo'n transport is volgens de dierenarts altijd stressvol voor een dier. Maar bij het kalmeren is het dus misgegaan.

En dat is hard aangekomen bij de verzorgers van de olifant. "Iedereen is op zijn minst heel erg moe, want dit zijn dingen die je moet verwerken", vertelt de dierenarts. "Daar heb je tijd en ruimte voor nodig." Bij Wildlands in Emmen wordt er veel met elkaar over gepraat. "En dat is het belangrijkste: dat je erover blijft praten. Het is een rouwproces."

Training

De olifanten van Wildlands worden volgens de dierenarts goed getraind om de transportkisten – een soort grote, omgebouwde zeecontainers – op een rustige manier in te lopen. "Maar het zijn gevoelige dieren, die dat toch als stressvol ervaren", legt de dierenarts uit.

Radza jr. ging als tweede de transportkist in en had het geluid van zijn voorganger gehoord. Volgens de dierenarts raakte de olifant daardoor gestrest. "We maakten de afweging om hem voor zijn eigen veiligheid – ironisch genoeg – een kalmeringsmiddel te geven", legt hij uit. De verdoving was bedoeld om het transport zo makkelijk mogelijk te maken voor Radza jr, maar dat liep dus fataal af.

Gaat doorgaans goed

Er wordt niet zomaar voor narcose gekozen. "Het zijn natuurlijk grote, potentieel gevaarlijke dieren. Die kan je niet zomaar een duwtje in de goede richting geven." Dierenverzorgers van Wildlands zijn zich volgens de dierenarts heel bewust van de risico's van narcose, maar 'die zijn doorgaans klein'.

Er is vooral voor hart en longen een risico. Die moeten volgens de dierenarts harder aan het werk door de middelen, waardoor een dier onder narcose gaat. "Dat gaat eigenlijk altijd goed, omdat we daar veel ervaring mee hebben en de juiste protocollen gebruiken. Maar heel soms gaat het mis."

Zo werkt de narcose

Een olifant onder narcose krijgen gaat logischerwijs anders dan bij mensen. Er wordt gebruikgemaakt van etorfine: een zeer sterk werkend opiaat, ofwel verdovingsmiddel. Etorfine is 1000 tot 3000 keer sterker dan morfine en is daardoor dodelijk voor mensen.

Het middel wordt door middel van een pijltje geïnjecteerd bij de olifant, waardoor het dier wordt verdoofd.

Bron: Universiteit Utrecht

'Alles is spannend'

Met de soortgenoot van Radza jr. gaat het gelukkig goed. Die is samen met twee verzorgers van Wildlands met succes verhuisd naar een andere dierentuin. Wel moet het dier wennen aan de nieuwe omgeving en mensen.

De nieuwe verzorgers van het dier worden nu door de oude verzorgers getraind om de olifant goed te leren kennen. "Dat is hartstikke spannend voor hem, maar het gaat heel goed."

Het lichaam van Radza jr. is overgebracht naar de Universiteit Utrecht om te onderzoeken waardoor hij precies is overleden. Er wordt onder andere gekeken naar mogelijke onderliggende oorzaken. Dat onderzoek zal nog wel enige tijd duren.

Europees fokprogramma

Het transport van de twee olifanten was onderdeel van het Europese fokprogramma van de Aziatische olifant, waar Wildlands aan deelneemt. "Daar doen wij aan mee omdat we het belangrijk vinden om een gezonde populatie van deze bedreigde diersoort in gevangenschap te hebben", legt de dierenarts van Wildlands uit.

Dat heeft te maken met de bedreigingen in de natuur, zoals de jacht op olifanten en het verdwijnen van het leefgebied. "Mocht het nog slechter met ze gaan in het wild, dan hebben we een soort 'Ark van Noach'."

Het fokprogramma is er ook op ingericht om inteelt te voorkomen en te zorgen dat niet te veel olifanten in één dierentuin terechtkomen.