Haaien duiken op bij Spaanse stranden: experts staan voor een raadsel

Alarm slaan deskundigen nog niet, maar toeristen moeten wel goed weten wat ze moeten doen als ze een haai tegenkomen. "We snappen nog niet wat er aan de hand is", zegt Charlie Sarria, zeebioloog en haaienonderzoeker uit Málaga. "Het kan zijn dat er te weinig voedsel is in hun normale leefgebied, waardoor de haaien helemaal tot de branding zwemmen om vis te zoeken. Het kan ook zijn dat ze het water waarin ze leven te warm vinden en zoeken naar verkoeling. Of misschien zijn ze gewond of ziek."

Dat laatste gold waarschijnlijk voor de eerste haai die gezien werd, op 15 juni, bij een strand ter hoogte van de stad Murcia. Een blauwe haai dook ineens op tussen de badgasten, die maar tot hun middel in het water stonden. Blauwe haaien jagen in principe niet op mensen, maar soms bijten ze toch. Wereldwijd zijn vier gevallen geregistreerd waarbij een beet van een blauwe haai fataal afliep.

Bekijk hieronder beelden van haaien aan de kust:

Strandwachter Julio Gil was erbij. "We hebben meteen het strand ontruimd", vertelt Gil. "Het is belangrijk om rust te creëren, waardoor de haai hopelijk de weg terug de zee in zoekt." Dat gebeurde, maar een dag later werd dezelfde haai een stuk verderop dood gevonden. Waarschijnlijk was het dier dus ziek.

Haai is banger

Gil begrijpt dat sommige mensen in paniek raakten. "Wat we hier hebben meegemaakt, is niet normaal. Haaien leven op volle zee. Ze horen niet zo dicht bij de branding te komen." Toch gebeurde het in de dagen daarna weer.

Bij de eilanden Ibiza en Menorca en bij Illa de Arousa in het noordwesten van Spanje doken blauwe haaien op. Bij een vissersschip in een haven van Mallorca verscheen een koehaai. Experts benadrukken dat de haaien vrijwel zeker banger zijn dan de badgasten.

Volgens Charlie Sarria is het heel belangrijk voorzichtig te zijn. "De kans dat je dood gaat aan de steek van een bij is groter dan de kans dat een haai je bijt, maar toch moet je goed opletten als je een haai ziet. Ze denken niet zoals wij. Daar moet je altijd rekening mee houden."

Haaienbescherming

Volgens Sarria is het op zich een goed teken als er vaker haaien worden gezien. Het is een bedreigde diersoort en er geldt een beschermingsprogramma. Geprobeerd wordt het aantal haaien te laten groeien. Dat gebeurt door overbevissing tegen te gaan, door veel onderzoek te doen naar de meest ideale leefomstandigheden en door een verbod op het amputeren van de vinnen van levende haaien. Haaienvinnen worden gebruikt voor het maken van soep.

"Het zou mooi zijn als deze maatregelen effectief zijn", zegt haaienexpert Sarria, "want haaien staan in de zee helemaal bovenaan de voedselketen. Als het goed gaat met de haaien, dan betekent dat dat het ook goed gaat met andere vissoorten die het voedsel voor de haaien zijn."

Mensen staan in elk geval niet op het menu van haaien, verzekert Sarria. Paniekberichten in Britse kranten na de vijf recente haaienmeldingen begrijpt hij daarom niet. Sarria: "Mensen en haaien kunnen samen in dezelfde zee leven. In Zuid-Afrika of Australië doen mensen dat ook en ze hebben daar veel gevaarlijker soorten dan we in de Middellandse Zee hebben, maar ze weten daar wel beter hoe ze met haaien moeten omgaan. We moeten dat hier ook leren."

Wat je moet doen als je een haai ziet

Als je in de branding oog in oog komt met een haai, is het volgens Spaanse haaienexperts belangrijkste geen snelle bewegingen te maken, dus niet rennen en niet wild zwaaien met je armen. Haaien zijn gewend te jagen op een prooi die snel wegvlucht. Doe dus vooral rustig aan.

Ook is het belangrijk richting de haai te blijven kijken. Haaien vallen hun prooi het liefst van achter aan. Keer dus nooit je rug naar de haai toe, want als hij zou willen aanvallen is de kans groter dat hij het doet als hij je rug ziet.

En, heel belangrijk: wees geen vis. Zorg dat je een verticale positie hebt. Ben je aan het zwemmen in de branding, ga dan staan. Je moet er alles aan doen om zo weinig mogelijk op een vis te lijken. Als je staat, dan weet de haai dat je geen logische prooi bent.