Warmste dag ooit in warmste week ooit: 'Dit loopt uit de hand'

Tot het begin van deze week was de warmste geregistreerde dag in augustus 2016, toen de wereldwijde gemiddelde temperatuur 16,92 graden bereikte.

17,18

Afgelopen dinsdag en woensdag was het volgens gegevens van de Amerikaanse National Centers for Environmental Prediction (NCEP) gemiddeld 17,18 graden op onze planeet, na de maandag die ook het record uit 2016 al had verbroken. Maandag was het gemiddeld 17,01 graden. In totaal betekende dat daarmee ook de warmste week ooit.

"Het lijkt helemaal niet zo veel als je het zo ziet", zegt meteoroloog Martijn Dorrestein van Buienradar. "Maar het is een wereldwijd gemiddelde dat twee tiende is gestegen. Wat dat betreft, is het aardig wat."

In onderstaande kaart zijn de gemiddelde wereldwijde temperaturen van de afgelopen twee jaar te zien. Daarop kun je zien dat tussen 3 en 5 juli de hoogste temperaturen ooit voorkwamen.

"Het is een duidelijk signaal van de opwarming van de aarde", gaat hij verder. "De aarde is een broeikas en in theorie horen broeikasgassen daarin thuis. Zo is de aarde ontworpen en daardoor is het leefbaar. Die broeikasgassen houden die warmte als een soort van deken binnen de atmosfeer."

"Maar als we elke keer CO2 en andere broeikasgassen toe blijven voegen, wordt die deken steeds dikker en wordt het ook sneller warmer of koelt het minder snel af. Uiteindelijk wil je die broeikasgassen tot een minimum beperken zodat die opwarming stopt."

'Gaan naar catastrofale situatie'

Secretaris-generaal António Guterres van de Verenigde Naties zegt dat 'klimaatverandering uit de hand loopt', gekeken naar de cijfers van de afgelopen week. Een onofficiële analyse laat zien dat de gemiddelde wereldtemperaturen in de zeven dagen tot en met woensdag de warmste week ooit waren. 

"Als we doorgaan met het uitstellen van belangrijke maatregelen die nodig zijn, denk ik dat we naar een catastrofale situatie gaan, zoals de laatste twee temperatuurrecords aantonen."

Dorrestein zegt dat het goed is dat hij dit benoemt, maar zegt ook dat je op basis van een heetste dag en heetste week niet direct grote conclusies moet trekken. "Het is logisch dat in een heetste week ook een heetste dag zit. Ik denk dat het goed is dat Guterres benoemt dat als we er niets aan doen, we uiteindelijk naar een onomkeerbare situatie gaan. Maar zover is het nog niet. We kunnen het nog veranderen."

Maar niet alleen afgelopen week werden wereldwijde warmterecords verbroken. Ook in de maand juni werden nieuwe hitterecords gevestigd. 

Warmste juni ooit

Noordwest-Europa zag recordtemperaturen en ook delen van Canada, de VS, Mexico, Azië en Oost-Australië waren 'aanzienlijk warmer dan normaal'.

Wat opvalt, is dat het tegenwoordig ook écht warm wordt op plekken waar je het niet verwacht. "In Spanje is het al gauw 40 graden in juni, maar dat het gebeurt in andere delen van de wereld is opvallend", zegt Dorrestein. "Het verschil in het noorden is natuurlijk groter. Als je daar dertig of veertig graden hebt, is dat een grotere afwijking van het gemiddelde dan in Spanje." 

Warm dus, maar delen van Zuid-Europa en Turkije waren ook natter dan gebruikelijk, stelt de Europese klimaatdienst Copernicus. Zo leidde extreme neerslag tot overstromingen in onder meer Turkije en Kosovo. Andere gebieden hadden juist te maken met veel droogte in juni, wat weer kon leiden tot ernstige natuurbranden.

Oceanen uitzonderlijk heet

De gevolgen zijn inmiddels wereldwijd merkbaar. Niet in de laatste plaats in de oceaan, die ook veel warmer is dan normaal. De oceanen waren in juni uitzonderlijk heet en dat leidde ook weer tot de warme lucht. Onder meer het zeeoppervlak van het noorden van de Atlantische Oceaan was erg warm. Ook de zee rond Ierland en het Verenigd Koninkrijk had te maken met opmerkelijke hittegolven.

Ondertussen werd de Stille Oceaan steeds warmer. Copernicus ziet daarin dat het natuurverschijnsel El Niño sterker wordt, wat mogelijk voor nog meer temperatuurrecords kan zorgen.

Wat het weersverschijnsel El Niño precies is, leggen we uit in onderstaande video.

De opwarming van de oceaan heeft de nodige gevolgen, legt Dorrestein uit. "De Noord- en Zuidpool zijn de koelste plekken van de aarde. Als die kleiner worden, hebben we minder koeling. Maar de stijging van de zeespiegel als gevolg van de opwarming zorgt er ook voor dat landen uiteindelijk verdwijnen. Als dat verder doorgaat, moet je in Nederland ook de zeedijken gaan verhogen. Maar goed, dan praat je wel over dertig jaar."

Een ander gevolg van al die hitte is dat bijvoorbeeld op Antarctica veel minder zee-ijs ligt dan gemiddeld voor deze tijd van het jaar. Copernicus noemt de hoeveelheid zee-ijs op de Zuidpool 'ongekend laag'.

Copernicus meldde eerder al dat de eerste elf dagen van juni warmer waren dan ooit gemeten rond die tijd van het jaar. Daarmee was de temperatuur gemiddeld ook opgewarmd met meer dan 1,5 graad ten opzichte van voor het industriële tijdperk.

Recordbrekende temperaturen

De Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA), wiens cijfers worden beschouwd als de gouden standaard in klimaatgegevens, zei gisteren dat het de cijfers over de warmste week ooit niet kon valideren.

Wat ze wél konden zeggen: "We erkennen dat we ons in een warme periode bevinden als gevolg van klimaatverandering", aldus de NOAA. "En in combinatie met El Niño en hete zomerse omstandigheden zien we op veel locaties over de hele wereld records van oppervlaktetemperaturen."

Wetenschappers over de hele wereld zijn het erover eens: klimaatverandering bereikt onbekend terrein. En de toegenomen hitte in combinatie met de terugkeer van El Niño kan gaan leiden tot nog veel meer recordbrekende temperaturen.