Orkanen dit jaar vroeg en hevig: extreem warme oceaan doet vrezen voor het ergste
We kennen het beeld van midden en eind augustus: orkanen die elkaar opvolgen, in de richting van de Verenigde Staten. Altijd in augustus, want dan is het zeewater voor orkanen pas warm genoeg om zich te vormen. Dit jaar niet.
Dit jaar is op de Atlantische Oceaan namelijk niet een jaar zoals alle anderen. En dan formuleren we het mild. "Het is zo anders dan gedacht, hier gaan we nog jaren onderzoek naar doen", zegt oceanograaf Erik van Sebille van de Universiteit Utrecht.
Extreme records
Menig onderzoeker schrikt echt van de huidige temperaturen van de oceaan. Dat is ook niet gek, als je kijkt naar onderstaande grafiek. Er worden warmterecords gebroken, en niet zo'n beetje.
De huidige temperatuur is zo'n beetje een halve graad warmer dan ooit gemeten. Klinkt weinig? Bedenk je dan maar eens hoeveel water er in de oceaan zit, en ga dat eens verwarmen. Daar heb je een heleboel energie voor nodig.
"Dit is allemaal nieuw en nog nooit voorgekomen", zegt Van Sebille. "Het is echt abnormaal, we weten niet wat het gaat meebrengen qua effecten. Dit zou je een hittegolf kunnen noemen."
Koraalriffen verbleken, schelpdieren sterven
Wat de gevolgen gaan zijn, is nog onduidelijk, zegt de onderzoeker. Maar omdat de temperatuur van de oceaan vaak niet zo erg schommelt, kunnen de gevolgen juist groot zijn, zegt hij. "Koraalriffen kunnen verbleken, algen groeien anders, schelpdieren kunnen geen andere locatie opzoeken als het te warm wordt, die zullen sterven."
Eén van de gevolgen lijkt in ieder geval al wel zichtbaar. Orkaandeskundige Brian McNoldy van de universiteit van Miami zag vorige week onderstaande activiteit al op de oceaan. Het zijn aanwakkerende stormen, een plaatje dat eigenlijk meer bij augustus past, dan bij juni.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
"Juni heeft al twee tropische stormen gehad, Bret en Cindy", zegt McNoldy tegen het Amerikaanse tijdschrift Wired. "Dat is heel, heel raar. Normaal zie je dit soort activiteit nu echt nog niet."
Europa in toekomst mogelijk ook geraakt
Dat onderschrijft meteoroloog Martijn Dorrestein van Buienradar. "De temperatuur van de oceaan loopt flink voor. Dit is een bijzonder beeld, je zou hier wel van moeten schrikken."
Dorrestein denkt dat het vaker gaat gebeuren. Nu worden Noord-Amerika, de Caraïben en tussenliggende landen vaak geraakt door de orkanen, maar dat kan in de toekomst weleens anders zijn. "Er zijn hypothetische modellen die verwachten dat wij in Europa over 20 jaar ook volle orkanen over ons heen kunnen krijgen."
'Er is iets anders aan de hand'
Het woord klimaatverandering was nog niet gevallen, maar speelt hier duidelijk een rol. En toch, orkaanonderzoeker McNoldy denkt dat er meer speelt.
"Ja, de oceanen worden warmer door klimaatverandering, maar dit jaar is er ook iets anders aan de hand. Wat we dit jaar zien is zo extreem. Het is niet simpelweg klimaatverandering."
Wind en stof
McNoldy en klimaatwetenschapper Shang-Ping Xie formuleren twee mogelijke oorzaken: saharastof, en een gebrek aan wind. Het saharastof kennen we van onze auto's, maar zorgt volgens McNoldy boven de oceaan voor een soort parasol, en dus warmt het water minder op. Maar dat stof hangt er dit jaar amper, vanwege een gebrek aan wind.
Die wind op zijn beurt, werkt op de oceaan - net als bij jezelf - verkoelend. Maar de wind boven de oceaan is de laatste periode zwak, en dus blijft de warmte boven de oceaan hangen, stelt Xie.
El Niño kan redding brengen
Wind, stof, of wat er ook aan de hand is: feit is dat de oceaan op dit moment van het jaar warmer is dan ooit tevoren. Precies de omstandigheden die orkanen nodig hebben om uit te groeien tot catastrofale rampen. Er is nog één redder in nood, en die zul je niet aan zien komen: El Niño. Het verschijnsel dat voor dit jaar is aangekondigd en ook voor heftige gevolgen kan zorgen, zo zie je in onderstaande video:
El Niño zorgt in beginsel óók voor warmer water op de oceaan. Slecht nieuws zou je zeggen, maar het weerverschijnsel zorgt ook voor verschillende windstromen, stelt McNoldy. De wind draait bij een El Niño naar mate je hoger in de atmosfeer komt, en dat vinden orkanen niet fijn.
El Niño tegen het water
Orkanen willen juist dat de wind op hoogte zich hetzelfde gedraagt als lager in de atmosfeer. El Niño kan er zodoende voor zorgen dat orkanen niet volledig tot wasdom komen. "We krijgen een soort van wedstrijd tussen El Niño en de warme wateren, die zorgen voor orkanen. Het gaat erom hoe snel El Niño aan kracht wint."
Als El Niño pas richting de winter op gang komt, zal het volgens McNoldy te laat zijn. "Dat betekent niet alleen meer orkanen, maar ook krachtigere orkanen."