Rutte stopt als lijsttrekker VVD: 'Ik zal politiek verlaten'
Mark Rutte is niet beschikbaar als lijsttrekker VVD bij de komende verkiezingen. Dat heeft hij zojuist bekendgemaakt bij het begin van het debat over de val van het kabinet. Het besluit van Rutte komt onverwacht. "Bij het aantreden van een nieuw kabinet zal ik de politiek verlaten", zei Rutte.
"Er is de afgelopen dagen gespeculeerd over wat mij zou motiveren", zegt Rutte, verwijzend naar de ruzie in de coalitie over het asielbeleid die hij persoonlijk op de spits zou hebben gedreven. "Het enige antwoord is: Nederland. Mijn positie is daaraan is volstrekt ondergeschikt."
Hij heeft er dan dertien jaar opzitten als premier en zeventien jaar als politiek leider van de VVD. Vanochtend werd ook bekend dat CDA'er Wopke Hoekstra niet meer beschikbaar is als lijsttrekker.
Bekijk hier het moment dat Rutte zijn vertrek aankondigt:
Rutte kwam de afgelopen dagen flink onder vuur te liggen vanwege zijn opstelling binnen het kabinet over migratiemaatregelen. Hij speelde de discussie zo hoog op waardoor het volgens betrokkenen leidde tot de val van het kabinet.
Het debat vandaag zou gaan over de val van het kabinet, het onderwerp waarover Rutte IV viel (migratie) en hoe de tijd tot de verkiezingen eruit zal zien. Die verkiezingen worden in het najaar verwacht en politieke partijen zouden naar verwachting de campagne aftrappen.
Wester: Rutte voelde de weerstand tegen hem over verdere samenwerking
Frits Wester over de aankondiging die voor velen onverwacht kwam: "Rutte ziet waarschijnlijk ook wel dat tegen zijn persoon bij andere politieke partijen - oppositiebreed, maar ook bij zijn huidige coalitiegenoten - dat er steeds meer weerstand is tegen zijn persoon. Partijen gaven nu al aan dat, mocht de VVD met Rutte weer de grootste worden, ze niet meer met de VVD willen samenwerken als Rutte weer premier zou willen worden."
"Ik denk dat Rutte dat voor heeft willen zijn, door nu al aan te kondigen nu geen lijsttrekker meer te willen worden. Daarmee zegt hij ook tegen de Tweede Kamer: laat mij als demissionair premier even de klus afmaken tot de verkiezingen en aan een volgend kabinet. En dus is het ook niet meer nodig om mij nu weg te sturen, want ik voer toch geen campagne meer. Oppositiepartijen die die motie van wantrouwen wilden indienen, zullen nu nog wel even nadenken, nu de man toch al heeft aangekondigd te zullen vertrekken hem ook nog weg te sturen van het Binnenhof.”
Tal van partijen stuurden de afgelopen dagen mails naar partijleden met de boodschap dat ze klaar zijn voor de verkiezingen. Bovendien wordt in politiek Den Haag al flink naar elkaar gewezen: oppositiepartijen gaven premier Mark Rutte en zijn VVD de schuld van de val van zijn kabinet.
Maar ook vanuit het CDA was te horen dat de inmiddels demissionaire minister-president zich 'onverantwoord' heeft gedragen. Een groot deel van de oppositie wilde Rutte naar huis sturen, maar om voor zo'n motie een meerderheid te krijgen, zou minstens één coalitiepartij haar steun moeten uitspreken. Dat lijkt nu minder van belang.
Campagne
Hoewel veel partijen benadrukken klaar te zijn voor de campagnemodus, zal de Kamer eerst moeten besluiten hoe de demissionaire periode (tussen het ontslag van het oude en de beëdiging van het nieuwe kabinet) eruit zal zien. Kamerleden besluiten de komende weken welke onderwerpen controversieel worden verklaard en voorlopig niet zullen worden behandeld.
Maar er zal hoe dan ook een begroting voor 2024 moeten komen, die op Prinsjesdag in september klaar moet zijn. Het demissionaire kabinet zal ook daarvoor steun moeten vinden bij de oppositiepartijen, die nodig zijn voor een meerderheid in de Eerste Kamer.