Lichamen, levende wormen en kogels: onder smeltend ijs wordt veel gevonden
De ijskappen in de wereld smelten in rap tempo en steeds vaker komen er dingen onder het smeltende ijs vandaan. Zo onthulde een smeltende gletsjer in Zwitserland het lichaam van een verdwenen bergbeklimmer. Wat komt er allemaal naar boven nu de aarde opwarmt, en het ijs verdwijnt?
37 jaar lag het lichaam van de verdwenen Duitse klimmer verstopt onder de Zwitserse gletsjer. Een gruwelijke ontdekking voor de twee bergwandelaars die het menselijk overschot en een deel van zijn uitrusting onderweg tegenkwamen.
Dit soort situaties komt steeds vaker voor. Dat heeft te maken met klimaatverandering: beneden in het dal wordt het warmer waardoor een gletsjer hoger de helling opkruipt. Want hoe hoger hoe kouder, legt Flip Wester uit. Hij is als onderzoeker gespecialiseerd in water en klimaat in de bergen.
Smeltende ijskappen en gletsjers zijn niets nieuws, al sinds het einde van de kleine ijstijd wordt het warmer en trekt het ijs zich terug. Sinds de jaren 80 gaat het alleen een stuk sneller en onthullen de ijslagen wat wij al jaren met zich meedragen.
Ötzi de ijsmummie
Een van de bekendste vondsten uit het gesmolten uit een gletsjer is ijsmummie Ötzi, vernoemd naar het Ötztal gebied in Oostenrijk waar zijn lichaam in 1991 werd gevonden. Ötzi bleek zo'n 5000 jaar geleden gestorven te zijn. Door het ijs is zijn lichaam bijzonder goed bewaard gebleven.
Maar ook lichamen van personen die korter geleden onder het gesmolten water terechtkwamen worden gevonden, zoals op de Mount Everest. De populariteit van de berg nam de afgelopen jaren flink toe. Nog nooit werden zoveel toegangskaarten voor de berg verkocht als voor 2023.
Tegelijk is dit jaar nu al het dodelijkste jaar op de berg in het Himalayagebied. Mensen die van de bergrand vallen en overlijden worden bijna nooit gevonden, omdat ze in de gletsjer terecht komen, zegt Flip Wester. "Een gletsjer is een stromende ijsrivier, die beweegt dus. Een lichaam wordt vaak pas gevonden als dat er aan de onderkant weer uitkomt."
Niet alleen de lichamen van mensen komen onder de bevroren massa vandaan. Ook de restanten van dieren worden zichtbaar als het ijs smelt. In 2016 werden in Canada het lichaam van een wolvenpup en een kariboe (een soort rendier) gevonden. Ook zij waren door het ijs in uitzonderlijke staat bewaard gebleven en werden aangetroffen met huid en vacht nog intact. In Noorwegen vonden onderzoekers eerder al een paard uit de ijzertijd.
Winterslaap
In de permafrost in Siberië werd iets levends gevonden: een tot nu toe onbekend soort microscopische worm wist er 46.000 jaar in leven te blijven. Een team internationale onderzoekers ontdekte de wormen en haalde ze uit hun winterslaap. Al bleven de diertjes nog maar een maand nadat zij ontdooid waren in leven.
Volgens onderzoeker Olaf Eisen van het Alfred Wegener Instituut, een centrum voor pool- en zeeonderzoek, zitten er ook veel spullen van mensen onder de bevroren oppervlaktes. Als voorbeeld noemt de onderzoeker het Noorse vliegtuig dat in 2012 neerstortte in de bergen in Zweden en onder het ijs verdween.
Giftige stoffen
Volgens Eisen is dat zorgelijk vanwege de giftige stoffen die zich mogelijk nog in het vliegtuig bevinden. "Als deze stoffen in het smeltwater terechtkomen, kan de watervoorziening van de mensen in de omgeving vergiftigd raken."
Met het smeltende ijs zijn er in de bergen tussen Italië en Oostenrijk vaak nog restanten te vinden van de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. "Het gaat om kogels en hulzen, maar ook uitrustingen van soldaten vinden we daar terug", vertelt Eisen. "In Scandinavië liggen dingen van de Vikingen."