Waarom de een wel en de ander niet wordt gestoken door muggen

Iedereen wordt gebeten door muggen, maar de een net wat meer dan de ander. En dat ligt volgens onderzoekers aan de Rockefeller Universiteit in de Verenigde Staten aan hoe bacteriën het zweet dat uit je poriën komt afbreken.

Dat gegeven is niet nieuw, de aantrekking van muggen op mensen wordt al sinds 1968 onderzocht, maar met dit onderzoek hebben de onderzoekers genetisch gemanipuleerde muggen gebruikt en getest of die in meer of mindere mate reageren op geurstoffen op onze huid.

Iedereen een ander geurprofiel

"De vloeistof die uit onze huid komt, het zweet, is steriel en wordt op de huid afgebroken door bacteriën. Tijdens het afbreken komen vetzuren vrij waarop de muggen reageren", vertelt muggenexpert Bart Knols. 

Uit het Amerikaanse onderzoek blijkt dat mensen die meer carboxylzuren aanmaken, dat in talg zit, aantrekkelijker zijn voor muggen. "Iedereen heeft aantrekkelijke en afstotende vetzuren op de huid, het gaat erom in welke verhouding je ze hebt."

Iedereen heeft een ander geurprofiel, zo kan een speurhond met een gedragen T-shirt iemand vinden in een groep en zo maken muggen dus een onderscheid tussen twee mensen die naast elkaar in bed liggen; de een heeft meer aantrekkelijke vetzuren en minder afstotelijke vetzuren dan de ander.

Betere afweersystemen

"Welke samenstelling van vetzuren je hebt, hangt af van verschillende factoren zoals de zuurgraad van je huid, je genetische achtergrond en voeding. Die factoren gecombineerd bepalen wat jouw bacteriën gaan afbreken op de huid en welke zuren daarbij vrij komen."

Maar wat kun je met deze informatie? Knols: "Op het moment dat je de samenstelling weet die voor muggen aantrekkelijk is, zou je betere afweersystemen kunnen maken. Dit kan door de afstotende geur weg te laten en alleen maar de aantrekkelijke geuren te gebruiken."

Betere valsystemen

"Als we verder in de toekomst kijken, dan zou je dus stofjes kunnen maken die je aanbrengt op de huid die de aantrekkelijk geur die bacteriën uitstoten kunnen verminderen zodat je minder gestoken wordt", zegt Knols. Om meteen te vervolgen: 'dit is heel moeilijk voor elkaar te krijgen. Het is een lang, medisch en ethisch proces'.

Knols werkt op dit moment op de Malediven en doet onderzoek naar betere valsystemen voor muggen. Op tien eilanden heeft hij meer dan duizend vallen staan met menselijke geuren zoals melkzuur, dat lijkt op vetzuur. Samen met andere onderzoekers kijkt hij met welke combinaties de meeste muggen worden gevangen.

Dat onderzoek in combinatie met de bestrijding van muggenlarven in broedplaatsen heeft ervoor gezorgd dat bijna alle muggenpopulaties op tien eilanden voor meer dan zes maanden onder controle was. En dat biedt hoop voor de toekomst. "Het is een betaalbare en milieuvriendelijke manier om muggen te bestrijden en zo ziekteverspreiding te voorkomen."

Elke mug is anders

Niet alle muggen reageren hetzelfde op de vetzuren of melkzuur op de huid. De Amerikaanse onderzoekers hebben getest met de gelekoortsmug. Bart Knols werkt met de Aziatische tijgermug.

"Het zijn zeg maar zusjes, maar ze verschillen behoorlijk van elkaar. De tijgermug pakt bloed van mensen, vogels, ratten, muizen, eigenlijk alles wat in de natuur te vinden is. De gelekoortsmug wil alleen bloed van mensen en reageert dus sterker op de specifieke geuren die mensen uitscheiden. Die kan tegen de wind in vliegen op zoek naar de bron van de geur en komt uit bij diegene die voor de mug de meest aantrekkelijke vetzuren op de huid heeft."

Muggen bestrijden muggen

De Amerikaanse staat Florida heeft in 2020 750 miljoen genetisch gemodificeerde muggen losgelaten in de natuur. Muggen kunnen gevaarlijke ziektes als gele koorts, knokkelkoorts en zikavirus overbrengen. Door in te grijpen in de genen van de mug, hoopten ze dat tegen te gaan. Bekijk hieronder hoe ze de muggen probeerden te bestrijden: