Natuurbegraafplaatsen steeds populairder: 'Wil opgaan in de natuur'

Julia Smeehuijzen (59) ging vorige week naar natuurbegraafplaats De Maashorst in Schaijk om het graf van haar in 2021 overleden man Edwin te bezoeken. Tenminste, dat was de bedoeling. "Ik kon het graf eerst niet vinden. Ik wist dat hij in het verlengde van een boom ligt, maar het gras was zo gegroeid dat ik de houten schijf met zijn naam niet meer zag", vertelt ze aan RTL Nieuws.

20 procent per jaar 

Het klinkt misschien gek, maar dit was precies de bedoeling toen ze besloot om haar man hier te begraven. "Ik vind het een mooie gedachte dat hij opgaat in de natuur. Het is een gebied waar je lekker kunt wandelen zonder dat je met kille grafstenen geconfronteerd wordt. Edwin wilde zelf niet praten over zijn afscheid, maar hij hield van natuur. Ik denk dat hij het heel mooi gevonden had."

Steeds meer Nederlanders vinden hun laatste rustplaats op een natuurbegraafplaats, ziet Walter Kooy, voorzitter van Brana, de branchevereniging voor natuurbegraafplaatsen. "Het aantal natuurbegravingen groeit met zo'n twintig procent per jaar. Elf jaar geleden werden er nog 150 mensen per jaar op deze manier begraven, in 2022 waren dat er al 2600", vertelt hij.

Volgens Kooy komen er ieder jaar twee tot drie nieuwe natuurbegraafplaatsen bij in Nederland. De meeste natuurbegraafplaatsen zijn te vinden in Midden- en Oost-Nederland. Dit zijn hoger gelegen gebieden en dat is belangrijk in verband met de grondwaterstand. "Een graf moet volgens de huidige wetgeving minstens 30 centimeter boven de gemiddelde hoogste grondwaterstand liggen om zeker te weten dat het stoffelijk overschot ontbindt", legt Kooy uit.

Zoals vroeger 

Er ligt nu een pleidooi bij het ministerie van Binnenlandse Zaken om daar verandering in te brengen. Want op een natuurbegraafplaats worden graven niet geruimd, waardoor de nadelen van een hoge waterstand niet aan de orde zijn, zegt Kooy. "Als deze wet wordt gewijzigd, wordt het makkelijker om ook bijvoorbeeld in de Randstad natuurbegraafplaatsen te realiseren."

In totaal zijn er nu zo'n 25 natuurbegraafplaatsen in Nederland. Tien daarvan vallen onder Natuurbegraafplaatsen van Waarde, de organisatie waar Monique Kranendonk voor werkt. "We zijn ruim tien jaar geleden begonnen in Hillig Meer in de Drentse bossen. De eigenaren van het landgoed ontdekten zeven grafheuvels van meer dan vijfduizend jaar oud en kwamen op het idee om natuurbegraven zoals dat ooit normaal was terug te brengen op het landgoed. Met de inkomsten kan het natuurgebied beheerd en beschermd worden."

Bijdragen aan het behoud van de natuur is volgens Kranendonk een van de redenen dat steeds meer mensen voor een natuurgraf kiezen. Maar misschien nog wel belangrijker: eeuwig durende grafrust. "Nabestaanden krijgen niet na tien of twintig jaar een telefoontje met de vraag of ze de grafrechten willen verlengen, dat vinden mensen een fijne gedachte."

Ontzorgen 

Het ontzorgen van nabestaanden is ook een veelgehoord argument om voor een natuurgraf te kiezen, zegt Kranendonk. "Een grafsteen moet je onderhouden en schoonmaken, dat is hier niet aan de orde. Je mag een houten schijf met een inscriptie neerleggen, maar verder is er geen grafmarkering mogelijk."

Voor Geke Meijerman (65) en haar man was dit de reden om alvast een plekje te reserveren op natuurbegraafplaats Hoogengraven in Ommen. "De gewone begraafplaats in Ommen is ook mooi, maar als je een graf met een steen hebt dan vind ik dat je het wel een beetje netjes moet houden. Onze kinderen gaan bijna nooit naar de begraafplaats, dus dat willen we ze niet opleggen. Daarnaast vind ik het gewoon een fijn idee dat we nu alles al geregeld en betaald hebben."

Ze kozen zelf een plekje uit, vertelt Geke. "We liepen er en toen zagen we een boom die overging in de drie stammen. Omdat we drie kinderen hebben, vonden we dat wel symbolisch. We moesten wel even lachen toen de mevrouw van de begraafplaats vroeg hoe we wilden liggen. Wie aan welke kant? We hebben het maar gedaan zoals we ook in bed liggen."

Vrijheid 

Er zijn regels over de afstand tot bomen en tot andere graven en er mag soms niet begraven worden vanwege ecologische redenen, maar verder ben je op een natuurplaats vrij om je eigen plek te kiezen, zegt Kranendonk. "Op een traditionele begraafplaats word je vaak zij aan zij aan het pad begraven, maar hier kun je ook verder van het pad een plek kiezen; tussen de bomen of aan het water bijvoorbeeld. Bij natuurbegraven moet alles wat de grond ingaat, ook kleding, biologisch afbreekbaar zijn. Dat kan in een kist of urn, maar ook in een mand of op een baarplank."

Die vrijheid spreekt een steeds bredere groep mensen aan, zegt ze. "Vroeger waren het vooral wat alternatievere mensen die voor een natuurbegraafplaats kozen, nu zien we allerlei verschillende mensen. Dat heeft met de tijdsgeest te maken. De jongere generatie denkt anders over de dood dan vroeger, het is meer onderdeel geworden van het leven."

Daar is Julia het mee eens. Ook zij al heeft een plek gereserveerd, naast haar man Edwin. "Terug naar de natuur, die eenvoud spreekt me aan. Ik kom er graag en heb alle seizoenen nu voorbij zien komen." Geke en haar man gaan ook weleens wandelen op de natuurbegraafplaats. "Er staat nu een houten markering op onze plek. Hier komen we te liggen, denk ik dan. Dat is ergens wel een raar idee, maar als het zover is merk je daar natuurlijk niks meer van."