Koning bespreekt bestaanszekerheid in troonrede: 'Permanente opdracht'
Nederland lijkt van buiten een sterk land met goede voorzieningen en een sterke economie, zegt koning Willem-Alexander in zijn troonrede. "Maar achter dat positieve beeld gaat de permanente opdracht schuil om te blijven werken aan kansengelijkheid, bestaanszekerheid en perspectief."
Willem-Alexander kijkt aan het begin van zijn toespraak terug op zijn tiende troonrede. Hij voelt zich dankbaar, maar noemt een aantal moeilijke periodes die Nederland in tussentijd heeft doorgemaakt, van de coronaperiode, tot de ramp met de MH17 en de oorlog in Oekraïne.
Tegelijkertijd spreekt de koning over 'honderden hartverwarmende bezoeken en duizenden inspirerende ontmoetingen'.
Maatschappelijk weefsel
Willem-Alexander ziet daarin de verbondenheid van Nederlanders met hun buren, dorp, stad, vereniging of regio. "Ik ontleen er de vaste overtuiging aan dat het maatschappelijk weefsel van onze samenleving bescherming verdient. Er schuilt een grote samenbindende kracht in alles wat mensen met elkaar bereiken in het kleine, het dagelijkse, het gewone. Verbinding ontstaat waar mensen bij elkaar komen. Dat is niet vanzelfsprekend, maar vraagt blijvende aandacht en inzet van ons allemaal."
Daarnaast constateert de koning dat er nog steeds kansenongelijkheid is in Nederland, dat niet iedereen toegang heeft tot een fatsoenlijke woning, en is er nog steeds sprake van discriminatie en uitsluiting. Een fragment hiervan is te zien in de video hieronder:
'Terughoudende troonrede biedt kansen voor alle partijen'
"Dit was een terughoudende troonrede", aldus politiek verslaggever Fons Lambie.
"Gelijke kansen en bestaanszekerheid zijn niet gegarandeerd in het Nederland van 2023. Al begint die term bestaanszekerheid inmiddels een containerbegrip te worden, waar elke politieke partij voor de eigen groep een eigen invulling heeft", zegt Lambie in deze video:
Rode draad
Summiere rode draad in zijn troonrede was het maatschappelijk weefsel, dat hij aanstipte rond onder meer kansenongelijkheid, democratie en bestaanszekerheid.
Het broodnodige onderhoud van de democratie is volgens de koning niet alleen een taak van de overheid, maar een taak voor iedereen. "Het vraagt iets van ons allemaal. Democratie is veel meer dan je stem uitbrengen. Het is een houding. Het is de bereidheid te luisteren, begrip op te brengen voor andere standpunten en een zorgvuldige afweging van belangen te maken."
Onoverbrugbare tegenstelling
Als verschillen van mening verharden tot 'onoverbrugbare tegenstelling, tast dat onvermijdelijk het vertrouwen in onze democratische instituties aan'. Het vertrouwen in democratische instituties is echter het 'maatschappelijk weefsel dat onze samenleving bij elkaar houdt'.
De democratische rechtsstaat moet worden gekoesterd, beschermd en versterkt, zei Willem-Alexander. "Het is onacceptabel dat georganiseerde misdaad onze samenleving ondermijnt en doordringt in onze straten, buurten en bedrijven."
Minder spannend
Het parlementaire jaar begint met traditioneel met Prinsjesdag. Door de demissionaire status van het kabinet is het minder spannend dan andere jaren. Partijen zijn vooal bezig met de verkiezingen voor de Tweede Kamer van 22 november.
Na de troonrede komt minister Sigrid Kaag (Financiën) met de miljoenennota. Het is grotendeels een 'beleidsarme' begroting, omdat de coalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie is gevallen. Waar Kamer en kabinet elkaar vinden, kan de regering toch met nieuwe plannen komen. Het gaat dan bijvoorbeeld om de koopkracht van de zwaksten. Op onderwerpen als Oekraïne en de afwikkeling van Groningen en de toeslagenaffaire gaat het kabinet ook door op de oude voet.
Uitgelekt
Traditiegetrouw is al veel van de begroting van volgend jaar uitgelekt. Het kabinet investeert 2 miljard euro in armoedebestrijding door het kindgebonden budget te verhogen met 1,1 miljard euro en 700 miljoen extra te stoppen in de verhoging van de huurtoeslag. Dit alles moet worden betaald door onder meer hoge inkomens sneller in het hoogste belastingtarief te laten vallen en door de verhoging van de accijns op alcohol en tabak.
De koopkracht neemt volgens de gelekte cijfers volgend jaar gemiddeld met 1,8 procent toe. Verder daalt de staatsschuld naar 46,9 procent, maar stijgt het begrotingstekort naar 2,9 procent, net onder het Europese maximum van 3 procent.
Verkiezingsdebat
De plannen worden morgen en donderdag besproken in de Kamer. Op de eerste dag komen de volksvertegenwoordigers aan het woord. Dat zal naar verwachting een groot verkiezingsdebat worden.
Meerdere partijen hebben al laten weten de begroting flink te willen verbouwen. Een dag later reageert premier Mark Rutte.