Azerbeidzjan valt regio Nagorno-Karabach aan: 'Wraak zit diep'

De aanval is volgens waarnemers gericht op de zelfstandige Armeense strijdkrachten in de regio, die door Azerbeidzjan wordt geclaimd en waar al jaren strijd over is. In regiohoofdstad Stepanakert zijn explosies en schoten gehoord.

In de verklaring hieronder kondigt Azerbeidzjan de operatie aan:

Hoe begon het conflict?

Het conflict tussen Armenië en Azerbeidzjan is niet nieuw. Al sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie strijden de twee landen om de regio Nagorno-Karabach. Het is bergachtig gebied, hoog gelegen in de Kaukasus. Het gebied ligt officieel gezien in Azerbeidzjan, maar al honderden jaren wordt het bewoond door etnische Armeniërs en Azerbeidzjanen.

De eerste oorlog om deze regio brak uit in de jaren 90. In september 2020 vochten de landen een oorlog van zes weken uit. Daarbij vielen meer dan 6500 doden. Azerbeidzjan veroverde in die laatste strijd de controle over een deel van Nagorno-Karabach terug. Daarvoor had het gebied sinds de jaren 90 onder controle van etnisch Armeense bewoners gestaan, die gesteund werden door Armenië.

In april van dit jaar maakten de landen nog bekend vredesbesprekingen te starten, om een einde te maken aan de spanningen. Er waren enkele ontmoetingen in Georgië, maar begin augustus werd er toch weer geschoten. Daarbij sneuvelden minstens drie soldaten: twee aan Armeense kant en een aan de kant van Azerbeidzjan.

Volgens correspondent Olaf Koens, die Nagorno-Karabach meerdere keren bezocht, wil Azerbeidzjan de oorlog van destijds nog altijd recht zetten. "Zowel Armenië als Azerbeidzjan claimt historisch recht op het gebied. Maar als je het heel simpel zegt, heeft Azerbeidzjan de oorlog in de jaren 90 verloren. Ze zijn gekrenkt, en dat zit heel diep. Er is in Azerbeidzjan een breed gedragen gevoel van haat richting Armenië", vertelt hij.

Religie ook een factor

Maar het conflict draait niet alleen om land. "Het gaat ook over religie", vertelt Koens. "Het is óók een conflict tussen (Armeense) christenen en (Azerbeidzjaanse) moslims. Daarnaast is het ook nog een geopolitiek conflict. Turkije zal zich er mee bemoeien, net als buurland Iran. Rusland speelt een belangrijke rol."

Wat ook belangrijk is, volgens Koens: Armenië is een stuk armer dan Azerbeidzjan. "Armenië heeft geen goede relaties met de buitenwereld, en bezit geen gas of olie. Azerbeidzjan heeft natuurlijk enorme olievoorraden en is daar steenrijk mee geworden. Ze hebben de militaire, maar ook de politieke middelen om een oorlog te voeren. Dat hebben de Armeniërs niet. Die zijn straatarm en hebben maar weinig politieke steun in de rest van de wereld."

Daarnaast benadrukt Koens dat de rol die Rusland speelde als 'mediator' tussen beide landen is weggevallen, sinds de oorlog in Oekraïne. "Rusland heeft altijd gezegd dat er geen oorlog gevoerd moet worden, maar in 2020 is het toch tot een oorlog gekomen. Die is verlopen zoals voorspeld: de Armenen hebben de oorlog verloren en zijn een flink deel kwijtgeraakt. De rol van Rusland is daarna een beetje weggevallen."

"Daarna zijn er allerlei maatregelen genomen om de enclave af te sluiten van de buitenwereld", gaat Koens verder. "De berichten waren schrijnend, er was honger, er waren geen medicijnen meer beschikbaar. Niemand kon Nagorno-Karabach in omdat Azerbeidzjan het van de buitenwereld heeft afgesloten. Die spanningen liepen enorm op, en nu is het opnieuw oorlog."

'Azerbeidzjan gaat winnen'

Hoe die precies gaat verlopen, kan Koens moeilijk voorspellen. Maar, zegt hij: "Duidelijk is wel dat Azerbeidzjan gaat winnen. Die hebben een enorm gemoderniseerd leger en de steun van Turkije. Armenië, en zeker de strijdkrachten in Nagorno-Karabach, die zijn op zichzelf aangewezen. Ook de steun van Rusland is zo goed als weggevallen."

"Waar iedereen vooral bang voor is, is wat er met de etnische Armenen in dat gebied gaat gebeuren. Ruim honderd jaar geleden zijn de Armenen slachtoffer geworden van een genocide, het Ottomaanse rijk voerde strafexpedities uit, meer dan een miljoen mensen kwamen om het leven. De Armenen zien dit nog steeds als het verlengde daarvan. De grote vraag is of dit conflict beperkt blijft, of dat het een volledige oorlog zal worden tussen Azerbeidzjan en Armenië."

Doden en gewonden

Vandaag vielen er volgens Armeense separatisten zeker 25 doden, onder wie twee burgers, door Azerbeidzjaans geweld. Minstens 138 mensen, onder wie 29 burgers, zouden gewond zijn geraakt.

Azerbeidzjan op zijn beurt meldt de dood van één burger: een bouwvakker in de stad Susa die zou zijn aangevallen door Armeniërs.