Waarom het staatsbezoek aan Zuid-Afrika belangrijk is voor Nederland en de Oranjes
Koning Willem-Alexander en koningin Máxima beginnen vandaag aan hun driedaagse staatsbezoek aan Zuid-Afrika. Staatsbezoeken komen natuurlijk wel vaker voor, maar eentje aan het continent Afrika is wel uitzonderlijk. Sterker nog, het koningspaar is er niet eerder op staatsbezoek geweest. Waarom dat is en het antwoord op drie andere vragen, lees je in dit artikel.
De komende drie dagen is het koningspaar in Zuid-Afrika te vinden. Met hen reizen onder anderen minister Bruins Slot van Buitenlandse Zaken en minister Adema van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit mee. De delegatie is er op uitnodiging van de Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa.
1. Wat staat er op het programma?
Het programma is te vol om alles in dit artikel tot in detail te bespreken, dus we lichten er een aantal dingen uit. Zo brengen Willem-Alexander en Máxima een bezoek aan het Apartheid Museum. Het is nog maar 30 jaar geleden dat Zuid-Afrika het systeem van apartheid afschafte en er wettelijk gezien geen ongelijkheid meer bestond tussen de witte en zwarte bevolking.
En er is een grote focus op duurzaamheid en de transitie naar groene energie. Zo buigen Zuid-Afrika en Nederland zich over het produceren van waterstof en toekomstbestendige land- en tuinbouw. Dat wordt allemaal behandeld op de zogenoemde 'Innovation Village', waar het koningspaar bij is.
2. Wat zijn de historische banden tussen de Oranjes en Zuid-Afrika?
De VOC zette halverwege de 17de eeuw voet op Zuid-Afrikaanse bodem om een verversingsstation te plaatsen bij Kaap de Goede Hoop. Schepen konden daar onderweg naar Indië vers voedsel en water inslaan. Tot in de 19de eeuw groeide de Kaapkolonie, maar het werd door de Engelsen overgenomen. Nederlandse boeren (inmiddels Afrikaners) trokken verder het land in en stichtten Boerenrepublieken.
"Het Koninklijk Huis voelde pas wat voor een band met Zuid-Afrika toen de boeren tegen de Engelsen vochten tijdens de twee Boerenoorlogen", zegt Koninklijk Huis-verslaggever Sander Paulus. "Koningin Wilhelmina wilde Paul Kruger, de president van de Zuid-Afrikaanse Republiek, graag helpen. Maar Nederland was inmiddels veel te zwak en te klein en de Engelsen waren op het toppunt van hun macht. Dus wat Wilhelmina ook wilde, de Nederlandse regering was wel wijzer."
Ook was er altijd steun vanuit Nederland voor de strijd tegen apartheid in Zuid-Afrika. "Kort na zijn vrijlating uit de gevangenis in 1990 kwam Nelson Mandela daardoor op bezoek in Nederland", zegt Paulus. Koningin Beatrix ging in 1996 op staatsbezoek in Zuid-Afrika, toen Nelson Mandela president was. Mandela ging in 1999 op staatsbezoek naar Nederland.
3. Willem-Alexander is niet eerder in Afrika op staatsbezoek geweest, waarom nu wél?
Willem-Alexander en Máxima gingen zelf nog nooit op staatsbezoek in een Afrikaans land. Prinses Beatrix deed dat als laatste, in 1997 naar Egypte, toen zij nog koningin was. "Afrika werd lang gezien als het continent van ontwikkelingshulp en hongersnood", zegt Afrika-correspondent Sophie van Leeuwen. "Maar inmiddels weten we dat Afrika een grote geopolitieke speler is in de wereld."
"In Afrika zijn er heel veel belangrijke grondstoffen te vinden, die nodig zijn om bijvoorbeeld telefoons en batterijen voor elektrische auto's te maken. In potentie is het het rijkste continent ter wereld. En dat trekt ook andere landen aan. De Russen zitten in Afrika, de Chinezen ook en natuurlijk het Westen. Afrika is hard nodig."
4. In Zuid-Afrika wordt gepraat over de energietransitie. Wat hebben de landen aan elkaar?
Belangrijk voor Nederland is wind- en zonne-energie. "Nederland heeft niet genoeg ruimte om de ambities op dat gebied te kunnen waarmaken", zegt Van Leeuwen. "Delen van Zuid-Afrika en ook Namibië zijn juist heel geschikt, omdat er veel ruimte is en het de meest zonnige en winderige plekken op aarde zijn."
Er is alleen wel kritiek. "Gelijkwaardigheid tussen de beide landen staat hoog in het vaandel tijdens dit bezoek. Maar is er wel gelijkwaardigheid als Zuid-Afrika op grote schaal de Europese energiebehoefte gaat stillen? Zuid-Afrika zit momenteel in een energiecrisis. De stroom valt regelmatig uit. Het is de vraag of de groene energie straks ook naar Afrika gaat", zegt Van Leeuwen.