Van die inflatie zijn we voorlopig niet af: 'Hoofdrol voor boodschappen'
De hoop dat de inflatie in de eerste maanden van het jaar weer snel zou dalen, blijkt ijdel. Sterker nog: het tempo waarin prijzen in Nederland stijgen nam afgelopen maand zelfs iets toe. "Voorlopig lijkt die inflatie nog niet voorbij."
De inflatie steeg vorige maand naar 8 procent doordat vooral dagelijkse boodschappen duurder zijn geworden. De gemiddelde prijzen voor voedingsmiddelen, dranken en tabak waren in februari 15,1 procent duurder dan in diezelfde maand vorig jaar. Ook de prijzen van industriële goederen en diensten namen toe.
Energie goedkoper
"Maar dat niet alleen", zegt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS, tegen RTL Z. "Eigenlijk zijn de prijzen van alle diensten en goederen harder gestegen dan in januari. Met één uitzondering: energie is wel iets goedkoper geworden. Het heeft de hoofdrol een beetje afgestaan aan de prijzen van boodschappen."
Zo zijn voedingsmiddelen dus de aanjager van de hogere inflatie. Dit zorgde ervoor dat het totale prijsniveau ook van januari op februari met 1 procent steeg. "Op basis van één maand is dat bijzonder hoog", zegt Van Mulligen.
Vertraagd effect
De prijzen voor gas, elektriciteit en brandstoffen waren vorig jaar de grote boosdoener voor de pijn in onze portemonnee. Ingegeven door de Russische inval van Oekraïne steeg de energierekening tot recordhoogte.
Van Mulligen: "Dat heeft een vertraagd doorwerkend effect: ongeveer een half jaar later zie je dan dat de prijzen van andere goederen en diensten ook gaan stijgen, doordat ondernemers hun hogere energiekosten toch gaan doorberekenen aan hun klanten. Veel bedrijven zijn terughoudend, maar na een tijdje kan het niet anders."
"Voorlopig lijkt die inflatie nog niet voorbij."
Maar sinds afgelopen najaar is de daling van energieprijzen ingezet door het aanboren van nieuwe leveranciers die de gasvoorraden hebben aangevuld. Ook nam de vraag af door het warmere weer en het massaal besparen van energie. Verder steunen overheden de bevolking met subsidieregelingen, zoals in Nederland gebeurt met de energietoeslag en het energieprijsplafond.
Dat betekent dus dat we binnenkort af zijn van die hoge inflatie? Nou, volgens de CBS-hoofdeconoom is dat nog niet zeker. "Het kan zijn dat ergens dit voorjaar ook de prijzen van goederen en diensten wat minder hard gaan stijgen, of misschien zelfs een beetje dalen. Maar dat is natuurlijk geen garantie, want ook de lonen stijgen nu harder dan ze deden, dus dat kan er ook voor zorgen dat prijzen nog wel even hoog blijven. Dus ja, voorlopig lijkt die inflatie nog niet voorbij."
Inflatie kent vele oorzaken
Want de stijging van het algemeen prijspeil heeft vaak meerdere oorzaken, zo zagen we ook vorig jaar. Naast de oorlog waren internationale productieketens verstoord door de coronapandemie en hadden logistieke bedrijven last van hoge transportprijzen en vertraagde containers. Ondertussen hadden mensen juist veel spaargeld opgepot, dat royaal werd uitgegeven.
"Maar ook overheden zijn meer geld uit gaan geven", zegt econoom Bas Jacobs. "Vooral in de VS maar ook in Nederland hanteren regeringen een wel hele ruime begroting. Het gevolg is een grotere economische activiteit, waardoor de economie sterker wordt aangejaagd."
"De huidige inflatiecijfers zijn volatiel, er zit een hoop ruis in."
Het maakt de situatie bijzonder lastig voor de Europese Centrale Bank (ECB), die zich als een van zijn hoofdtaken heeft gesteld om de inflatie rond de 2 procent te houden. Meer of minder inflatie kan de economische groei belemmeren, is de gedachte. Maar het door de ECB kunstmatig laag houden van de rente en het massaal opkopen van staatsobligaties de afgelopen jaren, toen de economie alweer draaide, heeft volgens critici bijgedragen aan de recordinflatie.
'Geen grote beslissingen'
Moet de ECB nu weer ingrijpen? Jacobs pleit voor voorzichtigheid. "Voor de invasie van Oekraïne kwamen we uit een periode met chronisch lage inflatie en extreem lage rentes. Centrale banken haalden toen nog alles uit de kast om de inflatie omhoog te krijgen. Maar de huidige inflatiecijfers zijn volatiel, er zit een hoop ruis in. Mijn verwachting is nog steeds dat de inflatie de komende maanden hard omlaag komt. Dan heb ik liever dat de ECB op basis van een maandcijfer geen grote beslissingen neemt."
Mocht de economie over een langere periode minder hard afkoelen, kan hij zich wel voorstellen dat de ECB besluit om de rente iets te verhogen.