Bouwdoelen verder uit zicht: woningcorporaties bouwen te weinig
Om het woningtekort in Nederland tegen te gaan, is onder meer een versnelling van de nieuwbouw van sociale huurwoningen nodig. Maar ook die bouw blijft achter bij de ambities, blijkt uit een onderzoeksrapport van toezichthouder Autoriteit woningcorporaties (Aw).
In de strijd tegen woningnood wil het kabinet tot en met 2030 zeker 900.000 nieuwe woningen bouwen. Daarvan moet minstens twee derde bestaan uit betaalbare huur- en koopwoningen, terwijl sociale huurwoningen ook beter verdeeld moeten worden door het hele land.
Een belangrijke taak is daarbij weggelegd voor woningbouwcorporaties. Zij hebben in 2021 in totaal 16.900 nieuwe huurwoongelegenheden gebouwd, waarvan het grootste deel sociale huurwoningen, blijkt uit het rapport van Aw. Dat zijn er weliswaar duizend meer dan in 2020, maar nog altijd een kwart minder dan de jaarlijks gemiddeld 22.500 die volgens het Rijk nodig zijn tot 2025.
In de vijf jaar daarna is de bedoeling dat corporaties gemiddeld 25.000 woningen sociale huurwoningen bijbouwen. Het versnellen van de woningbouw in de sociale huursector is volgens het Rijk de kerntaak van corporaties. Maar uit het rapport van de toezichthouder blijkt dat de nieuwbouwvoornemens van corporaties 'niet realistisch' zijn op korte termijn.
'Historisch laag niveau'
De verwachting is zelfs dat de nieuwbouw sinds afgelopen jaar afvlakt. Woningcorporaties hebben namelijk last van sterk stijgende kosten van rente bouw en onderhoud, stelt Aw. Dit terwijl de voorraad sociale huurwoningen van woningcorporaties vanaf 2015 is afgenomen, terwijl de vraag juist is toegenomen doordat de bevolking meer groeide dan verwacht. De woningbouwproductie ligt daarom op een 'historisch laag niveau', concludeert de toezichthouder.
Aw noemt meerdere knelpunten waardoor woningcorporaties minder woningen kunnen bouwen. Om de bouwdoelen te halen, hebben corporaties sowieso meer bouwgrond nodig, grond die ook betaalbaar moet zijn. Maar in de Woningwet van 2015 staat dat een corporatie alleen grond mag kopen als die een woonbestemming heeft, en er binnen vijf jaar gebouwd wordt, iets wat minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, CDA) wil gaan verruimen.
Inzicht ontbreekt
Verder heeft Aw ook kritiek op de corporaties zelf. Zo is onduidelijk hoeveel zij nu echt kunnen bouwen en hoeveel geld zij beschikbaar hebben om te investeren. Het bouwtempo zou omhoog kunnen gaan als de corporaties hier transparanter over zijn, omdat het Rijk dan eerder kan bijsturen.
"De afgelopen jaren wekten veel corporaties met hun investeringsvoornemens de indruk dat ze binnen enkele jaren veel meer zouden gaan investeren dan ze tot dan toe deden", schrijft Aw. "Een groot deel van deze voornemens werd niet op tijd gerealiseerd. Dat is teleurstellend voor alle huurders en woningzoekenden."
Aedes, de vereniging van Nederlandse woningcorporaties, zegt zich niet te herkennen in die kritiek. "De ervaring leert dat niet alle bouwplannen binnen de voorgenomen termijnen kunnen worden gerealiseerd. Om bepaalde aantallen te halen is 'te veel' plannen juist nodig, omdat helaas een deel afvalt of vertraging oploopt", reageert Aedes-voorzitter Martin van Rijn. "Omdat je in plannen en luchtkastelen niet kunt wonen, moet snel voldoende bouwgrond tegen een betaalbare prijs beschikbaar komen."
