Experts kritisch over miljarden voor nieuwe Nederlandse kerncentrales

Het kabinet wil twee nieuwe kerncentrales laten bouwen en heeft daarvoor vijf miljard euro gereserveerd. Daarnaast trok de regering eind vorig jaar 783,5 miljoen euro uit voor financiële steun aan waterstofprojecten. Maar het Expertteam Energiesysteem 2050, dat is ingesteld door minister Rob Jetten (Energie en Klimaat), is uiterst kritisch op die keuzes.

Zij concluderen in het rapport dat kernenergie hoogstwaarschijnlijk een relatief klein onderdeel van het toekomstige elektriciteitssysteem zal vormen en daarom is twijfelachtig of investeren in kerncentrales wel een goede besteding van overheidsgeld is. Daarbij duurt de bouw van nieuwe kerncentrales lang, en pakt de bouw in andere landen met meer kennis over kernenergie duurder uit dan verwacht.

'Niet voor 2040 operationeel'

Het expertteam, dat uit onder anderen econoom Pieter Boot en klimaatonderzoeker Heleen de Coninck bestaat, acht het daarom onwaarschijnlijk dat een nieuwe kerncentrale in Nederland voor 2040 in gebruik kan worden genomen. Dat geldt al helemaal voor de kleinschalige kerncentrales (SMRs) waar het kabinet ook naar heeft gekeken, aangezien die nog nergens commercieel bestaan.

Ook waterstof speelt volgens het team een 'beperkte rol' in de energievoorziening. Duurzame (groene) waterstof is volgens de commissie weliswaar een 'onmisbaar' onderdeel van het energiesysteem, maar is op energiegebied 'niet erg efficiënt'. Het zal daarom vooral ingezet kunnen worden in sectoren die moeilijk te elektrificeren zijn, zoals bijvoorbeeld de scheepvaart.

Wel zien ze een belangrijke rol weggelegd voor wat ze noemen het stimuleren van 'de flexibele elektriciteitsvraag', waarbij door middel van onder meer energieprijzen wordt voorkomen dat iedereen op hetzelfde moment energie uit het net vraagt, of juist levert.

'Rapport wordt serieus genomen'

Een stip op de horizon plaatsen, doet het kabinet nog te weinig, zegt klimaatspecialist Bart Verheggen van RTL Nieuws. "In het rapport wordt wel een duidelijke visie neergezet. Het wordt bovendien positief gebracht en dat is denk ik belangrijk om mensen mee te krijgen. De prettige toekomst van een klimaatneutrale samenleving voor iedereen, waarbij ook de lasten eerlijk worden verdeeld. Dus niet enkel met subsidies voor het rijden van een Tesla, maar ook voor armere huishoudens om hun huizen te isoleren."

Verheggen verwacht dat het kabinet dit rapport serieus zal nemen. "Het is per slot van rekening in opdracht van minister Jetten geschreven, en er zitten niet de minste personen in dit team. Verder speelt ook de input van burgers een rol, een mooi punt. De minister zal de aanbevelingen niet één-op-één overnemen aangezien er meer adviesrapporten liggen, maar hij zal hier zeker heel goed naar kijken."

Windparken op zee

Elektriciteit wordt in ons land veruit de belangrijkste energiedrager, die volgens de experts in 2030 al voor ongeveer 85 procent uit zonne- en windenergie gehaald kan worden. Nederland heeft, ook in vergelijking met de meeste buurlanden, 'veel potentieel voor wind op zee', waarvan via windparken een deel van de opgewekt energie wel kan worden omgezet in waterstof.

Het expertteam vindt dat het kabinet zo snel mogelijk moet inzetten op 'samenhangende onderdelen' van het energiesysteem, met aandelen van directe elektriciteit (70 procent), waterstof (minimaal 10-15 procent) en ook warmte en biomassa (10-15 procent). Bij grote innovaties kan die visie waar nodig worden bijgesteld.

Als zo verstandig wordt ingezet op een klimaatneutraal energiesysteem, ziet Nederland er in 2050 op dat vlak heel anders uit. "Schoner, stiller en groener", staat in het rapport. "Een aantrekkelijke toekomst."