Kaag overweegt vervolgstappen tegen KLM na vernietigend rapport
Hield KLM zich aan alle voorwaarden die verbonden waren aan de staatssteun waarmee de vliegmaatschappij door de coronacrisis werd geloodst? Nee oordeelt staatsagent Jeroen Kremers opnieuw. Ook het kabinet gaat dat nu beoordelen en bekijken of 'vervolgstappen wenselijk en haalbaar zijn'.
Dit blijkt uit de beantwoording van Kamervragen. Aan welke vervolgstappen gedacht wordt, is niet duidelijk. Donderdag 1 juni debatteert de Kamercommissie Financiën over KLM en de meest recente en laatste rapportage van de staatsagent.
Daarin trekt hij opnieuw de conclusie dat de luchtvaartmaatschappij de voorwaarden, die zijn gesteld voor de miljarden aan coronasteun, aan de laars lapt. Piloten verdienen veel te veel geld om het bezuinigingsdoel te halen en er zijn bonussen uitbetaald terwijl dat nog niet mocht.
Randen opgezocht
De staatsagent werd in het najaar van 2020 benoemd door het kabinet om in de gaten te houden of KLM zich aan de voorwaarden voor de steun hield.
Aanvankelijk was dat het geval. Maar sinds medio 2022 zocht KLM steeds meer de randen op, blijkt uit de tussentijdse rapportages van de staatsagent die eerder naar de Tweede Kamer werden gestuurd. Het leidde keer op keer tot ongenoegen in de Tweede Kamer en de vraag waarom minister Sigrid Kaag (Financiën) KLM de wacht niet aanzegde.
'Juridisch gezien geen mogelijkheden'
Uit de beantwoording van de Kamervragen blijkt nu dat Kaag 'juridisch gezien niet de mogelijkheid had om zelfstandig of via de rechter de overeenkomst voor de lening en garantie van in totaal 3,4 miljard euro te ontbinden'. Dit kwam omdat naast de staat ook banken betrokken waren bij het overeind houden van KLM.
Volgens de staatsagent kan dat 'niet het geval zijn', schrijft hij in zijn vijfde rapportage. Als je als overheid strafmaatregelen verbindt aan noodsteun die je vervolgens niet kunt gebruiken, dan ben je geen 'geloofwaardige partij'. De staatsagent verwijst naar het Internationaal Monetair Fonds (IMF) dat ook een steunprogramma kan stopzetten, zelfs als een land daardoor in betalingsproblemen komt omdat andere partijen dan wellicht weigeren om nog geld uit te lenen.
Kijken naar vervolgstappen
Het kabinet zal een oordeel vellen over 'de mate van naleving door KLM over de gehele looptijd van het steunpakket' en op basis van dit oordeel 'bezien of eventuele vervolgstappen wenselijk en haalbaar zijn'.
KLM kreeg naast leningen en garanties ook loonsteun via de NOW-regeling en uitstel van betaling voor loonbelasting. Volgens de staatsagent werd het bedrijf met 250.000 euro per werknemer overeind gehouden.
Gecorrigeerd voor de verschillen in salarissen van cabine- en grondpersoneel en piloten, ontving het bedrijf per piloot 700.000 euro aan steun. Daarvan is 200.000 euro NOW-subsidie, die niet terugbetaald hoeft te worden en 'die de belastingbetaler niet meer terugziet', schrijft de staatsagent op.
Idee: vraag deel NOW-steun terug
Hij suggereert dat KLM de loonsteun die het in 2022 ontving terug zou kunnen storten. Weliswaar hoeft dat volgens de regels niet, maar het zou wel passen binnen de oproep die toenmalig minister Wouter Koolmees deed aan bedrijven om op een verantwoordelijke manier met de steun om te gaan.
In 2022 boekte het bedrijf een winst van 744 miljoen euro, en ontving het tegelijkertijd 134 miljoen euro aan NOW-subsidie. Minister Kaag zou KLM best kunnen vragen om dit terug te storten, aldus de staatsagent.
Dat zou geen unicum zijn: het bedrijf Booking.com betaalde ook een deel van de NOW-subsidie terug, ondanks dat het daar volgens de regels wel recht op had.