NOS geeft ruim 100 miljoen euro per jaar uit aan sport: 'Oneerlijke concurrentie'

In de periode 2017 tot en met 2022 gaf de NOS in totaal 611 miljoen euro uit aan het uitzenden van sportwedstrijden. Dat blijkt uit een analyse van de jaarverslagen van de publieke omroep door RTL Nieuws.

Het bedrag bestaat uit meerdere factoren: een groot deel van het geld gaat naar de rechten die de NOS koopt om sportevenementen uit te mogen zenden. Daar komen ook nog kosten bovenop voor de productie, apparatuur, werknemers en inhuur.

Geen bedragen

Hoeveel de NOS waar precies aan uitgeeft wil de omroep niet zeggen en ook niet ongeveer. "Dat heeft te maken met strategische overwegingen en vertrouwelijkheid. Uit concurrentieoverwegingen bijvoorbeeld, bij biedingen in de toekomst", laat een woordvoerder van de NOS weten. 

Dat de omroep wordt bekostigd met belastinggeld maakt daarin wat de NOS betreft geen verschil. "Daarnaast is het ook een kwestie van vertrouwen met de partij met wie je de rechten afsluit. Bij meedingen op sportrechten teken je een geheimhoudingsovereenkomst", voegt de woordvoerder toe. 

Kostbare business

Sinds enkele jaren publiceert de NOS wel de totale programmakosten uitgesplitst naar nieuws en sport. Daaruit blijkt dat de omroep alleen al in 2021 en 2022 meer dan een kwart miljard uitgaf aan sportprogramma's.

Dat de bedragen in die jaren zo exorbitant hoog waren, komt vooral omdat in coronarampjaar 2020 veel grote sportevenementen niet doorgingen en dus later werden ingehaald. Denk aan de Olympische Spelen en het EK Voetbal.

Rechten kopen en programma's maken

Over de jaren voor 2017 geeft de NOS nog minder informatie vrij. Maar als we het gemiddelde percentage dat de NOS uitgaf aan sport ten opzichte van de totale uitgaven doorrekenen naar de jaren daarvoor blijkt dat de omroep sinds 2013 rond de 1 miljard euro heeft uitgegeven aan het maken van sportprogramma's.

Een heel groot deel van die kosten zit in het kopen van de rechten om sportevenementen uit te mogen zenden. In de afgelopen tien jaar gaf de omroep ten minste 566 miljoen euro uit aan alleen al het kopen van uitzendrechten. 

Dat bedrag is de optelsom van de financiële verplichtingen voor uitzendrechten met een looptijd van korter dan een jaar die de NOS in haar jaarverslagen meldt.

Olympische Spelen en voetbaltoernooien

Goed om op te merken is dat het bij de uitzendrechten om meer gaat dan alleen die voor sport, maar in de eigen jaarverslagen meldt de omroep wel dat het 'met name' opgaat aan de rechten om de Olympische Spelen, voetbal, wielrennen en schaatsen uit te zenden.

Toch is de 566 miljoen niet het totaalbedrag, want de NOS sluit ook nog contracten af gedurende het jaar, bevestigt de woordvoerder van de omroep. 

"Ik denk dat het nog wel meer is", zegt Chris Woerts. Hij koopt sportrechten in voor Talpa, dat in het afgelopen seizoen onder meer de Europa League-uitzendrechten had. "Als je kijkt naar de bedragen die voor WK's en EK's betaald worden, en het schaatsen en wielrennen."

Sport = kijkersmagneet

Door de jaren heen zijn sportrechten steeds belangrijker geworden voor omroepen. Live tv is heel belangrijk om kijkers te trekken naar zowel lineaire tv als naar apps van streamingbedrijven. "Sport is een van de weinige dingen waarvan je gegarandeerd weet dat het een enorm uniek bereik gaat genereren", legt een insider met kennis van de markt het belang van sportrechten uit. Deze persoon wilde alleen op basis van anonimiteit spreken. 

Bij het bieden op rechten gaat de ene partij anders te werk dan de andere. Een commerciële omroep of al gevestigde grote streamingdienst zal zuiniger zijn dan een nieuwkomer op de markt. Die laatste is op zoek naar 'gegarandeerd marktaandeel', en zal daarom dieper in de buidel tasten dan een partij dat een rekensommetje erbij maakt waarvan de uitkomst 'nul' of zelfs 'plus' moet zijn, aldus een andere anonieme kenner van de markt.

En dan is er nog de NOS, vertellen de insiders en Woerts onafhankelijk van elkaar. "De NOS hoeft het niet terug te verdienen, in tegenstelling tot RTL of SBS", legt Woerts uit. "Als wij bij Talpa meebieden, doen we dat met een bedrag waarvan we weten dat we het kunnen terugverdienen. De NOS gaat er dan met een factor twee overheen."

Tv-veteraan Fons van Westerloo, die onder andere bij RTL en Talpa aan de leiding stond, herkent dat beeld maar al te goed. "In mijn tijd gold al: de NOS ging er altijd overheen."

Woerts geeft een voorbeeld. "De kwalificatiewedstrijden van het Nederlands Elftal voor EK's of WK's voetbal en de Nations League. Je kunt met reclame ongeveer 3 tot 3,5 ton terugverdienen per wedstrijd", vertelt de kenner. "De NOS betaalt voor dezelfde wedstrijd tussen de 6 en 9 ton."

De NOS doet geen uitspraken over de bedragen voor uitzendrechten. "Als die bedragen dan openbaar zijn, werkt dat marktverstorend", is een van de redenen daarvoor, laat de woordvoerder weten.

Bij de commerciële omroepen vinden ze de rol van de NOS in biedingen op sportrechten juist marktverstorend. "De NOS geeft eigenlijk belastinggeld uit op een oneigenlijke manier", zegt Woerts. 

"Ze overbieden op een manier die alleen maar kan met gratis geld van de overheid, dat misbruiken ze", vervolgt hij. Hierdoor ontstaat een ongelijk speelveld, vindt hij. "Als de NOS ergens op gaat bieden, dan doen wij met Talpa al niet meer mee. Want dat heeft geen nut."

Koste wat kost sport hebben

"De concurrentiepositie is niet evenwichtig", zegt ook Van Westerloo. "De ene partij moet verschrikkelijk kijken naar de opbrengsten. De ander zegt: we willen sport hebben. Punt."

Zoals de NOS, blijkbaar. Maar ook kabelaar Ziggo en streamingbedrijf ViaPlay zijn bereid om ver te gaan. Deze partijen waren in een felle slag verwikkeld om de Formule 1-rechten. Die slag werd gewonnen door Viaplay, dat voor een bedrag van naar verluidt 30 miljoen per jaar drie jaar lang de Formule 1 mag uitzenden. "Een stukje profilering en marketing, om abonnees binnen te halen", legt de insider uit. "Elke partij maakt een rekensom en neemt vervolgens een gecalculeerd risico."

Die rekensom is bij de NOS heel bijzonder, aldus de insiders. "Je weet van tevoren dat het niet gaat uitkomen", legt een van hen uit. "Het is puur imago en ego."

Tips? Opmerkingen?

Heeft u tips of opmerkingen naar aanleiding van dit verhaal? Mail ons! Of laat het ons weten via de site publeaks.nl. Dat is een website die bronnen en klokkenluiders in staat stelt om documenten en bestanden anoniem te delen met de pers.