Helft automobilisten gaat erop achteruit met invoering rekeningrijden
Welke variant van rekeningrijden er ook wordt gekozen, ongeveer de helft van de automobilisten gaat in het nieuwe systeem méér betalen voor het gebruik van hun auto. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van de ministeries van Financiën en Infrastructuur en Waterstaat.
Deze ministeries zijn belast met het uitvoeren van een belofte uit het regeerakkoord. Het kabinet heeft afgesproken dat het de voorbereidingen treft om te zorgen dat rekeningrijden (of Betalen naar Gebruik, afgekort BnG) in 2030 ingevoerd kan worden.
Lange voorgeschiedenis
Er wordt al decennialang gesoebat over betalen voor het gebruik van de weg in plaats van het hebben van een auto. Dat laatste is nu het geval, via de motorrijtuigenbelasting (mrb). Daarbij geldt grofweg dat hoe vervuilender een auto is, hoe meer de bezitter betaalt.
Om over te stappen op de nieuwe manier van autorijden belasten, moeten twee keuzes worden gemaakt: welk bedrag ga je betalen per kilometer en hoe wordt bijgehouden hoeveel kilometer je rijdt.
Zeker 7 cent per kilometer
Over beide kwesties moet het kabinet nog een besluit gaan nemen, en dat zal onder meer gebeuren op basis van de twee onderzoeken. De belangrijkste uitkomst daarvan is dat automobilisten gemiddeld tussen de 7 en ruim 8 eurocent per kilometer gaan betalen vanaf 2030.
En om de inkomsten voor de schatkist op peil te houden, moet dat tarief in 2040 nog fors worden verhoogd. Dat geldt niet voor alle varianten. Dit is vooral het geval bij tarieven waarbij de overheid elektrisch rijden wil blijven stimuleren.
Hogere tarieven voor benzine- en dieselauto's
In die varianten zouden eigenaren van elektrische auto's een korting op het kilometertarief krijgen. Omdat het kabinet nog wel net zo veel belasting wil ophalen, moeten de tarieven voor benzine- en dieselauto's wel omhoog.
Autorijden wordt ook in varianten waarbij elektrisch rijden niet wordt gesubsidieerd, duurder voor ongeveer de helft van de autobezitters. Dat komt omdat de tarieven waarmee is gerekend, zo zijn opgebouwd dat ook kosten worden terugverdiend die de overheid heeft om het rekeningrijden in te voeren.
Daarnaast worden de huidige toltrajecten in ons land afgeschaft, omdat mensen anders twee keer betalen voor dezelfde kilometers. Het geld dat de overheid hierdoor misloopt, moet ook worden opgehaald met rekeningrijden.
Tweeverdieners de klos
De invoering van het rekeningrijden zal vooral mensen in de portemonnee raken die veel kilometers maken. Logisch ook, het fenomeen wordt ingevoerd om autorijden te ontmoedigen. Vooral tweeverdieners met een hoog inkomen gaan hierdoor meer betalen, blijkt uit berekeningen in het onderzoek. Dat is zeker het geval als mensen hetzelfde aantal kilometers blijft rijden als ze nu doen.
De enige groep die waarschijnlijk minder kwijt is aan autorijden, zijn huishoudens met een laag inkomen. Dat komt omdat zij gemiddeld al minder vaak de auto pakken, schrijven de onderzoekers.
Lage inkomensgroepen
En als zij door de invoering van rekeningrijden nog minder gaan rijden, gaan zij er ten opzichte van andere inkomensgroepen harder op vooruit. Dat komt omdat de kosten van de auto voor hen een groter deel van het inkomen opslokken dan voor mensen met een hoger inkomen.
Hier hoort nog wel een kanttekening bij. Voor mensen met een laag inkomen is het lastiger om een elektrische auto te kopen, het type auto dat waarschijnlijk ontzien gaat worden. Voor wie afhankelijk is van zijn of haar benzine- of dieselauto om naar werk te gaan, zal de invoering van het rekeningrijden nog wel eens onaangenaam kunnen uitpakken.
Vakantiekilometers tellen mee
En dat geldt ook voor wie op vakantie gaat naar het buitenland met de auto. De kilometers die Nederlandse autobezitters in het buitenland afleggen, zijn ook gebruikt om het tarief te berekenen. En dat zijn er niet weinig: zo'n 15 procent van het totaal. Vakantiegangers die op weg naar de zon ook kilometers maken op een tolweg, betalen dus twee keer.
De onderzoeken zijn uitgevoerd om een besluit over rekeningrijden te vergemakkelijken. Toch is de kans heel klein dat er nog voor het reces een knoop wordt doorgehakt over welk tarief het wordt. De coalitiepartijen zijn er nog niet uit, en het ziet er naar uit dat het besluit over hoe het systeem er precies uit komt te zien pas na de zomer zal worden genomen.
"Dit laat nog een keer zien dat de vormgeving van het nieuwe systeem een hele ingewikkelde puzzel is. Want welke variant je ook kiest, veel automobilisten zullen het voelen in de portemonnee", vertelt Roel Schreinemachers, verslaggever van de politieke redactie. "Waar de rekening komt te liggen, daar lopen de politieke opvattingen sterk over uiteen."
Stevig politiek robbertje vechten
"Wil je elektrisch rijden extra stimuleren, dan loopt de rekening voor de benzine- en dieselrijder op. Daar zal de VVD niet op zitten te wachten. Maar als je weinig of niks doet voor de e-auto, dan groeit het elektrische wagenpark minder snel dan bijvoorbeeld D66 wil", analyseert Schreinemachers.
"Niets doen is ook geen optie. De groei van het elektrische wagenpark slaat op termijn een miljardengat in de begroting, dus er zal iets moeten gebeuren. Maar er zal nog wel een stevig politiek robbertje over worden gevochten voordat de knoop wordt doorgehakt hoe het systeem van betalen naar gebruik er uit komt te zien", verwacht hij.
Hoe ingewikkeld het bepalen van een tarief per kilometer is, legt minister Harbers eerder deze maand uit in onderstaande video.
Check het hier:
In het onderstaande tooltje kun je het voor je eigen situatie uitrekenen. Het enige dat je even moet weten is het gewicht van je wagen. Dat kun je opzoeken bij de RDW, onder het kopje 'gewichten' en dan 'massa ledig voertuig'.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Verantwoording:
Bij het maken van onze tool zijn we uitgegaan van het gemiddelde aantal kilometers per jaar volgens gegevens van de RDW. Die verschillen per provincie. In Groningen ligt het gemiddelde kilometrage hoger dan in bijvoorbeeld Noord-Holland.
Hier houden we rekening mee in de tool omdat het aantal kilometers bepaalt waar het omslagpunt ligt. Wanneer je meer gaat betalen aan rekeningrijden dan je nu kwijt bent aan wegenbelasting.
Waar je woont is ook van belang omdat provincies speelruimte hebben om zelf te bepalen hoeveel opcenten zij rekenen. In de ene provincie betaal je daarom meer wegenbelasting dan in de andere.
Elektrische auto's zijn niet in de tool meegenomen. Op dit moment betalen hun bezitters geen mrb, zij maken dus een ogenschijnlijke reuzensprong van nul naar honderden euro's.
Maar de komende jaren gaat de mrb ook voor elektrische auto's gelden, waardoor het een vertekend beeld zou opleveren als we de huidige situatie met die in 2030 vergelijken.
De variant waarin het tarief afhankelijk is van de CO2-uitstoot zit niet in het tooltje. We hebben niet van elke auto de uitstoot en deze is bovendien niet te relateren aan de combinatie van brandstof en gewicht.