Het halen van de 19 doelen van Rutte IV is verder weg dan ooit

Het kabinet-Rutte IV trad aan op 17 maart 2022, met een flinke lijst plannen waar het aan wilde werken. In totaal werden er 19 kabinetsdoelstellingen geformuleerd, te behalen in 2030. 

Boven op de eerder genoemde ambities wil het kabinet onder meer dat het aantal mensen en kinderen dat in armoede leeft, halveert. En dat er in 2030 geen daklozen meer zijn en alle kinderen naar school gaan.

Doelen voor 2030

Ook op het gebied van huisvesting heeft het kabinet ambitieuze doelen. Zoals het isoleren van 2,5 miljoen huizen, minimaal 30 procent sociale huurwoningen in iedere gemeente en 900.000 extra huizen. 

Alle plannen hebben één ding gemeen: ze zijn nog niet gerealiseerd. Dat is ook wel logisch, want daarvoor heeft het kabinet zich tot 2030 de tijd gegeven. Dat de doelen dan wel gehaald worden, is zeer onwaarschijnlijk. Dat blijkt uit een analyse van de beantwoording van Kamervragen over de doelstellingen door RTL Nieuws.

Die vragen werden begin dit jaar aan premier Rutte gesteld, op initiatief van GroenLinks-leider Jesse Klaver. Het beantwoorden ervan duurde enige tijd, omdat het ministerie van Algemene Zaken de vragen doorstuurde naar de verantwoordelijke ministeries. 

In de afgelopen maanden druppelden de antwoorden mondjesmaat binnen, hoewel nog niet op alle vragen. Voor die doelen is dus onduidelijk hoever het kabinet is. Voor de doelen waar wel een tussenstand van is gegeven, is het beeld somber. 

Halen doelen onzeker

Bij de meeste doelen is het halen ervan op dit moment hoogst onzeker. Neem het doel om de CO2-uitstoot in 2030 met 60 procent te verminderen. In de recentste Klimaat- en Energieverkenning (KEV) – waar de overheid het beleid op baseert – wordt uitgegaan van een daling van de CO2-uitstoot van 39 tot 50 procent in 2030. 

Of de aanvullende maatregelen – die het kabinet in het afgelopen voorjaar aankondigde – voldoende zijn, moet blijken als de KEV 2023 wordt gepubliceerd. Dit pakket maatregelen is overigens met onzekerheid omgeven vanwege de val van het kabinet. 

Of het doel om 15 procent van alle landbouwgrond voor biologische landbouw te gebruiken. Op dit moment is het 4,4 procent en er moeten nog flinke extra stappen gezet worden om het doel te halen. Idem dito voor de halvering van de stikstofuitstoot, waar sowieso nog grote politieke onenigheid over is. 

PBL en CPB somber

En ook de halvering van het grondstoffengebruik is een doel waarvoor nog extra maatregelen genomen moeten worden. Die worden eind 2024 pas verwacht. Door de val van het kabinet is het onzeker of dit nog zal gebeuren, staat in het donderdag verschenen rapport Balans van de leefomgeving van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). En dus zal dit doel 'hoogstwaarschijnlijk niet gehaald' worden. Nederland loopt verder hopeloos achter om 100 procent schoon water te hebben in 2027. 

Ook de versnelling van de woningbouw is uit het zicht geraakt, constateert het PBL. En die versnelling is nodig om het doel – 900.000 nieuwe woningen in 2030 – binnen handbereik te houden. Locaties voor nieuwbouw worden schaars, ook omdat er ruimte nodig is voor groen en energieopwekking. En door de opgelopen rente wordt er ook minder geïnvesteerd in nieuwbouw. 

Wel worden er flink wat sociale huurwoningen gebouwd, als de woondeals van minister De Jonge zijn uitgewerkt. Die dragen bij aan het doel van 30 procent sociale huurwoningen in iedere gemeente. Klein minpunt: er worden genoeg huizen gebouwd, maar deze zijn niet gelijkmatig verdeeld over alle gemeenten. 

Alleen maar meer armoede

Een ander belangrijk maatschappelijk thema is armoede. Het kabinet neemt weliswaar maatregelen – zoals het prijsplafond op energie – maar die zijn niet genoeg. De drie doelen op dit gebied liggen ver buiten bereik, volgens de recentste raming van het Centraal Planbureau (CPB). 

Nog een veelzeggend cijfer om de doelen van wat realisme te voorzien: dat van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over het aantal daklozen in ons land. Het kabinet wil naar nul in 2030. Werk aan de winkel, want in de jaren tot 2018 werden het er alleen maar meer. Daarna stabiliseerde het aantal, tot 32.000 in 2021. 

Een andere realitycheck: het kabinet wil 3 procent van wat we in een jaar verdienen uitgeven aan onderzoek en ontwikkeling (R&D). Dan moet het nieuwe kabinet daar wel plannen voor maken, want anders blijven we steken op 1,06 procent. 

En een halvering van het aantal verkeersslachtoffers in 2030 is te ambitieus, aldus SWOV, het onafhankelijke onderzoeksbureau voor verkeersveiligheid. 

Minder jongeren in gesloten jeugdzorg

Gaat er dan helemaal niks goed? Jawel. Het kabinet lijkt aardig op weg om het doel van nul jongeren in de gesloten jeugdzorg in 2030 te halen. In de jaren tussen 2017 en 2021 daalde het aantal met 33 procent, blijkt uit cijfers van het CBS. 

En dan zijn er nog vier doelen waarvan onduidelijk is hoe ver het kabinet is opgeschoten omdat de Kamervragen hierover niet zijn beantwoord. Het gaat om twee plannen op woongebied: het isoleren van 2,5 miljoen woningen in 2030 en meer mensen die maximaal 35 procent van hun inkomen kwijt zijn aan de huur. 

Doelen op gezondheidsgebied

Ook is de stand van zaken onduidelijk van twee doelen op het gebied van de volksgezondheid: een daling van de gezondheidsachterstand bij mensen met een lage sociaaleconomische status (ses) ten opzichte van mensen met een hoge sociaaleconomische status. En het streven dat mensen in 2040 vijf jaar langer in goede gezondheid leven naar verwachting.