Inflatiereparatie: cao-lonen veel harder gestegen dan de prijzen
De forse looneisen bij cao-onderhandelingen vanwege de hoge inflatie hebben effect gehad. Bij de cao's die in het afgelopen kwartaal werden afgesloten, stegen de lonen gemiddeld met 6,1 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Afgezet tegen de lagere inflatie, zorgt het voor een reële loonstijging die we deze eeuw nog niet eerder gezien hebben.
De inflatie zal in dezelfde periode rond de 2,6 procent uitkomen, verwacht het Centraal Bureau voor de Statistiek. Onderaan de streep betekent dit dat men er 3,4 procent op vooruit gaat. Het is de grootste reële loonstijging deze eeuw, constateert het CBS.
De grote stijging is even opmerkelijk als verklaarbaar. Vanwege de hoge inflatie schroefden vakbonden in de afgelopen maanden de looneisen flink op. En die tactiek werkte ook. Tegelijkertijd is de inflatie over de piek heen, legt Frank Notten van het statistiekbureau uit.
Het gevolg is dat de lonen in het afgelopen kwartaal veel harder stegen dan de prijzen, ten opzichte van een jaar geleden. Dat was in de kwartalen ervoor nog wel anders, omdat de inflatie toen nog zo hoog was. "Nu is die wat teruggezakt, en gaan werknemers met een cao-loon erop vooruit", aldus Notten.
Onderwijs piekte met nieuwe cao
"Inflatiereparatie", noemt de econoom van het CBS het. Vooral de lonen bij de overheid gingen flink omhoog, met 6,8 procent. Bij bedrijven stegen de lonen met 6,1 procent, bij gesubsidieerde instellingen met 5,3 procent.
Uitgezoomd naar bedrijfstakken gingen de lonen in het onderwijs het hardst omhoog in juli, augustus en september in vergelijking met dezelfde maanden in 2022. "Die hebben net een nieuwe cao afgesloten", verklaart Notten.
De cijfers laten ook goed zien welke bedrijfstakken al heel lang geen nieuwe cao hebben afgesloten, zoals bijvoorbeeld die voor verhuur en handel. Werknemers in die sector, waar bijvoorbeeld woningcorporaties onder vallen, gingen er gemiddeld 2,5 procent op vooruit. "Daar wordt nu over onderhandeld, dus de verwachting is dat die ook flink omhoog gaat", zegt Notten.
In lang niet alle cao's is de inflatie gerepareerd, vertelt hij. Dat geldt vooral voor cao's die voor een langere periode waren afgesloten. Dat gaat wellicht dan nog gebeuren.
Nieuwe cao-onderhandelingen
Het complete koopkrachtverlies veroorzaakt door de hoge inflatie compenseren zit er volgens Notten waarschijnlijk niet in. De 6 procent loonstijging van het afgelopen kwartaal haalt het nog niet bij de gemiddelde inflatie op jaarbasis van zo'n 10 procent, rekent hij voor.
Bij cao's waar al een 'inflatiereparatie' heeft plaatsgevonden, zullen de lonen minder hard stijgen, verwacht Notten. Werkgevers zullen dat immers gebruiken als argument in nieuwe cao-onderhandelingen.
In die onderhandelingen spelen nog wel meer zaken mee, nuanceert Notten. "Als er sprake is van een krappe arbeidsmarkt in jouw bedrijfstak, heb je als werknemer nog wel een stok om mee te slaan", tipt hij.